Burada birtakım yazarların daha görünür olmak uğruna sözlük gönüllülerinden mütemadiyen bazı taleplerde bulunmasını sorunlu buluyorum.
Sözlük teriminin geleneksel anlamı "sözcük ya da sözcük grupları hakkında bilgi edinmek için başvurulan referans kaynak" olarak özetlenebilir. Sözlüklerin geleneksel yapılanması da çoğunlukla tek bir alanın bilgilerini (felsefe sözlüğü gibi) ya da bir dilin kendine mahsus sözcük bilgisini aktarmak üzerinedir. Keza geleneksel kullanımı ise anlamından üstünkörü fark edilebileceği gibi "gerekçesi çeşitli olmakla birlikte ihtiyaç duyulduğunda ya da keyfi bir sebeple ilgilenilen ya da bazen tesadüfen ilgi uyandıran sözcük ya sözcüklerin okunmasıdır." interaktif bir sözlük ise her ne kadar bir sosyal ağ mantığıyla işlese de önünde sonunda sözlük kavramının bu geleneksel özelliklerinin taşıyıcısıdır. İnteraktif ve dijital olmasının elbette çeşitli avantajları vardır. Örneğin metinlerin yazarıyla diyalog kurma, metinleri güncelleyebilme, sınırsız yazma/okuma/etkileşim/konu, konu hakkında kişin kendisinin de bilgi verebilmesi imkanı vb. fakat dedim ya buna rağmen geleneksel sözlüğün geleneksel anlamı burada dahi korunur. Örnek vereyim:
Hepimiz sol frame'de olan her başlığa tıklamıyor, tıklasak bile okumuyoruz. Kimileri anket başlığını kategori zırvası olarak değerlendirirken kimileri bilim fetişizmini sıkıcı buluyor. Fakat en sonunda hepimiz ilgimizi çeken ya da ihtiyaç duyduğumuz malumata erişmek için bu sözlükteyiz. Amacı sosyalleşmek olanlar bile sözlüğün referans kaynağı olma özelliğinden sıyrılmayı kolay kolay başaramaz.
Konuyu dağıttım. Ne diyordum? Görünür olma arzusu. Geleneksel sözlüklerde hiçbir bilgi ya da yazar okuyucunun etkisi olmadan öne çıkamaz. Sürpriz. O sözlüklerde olan çok nitelikli yazılar dahi bir hareketle (sayfa çevirme) bir süreliğine ya da sonsuza dek okunmadan geride öylece kalabilir. Bir yazar kendi engin bilgisini ve o bilgiyi edinmek için harcadığı enerjiyi kutsal bulup takdir ve onay almak için çırpınsa ve sözlüğü kendi tekeline almayı başarsa bile "tık" istatistiğini arttırması mümkün olmayabilir. Metin, yazar ve okuyucu arasındaki ilişkiyi tartışan araştırmalar genellikle okuyucunun anlamlandırma ve ilgilenim düzeyinin metnin değerini ya da anlamını belirlediği sonucuna ulaşmıştır.
Deniliyor ki "yazdıklarım anket başlıkları arasında kayboluyor, ilgilisine ulaşmadan kayıplara karışıyor." doğru, tam da böyle oluyor. Ancak siz neden bir ilgili kitlenin olduğundan bu derece eminsiniz? Ya da neden herkesin sizin ilginizi önemsemesini bekliyorsunuz? Örneğin ben de çevirilerin ve kavram setini bilmediğim alanlardaki belli ki çokça taranmış makaleler sonucunda oluşturulmuş, dikişle tutturulmuş ve bağlamı bol bilimsel makale tadında metinlerin mütemadiyen sol frame'i doldurmasını pek yorucu buluyorum. Bir yazardan çok okuyucu olarak aradığım ya da beni okumaya şevklendirecek girdiler anın arkasına düşüp duruyor. Duruyor mu? Bilmiyorum. "kaliteli yazarlarız, uzun yazıyoruz, bakın ne kadar çok okuduk öğrendik sizlere aktarıyoruz, okuyun da bir şeyler öğrenin, bizi gözden kaçırmayın." baskısı doğası itibariyle çok afaki ve didaktik değil mi sizce de? Verdiğiniz emeği takdir ediyorum, yanlış anlaşılmak istemem. Yalnızca kendinize bir parsel ve kitle edinmek için kullandığınız dil ve yöntemi sakıncalı buluyorum.
Son olarak herkesin kendisini biricik hissetmesini anlamakla birlikte başka biriciklerin tercihlerinin acımazısca eleştirilmesinin sözlüğe katkısı olmayacaktır. Sözlüğün teknik anlamda gelişimine olan faydadan bahsetmediğim umuyorum anlaşılıyordur.
