koordine edilen bir havalimanında, belirli gün ve saatte, iniş kalkış için havalimanı alt yapısının tamamını kullanmak üzere alınan izindir.
havalimanı alt yapısı; kule ile irtibatı, inişi sağlayan veya kolaylaştıran her türlü kurulum ve sistemi, inişten sonra park alanı, runway gibi manevra alanlarını, follow me, towing, körük yaklaştırma ve merdiven hizmetlerini, uçak park alanı, yolcu ve kargonun indirilmesi için gerekli donanım ve hizmetleri, uçağın yeni sefere çıkabilmek için bakım onarım, ikmal, temizlik, arındırma, yolcunun uçağa kabulü ve yerleştirilmesi, bagaj ve kargonun yüklenmesini sağlayan her türlü hizmeti, kalkış için pushback hizmeti, manevra alanları ve pisti kapsar.
slot düzenlemeleri iata tarafından yapılır.
havayolu şirketlerine bu izin havalimanı işletmecisi ya da ilgili sivil havacılık otoritesi tarafından tahsis edilir.
havalimanları; pist sayısı ve uzunluklarına, yolcu kapasitelerine, uluslararası hava trafiğine açık olup olmadıklarına, slot uygulamalarına göre sınıflandırılabilir.
slot düzenlemesine göre üç tip havalimanı vardır;
Level 1 koordine edilmeyen havalimanı (Non-Coordinated Airport)
Level 2 tarifesi düzenlenen havalimanı (Schedules Facilitated Airport)
Level 3 koordine edilen havalimanı (Coordinated Airport)
Slot uygulaması, Level 3 kategorisindeki havalimanlarında gerçekleştirilir.
dünya genelinde 200'den fazla havalimanının slot koordinasyonu bulunmaktadır.
Ülkemizde slot (sıra / zaman) tahsisi; dhmi tarafından yapılmaktadır.
Slot tahsisinde, tarihsel haklar korunur, Bir havalimanına uzun süredir uçuşu bulunan havayolu şirketinin slot hakları, belli durumlar dışında elinden alınamaz.
genel kural; havayolu şirketlerinin, ellerindeki slot haklarının %80’ini kullanmalarıdır. Bu oranın altına düşüldüğünde, slot haklarını kaybedebilir. (use or lose)
Slot haklarındaki iniş ve kalkış saatlerinin sık sık ihlal edilmesi de, havayolu şirketlerini zor durumda bırakabilir.
Kalkış için eksi ve artı 15 dakika kuralı vardır.
Bu süre içinde kalkış yapılamazsa, “slot yersiniz” ve yeni bir slot veya iyileştirme talebinde bulunmak zorunda kalırsınız. bu durum yoğun havalimanlarında, bir kaç saati bulan rötarlara neden olabilir.
ayrıca iniş ve kalkış slot zaman aralıklarının ihlali nedeniye, havayolu şirketlerine para cezası da kesilebilir.
Covid-19 krizi sonucu, 2020’nin ilk yarısında şehir bağlantılarının yaklaşık yüzde 65’i ortadan kalktı.
slot kuralları uzun süreli bir çöküşle baş edebilecek şekilde düzenlenmediğinden, 2020 yaz ve kış kuralları geçici olarak askıya alındı. bir çok havayolu slot haklarını iade etti.
iata 2021 yılı için; geçici olarak, daha esnek slot kurallarını benimseme çağrısında bulundu.