1. merkez üssü ermenistan'ın spitak kenti olan, 7 aralık 1988 günü yerel saatle 11:41'de vuku bulup kuzey ermenistan'ı yerle bir eden 7.2 şiddetinde deprem. resmi rakamlara göre 25.000 ölü, 100.000'e yakın yaralı vardı, 500.000 kadar insan evini kaybetmişti. ermenistan gibi küçük bir ülke için çok büyük bir rakam. spitak haritadan silinmiş, ermenistan'ın ikinci büyük şehri olan 'nün %60'ı yıkılmıştı. ile birlikte spitak depreminin bilançosu sovyetler birliği için çok ağır oldu.

    devrin sscb başbakanı yardımcısı ile birlikte afet bölgesinde 2 ay kalmış ve her şeyi bizzat organize etmiş. moskova'dan afet bölgesine giderken yolda çin ve meksika'da olan deprem facialarının raporlarını okuyup ve yardım dağıtımı, yol açma vs. gibi konularda ortaya çıkan sorunlar konusunda bilgi edinmiş, enkazdan mümkün olduğu kadar çok kişinin sağ kurtarılması ve yaralı kurtulanlara en kısa zamanda tıbbi müdahale yapılmasına öncelik verip bütün imkanları seferber etmiş. askeri helikopterlerle inceleme yapıp yardım konvoylarının geçeceği kara ve demiryolu güzergahlarını tespit edip haritasını çıkarmışlar, bunların derhal enkazdan temizlenilip açılmasına öncelik verilmiş. sscb'nin bütün imkanlarını seferber etmiş derken gerçekten bütün imkanları kastediyorum, buna kgb de dahil. çalışan telefon hatları bir tek kgb'de imiş zaten, bütün hatlar kesilmiş.

    kara ve havayolu ile gelecek yardımlar ve bunların afet bölgesine ulaştırılıp dağıtımının düzgün yapılması, gıda ve çadır dağıtımında sorun çıkmaması için izdihama karşı önlem, aklınıza ne gelirse başbakan rıjkov afet bölgesine gittiği ilk günden itibaren hepsini bizzat organize etmiş, başında durmuş. daha önce böyle bir facia olmadığından kimse ne yapacağını bilmiyormuş. kendisinde fotografik hafıza olduğundan büyük depremler konusunda bir araba analiz raporunu uçakta okuyup onlardan edindiği bilgiler ışığında herkese rehberlik yapmış.

    orduyu derhal olay yerine sevketmiş, acil durum müdahalesi ve arama kurtarma koordinasyonunu çernobil faciasında radyoaktif atık temizlemekle görevli birliklere komuta etmiş olan general tarakanov'a havale etmiş. bunların videoları da var hep, sovyetler arşiv manyağı olduğundan her şeyi kayıt altına alma adetleri vardı. o zaman drone teknolojisi falan yok, kgb ajanları kol gezip her şeyi filme almış.

    diğer bir kaydadeğer tarafı, 64 ülkeden yardım gelmesi olmuş. çernobil'de kemik iliği nakli yapan amerikalı doktor burada da gelip yardım etmiş. diplomatik ilişkileri olmayan ülkelerden bile yardım yağmış.

    rıjkov baba burada kelimenin tam anlamıyla destan yazdığı için aradan 30 yıl geçmesine, kuşak değişmesine rağmen onun orada yaptıklarını asla unutmamışlar ve resmen tapıyorlar. ermenistan'a gittiğinde kral muamelesi görüyor.

    1999-2001 yıllarında yapılmış spitak konulu tv programlarını derleyip youtube'a attım. bunlardan sonuncusu daha önce youtube'da yayınlanmamış, hiç biri tercüme edilmemiş. spitak depreminde harap olan şehirlerin yetkilileri, ailesini çoluk çocuğunu kaybetmiş depremzedeler, sovyetler birliği'nin dört bir yanından kalkıp afet bölgesine giden doktorlar ve teknisyenler, çernobil'de radyoaktif atık temizleyen birliklerin komutanı general tarakanov gibi şahsiyetler gördüklerini, yaşadıklarını anlatıyor. baş konuk olarak da devrin başbakanı olan, afet bölgesinde 2 ay gecesini gündüzüne katıp binlerce hayat kurtaran nikolay ivanoviç rıjkov davet ediliyor. depremzedelerin ona gösterdiği minnet göz yaşartıcı.

