jeffrey young tarafından geliştirilmiş olan Şema Terapi modeli, erken dönem yaşantıların, yetişkinlik dönemindeki yansımalarının keşfine ve değişimine odaklıdır.
“Hastalar, değişebilmek için uyumsuz başa çıkma stratejilerinden vazgeçmeye hazır olmalıdır. Örneğin, yıkıcı ilişkilerde kalmaya devam ederek veya kişisel hayatları veya iş hayatlarında sınırlarını çizmeyerek kendini şemaya teslim etmeye devam eden hastalar şemayı sürdürür ve terapide hatırı sayılır bir ilerleme sağlayamaz.” – Jeffrey E. Young
Eeen kaba tabirle şema, Sıkı sıkıya bağlı olduğumuz düşüncelerimiz ve davranış kalıplarımız.
Mesela -"tüm erkekler/kadınlar aynı" diye yakınan biri muhtemelen kendi şeması dahilindeki insanlarla ilişki kurduğu için ve şemayı fark etmenin yanında bunu değiştirmek çok zor olduğu için bozuk plak gibi yakınır.
-Büyük fark yaratacak işleri yaparken ayrıntılarla o kadar boğulur ki asıl işi yapamaz ve başarısız olur. Ya da her türlü işi erteliyor ve hep bahane buluyordur.
-Biri eleştirdiğinde içine çekiliyordur/saldırganlaşıyordur.
-Birisi mesajına geç yanıt verse kendini değersiz hissediyordur.
-Kimse istememiş olsa da başkaları adına ihtiyaçlarını fark edip gideriyor, bu yolda hırpalanıyordur.
-Annesi/babası/öğretmeni/patronu tarafından takdir edilmeyi, fark edilmeyi hayatının odağına koyuyordur....
Uzaaaaar gider...
Young üç uyumsuz başa çıkma mekanizması tanımlamıştır:
kaçınmak. Şemalarınızdan ve sorumluluklarınızdan kaçmanın ya da onları bloklamanın yollarını bulursunuz.
teslim olmak. Her bir şeylerle başa çıkmanız gerektiğinde üzgün, korkmuş, savunmasız, beceriksiz ve boş hissedersiniz. Sonuç olarak, basitçe hayat ile yüzleşemezsiniz. Bu, terapiye çok dirençli olan depresyon tiplerinde sık görülen bir uyumsuz şemadır.
aşırı derecede telafi. Bu durumda, bir şeyleri dengelemek için şiddetli bir şekilde tepki verme eğilimindesinizdir. Bunun bir sonucu olarak, günlük problemlere aşırı tepkiler verirsiniz.
Young, terapide ele alınması gereken şemaları 18 başlık altında toplamıştır:
Terk Edilme Şeması Kuşkuculuk /Kötüye Kullanılma Şeması Duygusal Yoksunluk Şeması Kusurluluk /Utanç Şeması Sosyal İzolasyon Şeması Bağımlılık /Yetersizlik Şeması Dayanıksızlık Şeması Yapışıklık (Gelişmemiş Benlik) Şeması Başarısızlık Şeması Haklılık Şeması Yetersiz Öz denetim Şeması. Boyun Eğicilik Şeması: Kendini Feda Etme Şeması Onay Arama Şeması Karamsarlık Duyguları Bastırma Yüksek Standartlar Şeması Cezalandırıcılık (Acımasızlık) Şeması
Çeşitli testlerle hangi şemaların baskın olduğunu bulmak mümkün. Young'ın aynı isimde tuğla gibi bir kitabı var. Alalı bir yıl olmuştur belki. Şemalarımdan yani bulacaklarımdan çekiniyorum galiba. Kitabı gözümün önüne koysam da okumadım henüz.
O kitabı okumak, şikayet ettiğim şeyler sıkıntı verse de sonuçta konfor alanımı terk etmem demek.
