fransizcadan türkceye evrilmis baska bir kelimedir. kökeni 'embrayage' kelimesidir fakat fransizcada sesli bir harf ile baslayan bir kelimeden once gelen ozellikle yardimci kelimelerin, eklerin sonundaki harf de sesli ise ulama yapilir. boylece dilimize debriyaj olarak giren bu kelime d'embrayage'dan gelir.
sadece düz, yani manuel vitesli araclarda degil yari otomatik ve tam otomatik araclarin tümünde bulunur. sanirim elektrikli araclarda bu parca farklilasiyor. cunku orada cok yuksek performans verenler disinda elektrik motoru gelen guce gore ayni disli uzerinde devrini arttirip azaltiyor.
bu parca motor dislisi (aslinda shaft) ile vites dedigimiz sanziman dislileri arasindaki bir parca.
sanzimam icinde farkli boyutlarda disliler vardir, vitesli bisikletler akliniza gelebilir, ve biz bu dislilere vites diyoruz aslinda. her bir disli buyudukce bir onceki disliye gore ayni devir cevirmesine ragmen araci daha hizli hareket ettirir. iste bu noktada bir sonraki disliye gecebilmek icin motor ile sanziman dislisi birbirinden ayrilmali ve motor dislisi bir sonraki disliye gecmelidir. iste bu ayrilma isini yapan arkadasa debriyaj diyoruz. aksi halde motor ve sanziman dislisini asindirip parcalarsiniz ve bu size aracin en masrafli tamiri icin binlerce liraya mal olur. mesela bisiklet surerken de pedal cevirirken vites degistirmeyin derlerdi. iste buradan geliyor o durumlar.
hatta siz manuel vitesli arac kullanmadiysaniz bile hareket eden bir aractan sanki tum metali bir yere surtuyormus gibi ses geldigine sahit olmussunuzdur. tipki 'caaaarrtttt' gibi bir ses cikar. iste bu debriyaj pedalina tam basilmamasi ve dislilerin birbirine surtmesi durumunda cikar.
uzun olacak ama baslik sahibi yazarimiz @trafalgarin yarim debriyajina da cevap vereyim.
yarim debriyaj yine manuel vitesli araclarda ozellikle yokus yukari kalkislarda ve geri geri gitme durumlarinda kullanilir. debriyajin kavrama noktasinda pedal tutulur ve arac ne tam bosta ne de tam vitestedir. yokus yukari kalkislarda yarim vites yapip sonra gaza bastiginizda arac istop etmeden ve geriye kacip kazaya sebebiyet vermeden aracinizi hareket ettirirsiniz. yarim viteste iken aracin zangir zangir titredigini yum vucudunuzda hissedersiniz. iste o an gaz verip araci hareket ettirmelisiniz, yoksa arac stop eder.
benzinli araclarda yarim debriyaj cok sikintilidir, zira acemi kisiler cokca araci stop ettirir. bu nedenle acemi kisilerin dizel motorlu bir arac ile araba kullanmaya baslamalarini salik veririm. cunku arac kullanmanin en sikintili ve en zor noktasi araci istop ettirmeden kaldirmak, yani hareket ettirmektir. bu noktada dizel araclarda yarim debriyaj ile gaz vermeden araci hareket ettirebilirsiniz.
cok uzun oldu ama bilmeyenler icin elimden geldigince acik bir sekilde yazmak istedim. boyle terimleri gunluk hayattan olaylarla anlatmami istiyorsaniz kanalima abone olmayi, bu videoyu da begenmeyi unutmayin. *