    haritadan silinen şehrin 1. parti sekreterinin ilk saatleri anlattığı bir kısım korku filmi gibi, erivan'da imiş, deprem olunca telefona sarılıp spitak'ta müdürü olduğu fabrikayı, komünist parti merkezini aramaya girişmiş ama hatlar hep kesikmiş. diğer bir yetkili de çalışan tek telefon hattının kgb'de olduğunu, bütün hatlar deprem yüzünden kesilince kgb binasına koştuklarını anlatıyor. (daha bir sürü şey anlatıyor...)

    depremden önce görülen tuhaf iklim olayını hem şehrin yetkililerinden biri, hem de depremzede vatandaş anlatıyor. sonuncu programdaki sunucu can alıcı sorular soruyor. afet bölgesinden korkunç görüntüler gösteriyorlar arada. video linki: www.youtube.com/... (ingilizce altyazı var)

    deprem felaketini izleyen ilk haftayı anlatan 1989 sovyet yapımı bir belgesel vard kıyıda köşede kalmış, son derece kıymetli bir tarihi belge olmasına rağmen hiçbir dile çevirilmemiş. ben tarih didiklemeye meraklı olduğumdan bunu gömülmüş olduğu tozlu youtube dehlizlerinden çıkardım, hem ingilizceye hem türkçeye çevirdim. amme hizmeti olarak sizlerle paylaşıyorum.

    geldiğinde binaları deprem yönetmeliğine uygun olmayan eski semtler, suriçi gibi yerler ne hale gelecek görmek istiyorsanız açın izleyin. bu videoda spitak, leninakan (gümrü) ve kirovakan(vanadzor) şehirlerini neredeyse haritadan silen korkunç deprem felaketinin ilk haftasında afet bölgesinde yapılan kayıtlar ve birkaç da kısa röportaj yeralıyor. konuşma olan kısımları az, daha çok olay yeri görüntüleri var. gerçekten korkunç ve yürek paralayan görüntüler, akıbeti meçhul olan kızlarını arayan anne, babasıyla ninesinin enkazdan zorla ayırdığı 'annem nerede' diye ağlayan ufacık çocuk, ağıt yakan analar babalar, dul kalan eşler, dağlar gibi yığılmış tabutlar...
    çok acıklı.

    arada son derece etkileyici sekanslar var. bir tanesinde (38:00) o tarihte sscb'nin başında olan lütfedip taş üstünde taş kalmayan afet bölgesine gelmiş, car car konuşuyor vaatler sıralıyor. 2.5 milyon metrekare ev yapacağız, 5 milyar ruble değerinde sanayiyi yeniden inşa edeceğiz.... insanların ailesi, çocukları ölmüş, her şeylerini kaybetmişler, adam o kadar ruhsuz ve empati yoksunu ki teselli etmek aklına gelmiyor, robot gibi rakam sıralıyor. hemen yanında duran başbakan rıjkov'a zoom yapıyor kamera, oradaki bütün deprem mağdurlarının acısı, kederi yüzünden aynen okunuyor. o yüz ifadesi, bütün bir milletin acısını taşıyan hüzünlü bakışları hafızama temelli olarak kazınmış durumda, gözümün önünden gitmiyor.

    haritadan silinen spitak şehrinin deprem olduğu sırada terfi işlemleri için erivan'da bulunan komünist parti 1. sekreteri norik muradyan'la bir röportaj yapıyorlar, ailesinin ve mesai arkadaşlarının yanında sokakta selamlaştığı tanıdıklara, mahallenin çocuklarına kadar kimi tanıyorsa hepsini kaybetmiş. gözyaşları içinde anlatıyor. adamın resmen dünyası yıkılmış, hayatı parça pincik olmuş. daha sonraki kısımlarda kendi acısını kenara koyup orada arama kurtarma ekiplerinin organizasyonuyla, enkazlardan insan kurtarma çalışmalarıyla uğraşıyor. gerçekten çok etkileyici, dokunaklı ve aynı zamanda ders çıkarılması gereken sahneler var.

    youtu.be/... (ingilizce ve türkçe altyazı var)

    (bkz: )
    ana tema: (bkz: )




    #205389 sorg | 4 yıl önce
    0doğa olayı, olay