Orta dünya Elfleri ile cücelerinin aralarındaki husumetin sebebi, rumuzumun kaynağı olan güzide hikayenin aşk ve cesaret dolu misyonunun sonucu.
her şey, doriath kralı thingol'un (elwe) ve melian'ın gerçek olamayacak kadar özel olan tek kızı luthien'e aşık olan beren (erchamion) ile başlar. thingol, ölümlü bir insan olan beren ile kızının evlenmesi için tek bir şart koşar. bu şart da silmarillerden birini melkor (morgoth)'dan alıp ona getirmesidir. (Beren ile luthien başlı başına bir başka entry'nin hikayesi olacak)
beren, karanlık düşman morgoth'un kuzey orta dünya'nın çoğunu ele geçirdiği dagor bragollach savaşı sonrasında hayatta kalan ve hala morgoth'a (melkor) karşı savaşan, babası barahir tarafından yönetilen bir grup insan arasından son kurtulandı. babası ve diğer yoldaşları, birlikten biri olan gorlim'in maruz kaldığı nice işkenceler sonucu yerlerini açık etmesi ile, beren gözcülük için kamplarından uzaktayken morgoth'un askerleri tarafından öldürülmüştü. bu olaydan sonra gorlim'in ruhu beren'e olanları anlattı, beren de kamplarına dönerek babasının kemiklerini gömdü. orman hayatı konusundaki bilgisi sayesinde babasını öldüren ork grubunun peşine düşen beren, gizlice yaklaşarak ateş başında barahir'in kesik elini tutan ork şefini öldürüp, babasının elini alarak kaçtı ve yüzüğünü taktı. bu olaydan sonra dört yıl boyunca dorthonion'da gezdi, hayvanların ve kuşların dostu oldu.
ölümden korkmayarak morgoth'un onu ele geçirmesi için gönderdiği tüm hizmetkarlarıyla başa çıktı. bunun üzerine morgoth, başına sauron'un geçtiği bir orduyu üzerine gönderdi. beren ise, dorthonion'u terk edip elf diyarı doriath'a gitmek zorunda kaldı. orada kral thingol ve maia melian'ın tek kızı lúthien (sabah yıldızı) ile neldoreth ormanı'nda karşılaştı. lúthien'i dans edip şarkı söylerken gören beren, elf hatununa aşık oldu. luthien de, beren'in kendisini tinúviel olarak adlandırdığı çağrısından sonra beren'i görür görmez aşık oldu. gel zaman git zaman, elf ile insanın aşkları, luthien'e aşık olan ozan daeron tarafından thingol'e fısıldandı. ancak thingol, kızına aşığını öldürmeyeceğine dair bir söz verdikten sonra huzuruna çağırdığı beren'i, babası barahir'in yüzüğünü taşımasına rağmen beğenmedi ve kızına layık bulmadı. bu yüzden yeminini de koruyabilmek için beren'den ona, fëanor'un yaptığı üç kudretli mücevher olan ancak morgoth tarafından elflerden çalınıp kendi tacına yerleştirilmiş silmarillerden birini getirmesini istedi.
beren bu istek üzerine doriath'dan ayrıldı ve morgoth'un kalesi angband'a doğru ilerledi. babası thingol'un, kendisini bir ağacın üzerine yaptırdığı bir eve kapatarak engellemeye çalışmasına rağmen, lúthien kaçarak beren'i takip etmeye başladı. beren yolculuğu sırasında elf kalesi nargothrond'a ulaştı ve babasıyla bir dostluk andı içmiş olan felagund finrod ve on adamıyla karşılaştı. kendilerini silmarillerin varisi olarak gören fëanor'un oğulları celegorm ve curufin tarafından kendi ülkelerinden ayrılmak zorunda bırakılan bu adamlar, beren ile beraber silmarili ele geçirme görevine katıldılar. ancak angband'a ilerlerken yolları sauron ile hizmetkarları tarafından kesildi ve esir alınarak tol-in-gaurhoth'a hapsedildiler. sadece finrod ve beren kalana dek teker teker öldürüldüler. beren'i öldürmek için geldiklerinde, finrod son gücüyle zincirlerini kırdı ve beren'i savunurken öldü.