Asıl olayın anket başlıkları olduğunu düşünmüyorum. Ben de severim anket başlıklarını bu arada. Ayrıca yeni yazarlara kulzos böyledir, şöyledir demenin de pek bir anlamı olduğunu düşünmüyorum açıkçası. Kısacası burada kalmaya niyeti olan ve yazmaya devam edecek her yazarın bu oluşumu kendince şekillendirme çabası olabilir.
Kulzos'a ilk geldiğimde (2 yıl olmuş) anket başlığı nedir onu bile bilmiyordum. Çocukça gelebilir ama yaşadığım ayrılığı kusarak hafifletme çabası ile yazmaya başladım. Bir çok anket başlığına da yazmışımdır ve hâlâ yazıyorum, yazmaya da devam edeceğim.
Vereceğim ipucu ise; anket başlığına yazarken de her zaman elimden geldiğince kendimden bir şeyler katmaya çalıştım, çalışıyorum. İnsanlara bu başlıklarda bile farklı şeyler anlatmaya çalıştım belki, belki de ruhlarına dokunmaya çalıştım, belki de kendi yaşadıkları gelmiş olabilir akıllarına, belki kimsenin söylemeye cesaret edemediği bir şey söylemişimdir, ya da bulaşmayın deliye demişlerdir. :)
Anlatmak istediğim zamanla kulzos beni kendine benzetti. Katkı verebileceğimi düşündüm ve dengeyi sağlamaya çalıştım. Farklı başlıklarda yazarak bu oluşuma katkı vermeye çalıştım, çalışıyorum. Eski girdileri hep okumaya çalışmışımdır. Belki de ipucu oralarda bir yerdedir.
Sonuç olarak; eğer kulzos'u güzel ya da daha güzel bir yer yapacaksak bu; anket başlığı yasaklayarak olmaz. Dengeyi hepimizin sağlamasıyla kendiliğinden gelecektir güzel girdiler.
bir donem kadikoy'de yururken 50 metrede bir yolunuzu kesip ''bir anketimiz var katilmak ister misiniz?'' diye darlayanlari hatirlatmaktadir. abesle istigaldir.
ancak ve ancak kultur, sanat, bilim vs. ile ilgili konularda olanlari, okuyana bir seyler katabilir. bunun disinda; 'yazarlarin aldigi maas miktari', 'bej rengiyle yapilabilecek renk kombinleri' gibi cop anket basliklarinin hicbir sozlukte yeri olmamali.*
Anket sözlük kullananların eğilimlerini anlamak veya tarzlarını bilmek bağlamında işe yarayabilir. Belki bu iş için bir yama vaya program geliştirilebilir, ama geçmiş yaşananlardan sıtkı sıyrılmış biri olarak kuralsızlıktan bunaldığımızdan buraya geldik, eski hastalıklar depreşmesin lütfen... Kimseye Covid-19 bulaştırmayalım...
anket başlıkları yasak değil. kulzos ilk kurulduğu günlerde bu konu uzun uzadıya tartışılmıştı.(bkz: anket, haber, gündem ve tespit başlıkları) uzunca bir süre fikir alışverişinden sonra bu başlıkların serbest olmasının yanında bazı kısıtlamalar getirildi. bu kısıtlamaları daha iyi anlamak için kural 17'yi ve hemen ardından kural 13'ü okumakta var.
örnek vermek gerekirse bisiklet sürerken dikkat edilmesi gereken unsurlar yararlı bir anket başlığıyken türkiye'de yapılmış zamanının ötesindeki parçalar bu başlığın kime ne faydası var? tamamiyle subjektif değerlendirmelerin yazıldığı ve başlıkta belirtilen niteliğin kişiden kişiye değiştiği bir başlık. rahatsız olan arkdaşlarımız bu tür anket başlıklarından rahatsız olduğunu düşünmekle birlikte diğer bir nedenin ise aynı anket başlığına farklı yazarlar tarafından defalarca aynı yanıtın verilmesinden kaynaklandığını düşünüyorum ben. çünkü hiçbir getirisi yok. e tutup çat diye silinemiyor da. değişik bir durum işin açıkcası.
En temelde düzene alışmak/alışamamak ile ilgili bir durum bu aslında.
bunun olmaması için alınan ufak tefek önlemler var.
Eski yazarların bir şekilde alıştığı; yeni gelenlerin doğal olarak değişik bulduğu şeyler ama anlatılmak istenen en basit haliyle şu aslında: “ ‘en şirin kedi fotoğrafları’ yerine ‘kedi’ başlığında bunları biriktirelim dostlar kulzoslular yurttaştlarım” diyor kulzos kuralları. gereksiz başlıklar olmasın ki bir düzen olsun.
