-
27 mayıs darbesi sonrası İstanbullu bir grup general ve albayın imzaladığı darbeye teşebbüs protokolüdür.
15 ekim 1961 genel seçimleri sonrası demokrat parti'nin mirasçısı olan adalet partisi, cumhuriyetçi köylü millet partisi ve yeni türkiye partisi %63,5 oy alıp da mecliste çoğunluğu elde edince kendilerine silahlı kuvvetler birliği diyen bazı subaylar arasında huzursuzluk oluşmuştu.
askeri rejimi devam ettirmek için en geç 25 ekim'de -26 ekim'de meclis açılacaktı- yeni bir darbe yapılmasına 21 ekim 1961'de imzalanan bir protokolle karar kılındı.
skb'nin başkanı olan genelkurmay başkanı cevdet sunay yeni bir darbe istemediği için protokole karşı çıktı ve siyasi parti liderleriyle uzlaşma yoluna gidildi. 24 Ekim 1961'de çankaya'da ragıp gümüşpala (adalet partisi), ekrem alican (yeni türkiye partisi), ismet inönü (cumhuriyet halk partisi), osman bölükbaşı (cumhuriyetçi köylü millet partisi); cevdet sunay, cemal gürsel ve generallerin önünde Yassıada mahkûmlarına af çıkarılmayacağına, emekli inkılap subaylar derneği'ne bağlı subayların orduya geri alınmayacağına, 27 mayıs'a sadık kalınacağına ve cemal gürsel'in cumhurbaşkanı seçilmesi için çalışacaklarına dair protokolü imzalamışlardır.
ortamın yatışmasından sonra önce 25 Ekim 1961'de 12. dönem TBMM toplandı ve askeri rejim sona erdi, sonra da ali fuat başgil'in MBK üyeleri tarafından ölümle tehdit edilerek adaylıktan çekilmesiyle 26 ekim 1961 cumhurbaşkanlığı seçiminde tek aday olan Cemal Gürsel cumhurbaşkanı oldu.
her ne kadar generaller yatışsa da albaylar yatışmamıştı. bunların başında da 22 şubat 1962 darbe girişiminin baş aktörü olan talat aydemir vardı.
tr.wikipedia.org/...
21 ekim'de imzalanan protokol:
-- spoiler --
Zabıt Varakası
1) türk silahlı kuvvetleri mensupları - aşağıda açık imzası bulunanlar - 21 Ekim 1961 günü saat 14:30'da toplanmışlar ve gündemlerinde mevcut olan konuları müştereken müzakere etmişler ve ittifakla aşağıdaki karara varmışlardır.
a) Türk Silahlı Kuvvetleri 15 Ekim 1961 günü yapılmış olan seçimlerden sonra, gelecek yeni Türkiye Büyük Millet Meclisi toplanmadan evvel, duruma fiilen müdahale edecektir.
b) İktidarı, Milletin hakiki ve ehliyetli mümessillerine tevdi edecektir.
c) Bütün siyasi partiler faaliyetten menedilecek, seçim neticeleri ile Millî Birlik Komitesi feshedilecektir.
d) Bu kararın tatbiki 25 Ekim 1961'den sonraki bir güne tehir edilmeyecektir.
2) İşbu Zabıt Varakası üç nüsha olarak tanzim edilmiş ve bütün üyeler tarafından aynı anda imza edilmiştir.
21 Ekim 1961
İmza sahipleri:
Korgeneral Refik Tulga
Tümgeneral Fikret Esen, Refet Ülgenalp
Tümamiral Bahattin Özülker
Tuğgeneral faruk gürler, Yusuf Alpmansu, faruk güventürk
Tuğamiral Celal Eyiceoğlu, Kemal Kayacan, İsmail Sarıken
Kurmay Albay Behçet Özdemir, Hüseyin Doğan Özgöçmen, Suat Aktulga, Namık Kemal Ersun, Burhan Hunoğlu, Halim Kural, Recai Baturalp, Mehmet Bora, Vecihi Akın, Emin Aytekin, Ferit Erdoğan, Necati İşcan, Cemal Öçal, Bedrettin Demirel, Celal Ugan, Vahit Gürkan, Şerafeddin Olcay, Necati Ogan, Sadettin Cankır, Nihat Aslantürk, Fikret Göknar
Hava Kurmay Albay Rıfat Erenulu, Emin Alpkaya, Turan Çağlar
Top.Alb. Celal Baykam
Dz.Kurmay Albay Bülent Tarkan, Zarif Çetindağ
Kurmay Yarbay Ahmet Gergeç
-- spoiler --