arda'da yaşayan elfler arasında konuşulmuş bir dildir. Ortak eldarin dilinden türetilmiştir. taro'nun dediği gibi yüksek elfler tarafından bilinmektedir.
Güneşin Üçüncü Çağında Yüzük Kardeşliği seferi sırasında Frodo, Gildor İngloron’a “elen síla lúmenn' omentielvo” (Bir yıldız toplantımızın saatinde parlar.) şeklinde selam vermiştir. Bunun üstüne Gildor İngloron “...Aramızda bir Kadim Dil ustası var... Selam Elf Dostu!” diyerek Frodo’yu onurlandırmıştır. tabii bu quenya diline ait olan sözün pek farklı çevirisi vardır, kimileri "Bir yıldız toplantımızın saatinde parlar" derken kimileri ise "toplanacağımız yerde bir yıldız parlıyor" olarak çevirmiştir, genel itibariyle "buluşmamızda hayır var/vardır" gibi bir anlamı var.
Quenya dilinde bilinen en uzun metin Namárië, Galadriel’in Ağıtı’dır. Güneşin Üçüncü Çağı’nda Yüzük kardeşliği Lothlórien’den ayrılırken Galadriel onlara bu şarkıyı söylemiştir. Namárië Quenya dilinde elveda demektir. namaire ağıdını tolkien üstadın kendisinden dinleyelim açıklama kısmında hem ingilizcesi hem quenyası mevcuttur oradan bakabilirsiniz. isteyen beni rahatsız etsin türkçesini atarım.
Youtube, Soundcloud gibi platformlarda Quenya dilinde şarkılar mevcuttur lakin yazılan ve söylenen şarkılar kişiler tarafından yazılmıştır bu sebepten de doğruluğu tartışmaya açıktır. Örnek bir şarkı Forest Elves tarafından yazılan, bestelenen “Lullaby From a Distant Land ” (Uzak Bir Ülkeden Ninni) şarkısıdır. Arwen’in Aragorn’a ölümünde söylediği bir şarkı, ninni olarak ithaf edilen bu parça Quenya dilindedir lakin Tolkien tarafından yazılmamıştır.
bir de elflerin en hünerlisi kimilerine göre en kudretlisi Fëanor, silmarilleri melkor'dan geri çalmak adına bir yemin etmiştir. lakin bu yemin (bkz: silmarillion) kitabında pek detaylı değildir, bildiğim kadarıyla history of middle earth ansiklopedisinin bilmem kaçıncı cildinde bunun quenya versiyonu varmış. onu da dinleyin
son olarak Orta Dünyada kadim çağlardan gelen birçok isim Quenya dilindedir. Ayrıca Güneşin Üçüncü Çağından sonra Quenya bilen son elfin Galadriel Hanım olduğu düşünülmektedir.
Örnek İfadeler
“aina - kutsal
áirë - güneş ışığı
alqua - kuğu
anar - güneş
anga - demir
eär - deniz ”
Utúlie’n aurë! Aiya Eldalië ar Atanatarni, utúlie’n aurë! - Gün geldi! Görün, Eldar halkı ve İnsanların Ataları, o gün geldi!
Auta i lóme! - Gece geçiyor! kynk
(kategori olarak kavram'ı seçmedim çünkü bu bir dil çatır çatır konuşanlar, öğrenenler var.)
thingol'un akraba katliamını, mandos'un hükmü'nü (bkz: mandos'un kehaneti), losgar'da gemilerin yakılışını öğrendikten sonra yasakladığı dil: ''... benim hükmüm sürdükçe bu ülkede, topraklarımın hiçbir köşesinde bu dil orta yerde konuşulmayacak! tüm sindar halkına emrediyorum ki bir daha ne noldor dilini konuşacaklar ne de duyduklarında cevap verecekler. ve bu dili bir daha ağzına alanlar, akraba katilleri ve tövbe bilmez hainler olarak anılacaklar.''