Edit: örnek olarak az önce gördüğüm (bkz: mars) başlığındaki girdi #200260 gayet güzel bir örnek oldu. “Gün batımının mars’ta mavi olması” ya da “gün batımının mavi olduğu gezegen” yerine bunu direkt mars başlığına yazmaktan bahsediliyor aslında. Çok mantıklı ve kolay değil mi sizce de ? Edit sonu^^
Mevcut olan anket başlıkları da neredeyse tüm eski yazarlar tarafından iyi bilindiği için isteyen okur istemeyen okumaz gibi bir durum vardı fakat birden bire birçok yeni yazar gelince doğal olarak bir karmaşa oldu bir süre de devam edecektir.
Elbette her saniye her dakika sadece bilgi içerikli yazılar kimse yazamaz ama sözlük genelinde bilgiden çok tespit/anket gibi başlıklar fazlalaşırsa herhangi bir sözlükten pek de farkımız kalmaz. Burada uzun süredir bulunan birçok yazarın da en büyük endişesi bu işte. Bu yüzden biraz tepkiler veriliyor.
Bir sakince birbirimizi anlamaya çalışıp amacımızın burayı korumak olduğunu fark edebilirsek bence bu düzene alışmak gerçekten kaliteli bir sözlükte kaliteli şeyler okumak ve kendisinin de okunmasını isteyen bir yazar için sorun olmayacaktır.
Yeni gelen yazarları da anlıyorum ilk başta biraz tuhaf geliyor her şey ama sakince kendinizi suya bırakın, bir çırpınmayın durun hep beraber yeni suyun ısısına ve derinliğine alışalım sonra hep birlikte açılırız^^
Bu sorunla alakalı bir başlığa girilen girdi sayısının yüzde 50 üstü kadarı anket kategorisindeyse bu başlıkların gündemden geçici olarak düşürülmesi sağlanılabilir. Tabii, bu sistemin doğru yürütülebilmesi için yazarların girdilerini yayınlamadan önce girecekleri kategorilerde bilinçli olmaları gerekiyor.
"sözlük yazarı" sayısının az, "forum yazarı" sayısının çok olduğunun göstergesidir.
kulzos, anketlerle ilgili sınırlamalar getirmeye çalışan ancak bununla birlikte anketleri de tamamen yasaklamamış olan bir sözlüktür. çünkü bazı anketler bilgiyi derleme vazifesi görürler. ancak çoğu anket kişiyi sözlük yazarlığından uzaklaştırır. daha da kötüsü sadece kendisiyle ilgili bilgi verme yoluna sokar. ego tatminine hizmet eder.
birden bire çok sayıda yazarın aramıza katılması, muhtemelen gelecekte silinecek ya da bir araya toparlanacak anket girdilerinin doğmasına sebep oldu. hatta bu tür başlıkların eskiden açılmış olanları bile var. haliyle anket kategorisine dalıp detaylı bir temizlik yapıldığında ne gerekiyorsa mutlaka yapılacaktır. tabi ki bu şu yoğunlukta yapılabilir bir işlem değil.
kural 17'nin anketlerle ilgili kısmındaki amaçlardan birisi kişisel anketlere yer vermemektir. yani x yazarın giydiği don, içtiği sigara, dün akşam seviştiği insan gibi milyonlarca türevi olabilecek kişisel anket kulzosta yer bulamaz. bulsa da zamanla silinir. yazar, illa bu bilgileri kamuya açmak istiyorsa bu iş için kendi nick başlığını kullanabilir. yani der ki "larden loughness cey marka don giyen, camel sigara içen, dün akşam margot elise robbie ile sevişmiş adamdır." bak ne güzel tanım.
kural 17'nin anketlerle ilgili bir diğer boyutu ise bir şekilde yazılmak istenen anket girdilerinin bir araya toparlanmasını sağlamaktır. yani sabaha bir şarkı bırak, geceye bir şarkı bırak, ilkindiye bir şarkı bırak, yolda yürürken bir şarkı bırak, amuda kalkmışken bir şarkı bırak gibi milyonlarca türev yerine "bir şarkı bırak" gibi tek ankette bu ihtiyacı karşılamaktır. ya da kulzos yazarlarının itirafları gibi sözlüklerin çöp kutusu kıvamındaki klasik bir anketine karşı esnek davranmaktır. ya da sevilen filmler, aklı uçuran filmler, mutlaka izlenmesi gereken filmler, favori filmler, en muhteşem diziler, sabah karşı izlenince ufku açan diziler gibi milyonlarcası olabilecek anketleri mümkün olduğunca azaltabilmektir.
bir sözlük yazarının yapması gereken ise daha önce defalarca yazdığım gibi gidip en sevilen filmler başlığına film adı bırakmak değil, o filmin başlığında o filmi neden sevdiğini anlatmaktır. ki bu işi yaparken de tanım yapmış olacaktır.
var olan kuralın ya da kuralların an itibarı ile elinden kaçan yeni ya da eski girdilerin/başlıkların var olması, yarın eline düşmeyecekleri anlamına gelmez.
