Persler tarafından inşa edilip dünyanın geri kalanına yayılan işlevsel yer altı su kanallarına verilen isimdir. İlk örneklere yezd şehrinde rastlanmış olup zamanla tüm iran, orta asya, Mezopotamya ve mısır bölgesine yayılmıştır. Çöl ikliminin hakim olduğu yerlerde halen aktif olarak kullanılmaktadır. Sürekli bakım gerektiren kanallar olduğu için oldukça zahmet gerektirirler. İran ve orta asya çöllerinin altına kazılmış 10 bin kilometreleri bulan kanallar söz konusu. İnsanın önceliği insana neler yaptırır sorusunun apaçık cevabıdır bu yapılar.