beren'i takip eden lúthien ise celegorm ve curufin tarafından yakalanarak nargothrond'a getirilmişti, ancak celegorm'un kurdu huan'dan yardım aldı. huan'ın yazgısında ölmeden önce üç kez konuşması ve yeryüzünde yürümüş en korkunç kurt tarafından öldürülmesi vardı. lúthien, huan'ın yardımıyla oradan kaçtı. huan ile beraber sauron'un kalesi tol-in-gaurhoth'a vardılar. huan'ın sauron'un kurdunu yenmesi üzerine sauron, kurtadam kılığına büründü ve huan'ın karşısına çıktı, ancak yenildi. bu sayede beren de dahil olmak üzere tol-in-gauroth'daki tüm esirleri serbest bıraktılar. huan, burada ikinci kez konuşarak çiftin yazgılarının birbirine sarılı olduğunu söylemiştir.
beren bir kez daha görevini yalnız yapmak istedi ancak lúthien onunla birlikte gitmek için ısrarcıydı. bir büyü yardımıyla, huan'ın öldürdüğü thuringwethil ve draugluin'in suretlerine büründüler. bu sayede düşman topraklarına gizlice girmeyi başararak angband'a ulaştılar. lúthien burada sihirli bir şarkı söyleyerek morgoth da dahil olmak üzere tüm kaledekilerin uykuya dalmasını sağladı. başındaki tacın ağırlığıyla morgoth tahtından düştü ve üzerinde üç silmarilin olduğu tacı yuvarlandı. beren kılıcıyla morgoth'un tacından bir silmarili kesip aldı ve beraberce kaleden ayrılmak üzere yola koyuldular. ayrılmak istediklerinde, kapının morgoth tarafından huan'ı avlamak üzere yetiştirilmiş dev carcharoth tarafından tutulduğunu gördüler. carcharoth beren'e saldırdı ve silmarili tuttuğu elini kopartıp silmaril ile beraber yuttu. carcharoth, silmaril'in saf ışığıyla yandı ve çılgınca koşmaya başladı.
beren ve lúthien doriath'a döndüler, orada yaptıklarını anlatıp thingol'ün kalbini yumuşattılar. thingol kızının ölümlü insan ile evlenmesini kabul etti, ancak beren'in görevi sona ermemişti. beren ve huan silmarilin sebep olduğu çılgınlık içinde doriath'ı yakıp yıkan carcharoth'u avlamak için yola çıktılar. beren ve huan carcharoth tarafından ölümcül biçimde yaralandılar, ancak kurdu öldürmeyi başardılar. ölmeden önce beren, carcharoth'un karnından alınan silmarili thingol'e teslim etti ve huan ile son kez konuşup öldü.
beren için yas tutan lúthien de kısa süre sonra öldü ve mandos'un salonlarına ulaştı. burada kötü kaderi üzerine şarkılar söyledi, şarkılarında ölümlü beren'i bir kez daha göremeyeceği için ağıtlar yaktı. mandos ilk ve son kez merhamete geldi ve beren ile lúthien'i bir kez daha hayata döndürdü. lúthien evinden ayrıldı ve beren ile birlikte ossiriand'a, yeşil ada tol garen'e yerleşti.