çok kişinin huzurunu kaçıran bir olay. bence bu konuda duyuru yapılması lazım, millet kuralları okumadan hevesle ekşi'de bağımlısı oldukları anketlerin başlığını açıyor. ekşi'de çöp gündem ve anket kirliliği yüzünden emek verdiğimiz entryler kaynayıp gidiyor diye şikayet ediyorduk, aynı kirliliği burada görmeyi hem kulzos'un kadim yerlileri, hem de ekşi'nin boş beleş çöp içeriğinden kaçan biz göçmenler istemiyoruz.
bu anket işi de istanbul'dan ege kasabalarına yığılıp istanbul'un trafiğini, keşmekeşini aynen oraya taşımak gibi oluyor. bisiklete binmek yerine arabalarla gidip trafiği tıkamaya benziyor, hem yerli halkın hem de huzur ve sukunet için göç eden tayfanın isyan etmesi gayet normal.
Edit: kişisel ayarlardan anket kategorisini filtreleme özelliği ışık hızıyla hayata geçirildi, yönetim ve developer arkadaş kalite konusunda aşmış gerçekten. Şapkamı çıkardım.
kurallara karşı bir durum. 'muş. aslında olağan bir durum ama sonuçta ortam bu, kural bu denebilir. buraya kadar her şey normal ama anlamadığım bir iki nokta var. bilenler ya da yetkililer bir bilgilendirme yapabilirlerse sevinirim.
1- madem anket başlığı yasak neden anket diye bir kategori var? yani başlıkta olmayabilir girdide olur gibi bir şey mi? öyleyse bile garip. 2- neden tüm anket başlıkları silinmiyor? az önce "içinde ters çevirilmiş sesler bulunan şarkılar" başlığı açmıştım. madde-17 gerekçesi ile silindi. doğrusu nedir, öyle açalım. 3- şu an başlıklara bakınca, yazarların sevmedikleri şeyden, yaş ilerledikçe yoranlara ve bir şarkı bırak'a kadar hepsi anket başlığı değil midir? onlar kurala uygunsa dediğim gibi ilgili başlığı da uygun hale getirelim, bir anlatın da öğrenelim.
Anket için ayrı sekme oluşturulması ile çözülebilir bir sorundur. (Varsa ve göremediysem affola.) Kimin neyi sevdiği ya da favori bilmem nesi sanıyorum ki diğerlerinin çok da bilgi almak istediği bir konu değildir.
hızla göç alan kulzos'un birkaç gündür maruz kaldığı yükü gözler önüne seren bir gözlem. kulzos başlığında değindiğim üzere, burası adeta almanya ya da kanada gibi vasıflı eleman göçü alan güvenli bir ülke gibi. anket başlıkları da bu ülkelerin teknoloji, ekonomi ve eğitim sektörlerine düşünsel bir katkı sağlamayan, yalnızca kol gücüyle çalışabilen mülteciler ya da kaçak göçmenler gibi. halbuki gelin, tanış olalım bu şekilde söylenmez. insan kendini en sevdiği yemekle, diziyle, filmle vs. tanıttığını sanıp argüman sunmayınca herhangi bir şey elde etmez.
kural 17'nin anket başlıklarla ilgili kısmı der ki:
- anket başlıkları başta olmak üzere yüzlerce varyasyonu oluşabilecek başlıklar açılmamalıdır. - kişisel bilgileri ihtiva etmekten öteye gitmeyen anket başlıkları açılmamalıdır. (kulzos yazarlarının itirafları bu konuda istisna olan 13. kural kapsamında özel başlıktır.) - zamana ve benzeri değişkenlere bağlı anket başlıkları açılmamalıdır. - anket başlıkları haricindeki başlıklar tekil olarak açılmalıdır.
sakin tatil kasabası havasındaki ortamın birdenbire aynı anda konuşan 200 kişinin en sevdiği yemeği, kitabı, diziyi, filmi söylemeye başlamasıyla gerçekleşen durumdur. evet, en sevdiğiniz dizi breaking bad ve en güzel kitap 1984. anlaşıldı.
ekşi sözlük mültecilerinin imajını bozan bir davranıştır.
ekşi'den gelenler ekşi'nin anketlerini burada klonlamak yerine oradaki kaliteli, bilgi veren entrylerini yavaş yavaş taşımakla işe başlasa daha iyi ederler. anket başlık kirliliği yaratmak yerine olmayan bilgi başlıkları açmak artı puan kazandırır.