xx (20). yüzyılın başlarında bir grup italyan sanatçısının filozofik, politik, ve artistik ilkeler ve kavramlara göre oluşturdukları, niteliği ve amacı belli bir sanat hareketidir. yanı sıra fütürizm, geçmişin reddi ve çağdaş dünyanın anahtar kavramları olan dinamizm, hız ve makineleşme gibi teknik gelişmenin benimsenmesine dayanan bir sanat akımıdır. sözcük anlamı gelecekçilik olan bu akım 1909 yılında paris'te marinetti tarafından le figaro gazetesinin 20 şubat 1909 tarihli sayısında yayınlanan ilk manifesto ile doğmuştur. 1900'lü yılların başında hızlı bir teknolojik gelişim ve toplumsal değişim süreci başlamıştır. insanlar bu ilerlemeye ve gelişmeye dayanarak mücadeleci, saldırgan, etken ve devingen bir kişiliğe bürünmekteydi.
fütürizm, siyasal eğilimi belirgin önemli sanat akımlarından biridir. italya'nın geçmişin ezici ve bunaltıcı ağırlılığından kurtulmasını amaçlıyordu. müzelere, akademilere ve eski roma'yı öven geleneksel kurumlara militanca başkaldıran bildirgesiyle (manifesto) tahrip edici (ikonoklastik) bir yönü vardır. fütürizm, şiir, roman, oyun, heykel, müzik, fotoğraf, film, baskıcılık ve mimarlık sanatını kapsayan bir akım olmuştur. akımın adı ve iletisi, gelecekçi sanatın kendisinden önce ortaya çıkmıştır. konularını açıkça kentsel ve endüstriyel çevreden seçmeleri gerekiyordu. ayrıca devinim olarak yorumladıkları hız kavramı vardı. yaşantılarının çoğaltılmış ve parçalanmış bir biçimde betimlenmesi söz konusuydu. bu da üst üste ve saydam bir betimleme, uzak, yakın, hareket eden, duran, görünen ve anımsanan nesnelerin birbirine karışması demekti.
fütürist bir sanatçı olan giacomo balla'nın yapıtları, daha çok eylemin doğrudan doğruya sezgisel yanları üzerinde odaklanıyordu. uzun süre fotoğrafla uğraşan balla, bir olayın sıklıkla tekrarlanan evrelerini tek tek bir görüntüymüş gibi saptayan 'kronofotoğraf' tekniğinin, hareketi çözümleyişinden açıkça yararlanmayı amaçlıyordu. 'keman yayının ritimleri (1912)' adlı fotoğrafta her şey kronofotoğrafta olduğu gibi görülür. kemancının sol eli, kemanın kendisi ve yay birçok konumdayken, geride sütun başlığı üzerindeki taş taban değişmez bir biçimdedir. ayrıca balla, fotografik hareket analizi çalışmalarından yola çıkarak yapıtlar vermiştir.
fütürist sanatçılardan bragaglia'nıni fotodinamizm olarak adlandırdığı fotoğraf çalışmaları da oldukça önemlidir. bragaglia, hareketin dinamik kaydını gerçekleştirmek amacıyla uzun poz süreleri kullanmaktaydı. fütürist sanatçılar arasındaki tek fotoğrafçı olan bragaglia'nın fotodinamizm çalışmalarında amacı, zamanındaki birçok sanatçı gibi, hareketin karmaşıklığını, ritmini, gerçeği ve maddeleşmekten ayrılmayı yansıtan görüntüler üretmekti. fotoğraflarındaki insanları, iç mekanlarda basit hareketler yaparlar. siyah fon önünde tek bir figür vardır. onun hareketi farklı aşamalar ve düzensiz aralıklarla gösterilir, arada da hareketin oluşturduğu netsizlik örnekleri görülür. fütürizm, özetle sanata dinamizm (hareket ve hız) getirmeyi amaçlamıştırç hareket ve ışı, maddeyi yok edecek güçlerdir. sanatın estetik öğeleri olan 'ahenk' ve 'güzel' gereksiz sayılmışlardır. ancak fütüristler, kendilerine özgü yeni bir biçim dili yaratamamışlardır.
