Dini kitaplarda net olarak köleliği yasaklayıcı bir ayet yada yazının olmamasıdır. Öyle ki halifeliğin geçtiği osmanlıda bile kölelik devam etmiştir insanlar alınıp satılmıştır. Peki köleliği kim nasil kaldırdı? Köleliği insanlar kaldırdı cumhuriyetçi anlayış bitirdi.
Her ne kadar kurandan ayetler gösterilip "bak allah köleliği yasaklamış" dense de sormazlar mı "o zaman neden bunca yıl devam etti kölelik? Din alimlerimiz neden buna karşı gelmedi yazıyorsa kuranda?"
Peki şu an için bir tam özgürlükten bahsedilebilir mi?
(bkz: modern kölelik )
Modern dönemde köleliğin kaldırılmasına yönelik dünyadaki ilk düzenleme Amerika Birleşik Devletlerinin Vermont eyaletinde gerçekleşmiştir. O dönemde bağımsız bir devlet olan Vermont’da 1777 yılında çıkarılan bir yasayla kölelik yasaklandı. Daha sonra Vermont 1791 yılında ABD’ye katıldı.
Avrupa devletlerinde köle ticaretinin yasaklanmasına yönelik ilk düzenleme Danimarka’da yapıldı. 1792 yılında Danimarka kendi sömürge topraklarında köle ticaretini yasakladı. Deniz aşırı köle ticareti İngiliz sömürgelerinde 1807’de, Amerika Birleşik Devletlerinde ise 1808’de yasaklandı. Ancak henüz köleliğin kaldırılması söz konusu değildir. Deniz aşırı köle ticareti yasaklansa, mevcut köleler hürriyetlerine kavuşturulmadı. Bu ülkelerde kölelik devam etti.
Avrupa’da köleliğin kaldırılmasına yönelik ilk düzenleme Fransa’da gerçekleşti. Fransız İhtilali sırasında 1794 yılında kölelik tamamen kaldırıldı. Ancak bu düzenleme geçici oldu. 1802 yılında Napoleon Bonapart tarafından Fransız sömürgelerinde kölelik tekrar geri getirildi.
Köleliğin kesin olarak kaldırılması İspanya sömürgeleri ve bağımsızlığını kazanmış olan Güney Amerika ülkelerinde gerçekleşmiştir. 1811 yılında İspanya sömürgelerinde ve Şili’de kölelik kaldırıldı. 1817’de Arjantin’de, 1821’de Peru’da, 1829’da Meksika’da kölelik kaldırıldı.
İngiliz sömürgelerinde köleliğin kaldırılması 1833’te gerçekleşti. Kölelik Fransa’da 1848’de, ABD’de ise kanlı bir iç savaş sonrasında 1865’te kaldırıldı. 19. yüzyılda dünyanın büyük bir bölümünde kölelik kaldırıldı. Ancak kölelik bazı ülkelerde 20. yüzyıla kadar devam etti. Dünyada köleliğin resmen kaldırıldığı son ülke Moritanya’dır (1980).
Ancak günümüzde dünya üzerinde köleliğin tamamen kalktığını söylemek mümkün değildir. Bütün devletlerde resmen yasaklanmış olsa da, bazı ülkelerde kölelik benzeri uygulamalar yasa dışı olarak hala devam etmektedir.
Osmanlı Devletinde Köleliğin Kaldırılması
Osmanlı Devletinde köle ticaretinin yasaklanması konusu ilk olarak 1840’lı yıllarda gündeme geldi. Bu dönemde, kendisi köleliği yasaklamış olan İngiltere dünya genelinde köle ticaretinin yasaklanması için diğer devletlere baskı yapıyordu. Osmanlı Devletinde bu konudaki ilk gelişmeler büyük ölçüde İngiltere’nin baskıları sonucu gerçekleşmiştir.
Bu konudaki Osmanlı Devletindeki ilk gelişme Tanzimat döneminde gerçekleşti. 1847 yılında İstanbul’daki esir pazarı kaldırıldı. Aynı yıl Basra Körfezindeki Osmanlı limanlarında köle ticaretinin yapılması yasaklandı. 1854’te Kafkasya bölgesinden genellikle Karadeniz yoluyla yapılan köle ticareti yasaklandı. Afrika’dan yapılan zenci köle ticareti ise kesin olarak 1857’de yasaklandı.
Ancak bu yasaklara rağmen uygulamada Osmanlı Devletinde kölelik ve köle ticareti gizli bir şekilde bir süre daha devam etmiştir. Kölelik ve köle ticaretinin kesin olarak ortadan kalkması Osmanlı Devletinin son yıllarında 2. Meşrutiyet döneminde gerçekleşmiştir.