o esnada thingol'un elinde silmaril vardı. devamında da nauglamir önüne gelecektir. nauglamir, belegost ve nogrod cüceleri zanaatkarları tarafından, ilk çağ'da 52 yılında yapılmıştır. cücelerin dostu olan felagund finrod'a cüceler tarafından hediye verilen özel bir kolyedir. finrod da bu mücevheri, valinor’dan getirdiği değerli taşlarla süslemiş ve daha güzel bir hale getirmişti. nauglamir, finrod’un sahip olduğu en değerli şeydi ve cücelerin de en ünlü çalışmalarındandı. nargothrond, 495’te ejderha glaurung tarafından talan edilip ele geçirildiğinde, nauglamir de glaurung’un hazinesinin bir parçası olur. glaurung’un 499’daki ölümünden sonra, bodur cüce mim kendisini nargothrond’un efendisi olarak nitelendirip hazineye el koyar. yaklaşık olarak 502’de, hurin thalion nargothrond’a gelir ve mim’i öldürerek nauglamir’i alır. Cüce mim, bir süre önce hurin’in oğlu turin turambar’a ihanet etmişti ve hurin de oğlunun intikamının peşindeydi. (Turin'in efsanevi hikayesi bir başka entry'ye saklıdır)
hurin eline geçirdiği nauglamir’i doriath’a, kral thingol’un hüküm sürdüğü topraklara götürür. hurin thingol’e kızgındır çünkü emanet ettiği ve korumasını istediği ailesinin tüm fertleri ölmüşlerdi. hurin, thingol’un ayaklarının ucuna nauglamir’i atar ve ona şunları söyler: "ücretini al! Karıma ve çocuklarıma iyi baktığın için! bu elf ve insanların çoğu tarafından bilinen nauglamir’dir; onu nargothrond’un karanlığından sana getirdim, akraban finrod’un, barahir oğlu beren’le doriath lordu thingol’un görevini tamamlamak için yola çıktıklarında geride bıraktıkları şey!"
artık thingol hem silmaril'e hem de nauglamir'e sahiptir. Thingol'un silmarile olan tutkusu gün geçtikçe büyür ve silmarili takmak ister. bu yüzden nauglamir ile silmarili birleştirmeye karar verir. nogrod’dan bir grup Mücevher ustası cüce çağırılır. nauglamir silmaril ile süslüyken çok daha güzel olmuştur çünkü nauglamir’in üzerindeki silmaril ışığını saçıyordur. cüceler, silmarile kendilerini kaptırırlar ve thingol’e nauglamir’i atalarının yaptığını, bunun cücelerin hakkı olduğunu söylerler. thingol, cücelere hakaret eder ve oradan ayrılmak ister ama cüceler, onu oracıkta öldürüverirler. nauglamir’i de alıp kaçarlar ama doriath elfleri onları yakalarlar ve öldürerek silmarili geri alırlar. iki cüce nogrod’a kaçmayı başarır. cüceler, thingol’un onlara paralarını vermediğini, bu yüzden thingol’u öldürdüklerini söylerler. cüceler nogrod’dan doriath’a intikam için bir ordu gönderirler. orada birçok elf ve cüce katledilir. cüceler, hazineyi koruyan mablung’u ve diğer elflerin de birçoğunu katlederek nauglamir'i geri alırlar.
nogrod’a geri dönerken cüceler, ossriandlı yeşil elfler ve beren tarafından sarn athrad’da yakalanırlar. beren, nogrod lordu’nu öldürür. hazinenin bir parçası ascar’da batar ama beren, nauglamir’in üstündeki kanları silip onu tol galen’deki evlerine alır. karısı luthien, silmaril’i gördüğünde valinor’un ışığı’nı gördüğü için çok mutlu olur.
beren ve luthien öldüğünde, silmaril doriath’ı tekrar kuran kral dior’a kalır. 506 yılında, feanor’un oğulları, silmaril’in dior’da olduğunu öğrenir ve onu öldürüp silmaril’i almak isterler ama kızı elwing, bebekken silmaril ile kurtarılır. elwing de büyüdüğünde earendil ile evlenir. (Earendil de başka bir entry'nin hikayesi)
538’de, feanor’un oğulları sirion halkı’na saldırır. elwing, boynundaki nauglamir ile denize atlar ama ulmo’nun kudreti ile kuşa dönüştürülür. sonra uçar ve gökyüzünde earendil’in gemisi vingilot’u bulur. earendil, silmaril’i o zaman bulmuş olur ve bunun onu valinor’a götürecek şey olduğuna ikna olur. Yaşanan acıları sona erdirmek için valinor'daki valar'ın yardımına ihtiyaç duyan earendil uzun bir yolculuk ardından buraya ulaşır ve nauglamir böylelikle valinor’a gelmiş olur. Orta dünyaya gelen valar orduları melkor'u yenip esir eder ve gökyüzünde boşluğa hapis eder. Orta dünyayı kurtaran Earendil de vingilot'u ile melkor'un gardiyanı olup, silmaril ile süslü nauglamir’in ışığıyla gökyüzünde dolaşıp durma görevini üstlenir.