19. yüzyılın sonundan başlayarak özellikle almanya'da plastik sanatların terimleri, tüm sanat dallarına da yayılarak eğilimleri, akımları ve hatta çağın ruhunu tanımlamada temel oluşturmuştu. fotoğrafın bulunması, resmin katı kurallardan kurtulmasına izin verecek bir ortam sağlamış ve böylece sanat ile gerçek arasındaki ilişkide ortaya çıkan köklü değişikliği de önceden hazırlamıştı. ancak resimsel kavramların sanat dünyasına bu denli yayılmasının kuşkusuz başka bir nedeni daha vardı. bu da birdenbire ortaya çıkan yeni bir olayın ender olarak bir tek sanat biçimiyle sınırlanmasıydı. yeni üslup, belirli bir çağ, toplum ve uygarlık görüşüyle daha çok bağlantılıydı. romantizm'den sürrealizme değin sanatsal anlatımın tüm biçimleri bu üslubun kapsamına giriyordu. ekspresyonizm, işte bu durumun özgün bir örneğidir.
ekspresyonizm, fransızca expression'dan (ifade) türetilmiş bir sözcüktür. 'ifadecilik' anlamına gelir. natüralizm, akademizm ve empresyonizme tepki olarak resim, grafik, ve heykel alanlarında ortaya çıkmış bir sanat görüşüdür. ekspresyonizm (dışavurumculuk ya da anlatımcılık) güçlü duyguların, çizgilerin veya renklerin abartılı ve çarpıtılmış biçimde kullanılması yoluyla anlatıldığı bir sanat yöntemi olarak tanımlanabilir. akım, 1900'lerin başındaki alman sanatında en güçlü şekline ulaşmıştır. 20. yüzyılın başlarında gelişmiş, 'der blaue reiter' (mavi binici) ve 'die brück' (köprü) adlı iki alman grubun ve 'der sturm' (fırtına) dergisi ve galerisinin oluşmasına zemin hazırlamıştır. ekspresyonizm, duygusal ve öznel bir dünya görüşüyle belirlenen bir sanat akımıdır. insanoğlunun (bu tanımı sevmiyorum) yaşantısı ve dünyayla kurduğu bireysel ilişkiler en güç, en kaygılı, en acılı ya da trajik yanlarıyla ekspresyonizmin özünde yer alır. sanatçının kişiliği ve yaşamı yapıtından ayrı düşünülemez. Bu akım, tümüyle almanca deyimlerle bir 'weltanschaung' (dünya görüşü, bir tür flaneur'lük) ve 'weltschmertz' (yaşamın verdiği acı, dünya sancısı ve ağrısı) duygularını ifade eder. Sanatçı; toplumun ve toplumsal yaşamın, aşkın, ölümün karamsarlıklarıyla bunalan insanın yazgısını dile getirmeye çalışır ve sanatçının kişisel yaşamı ile sanatı özdeşleşir.
ekspresyonist fotoğraf sanatçılarından birisi wols'tur. asıl adı alfred otto-wolfgang schulze olan wols'un, akımın etkisinde kalarak yaptığı 'ohne titel' başlıklı 10 fotoğraflık çalışmasında, bebeklerin bozulmuş görüntüleri yer almaktadır. 1923-1924 yıllarında otto dix ve george grosz ile birlikte çalışan bir diğer fotoğrafçı da hans bellmer'dir. bellmer, daha çok deforme edilmiş bebek fotoğraflarıyla tanınmıştır. fotoğraf çalışmalarında hem sürrealist hem de ekspresyonist boyutu birlikte görülür. bellmer, 'la poupee' (bebek, 1936) adlı 10 adet fotoğrafının yer aldığı bir fotoğraf albümü çıkarmıştır.