kanunla desteklenmiş haliyle bir süredir uygulanmakta... lakin her konuda olduğu gibi bu konuda da yayalar olayı tamamen farklı algılamış durumda.
trafikte yayanın önceliği aslında hep vardı. ancak bu önceliğe uyulmamasının bir yaptırımı yoktu. şu anda ise trafik polisi bu önceliğe uyulmaması durumunda ceza kesebilir. bununla birlikte az önce de söylediğim gibi bu öncelik yanlış algılanıyor.
dilim döndüğünce hilal'e anlatır gibi anlatayım:
1. bir geçitte trafik polisi, jandarma ya da zabıta gibi, trafiği yönlendirmekle görevlendirilmiş bir kişi var ise geçiş üstünlüğünü belirlemek o kişinin yetkisindedir. yani her tür geçiş üstünlüğü iptal olur ve bu görevlinin yönlendirilmesine göre hareket edilir.
2. bir geçitte trafik ışığı var ise, geçiş sırasını belirlemek o ışığın görevidir. hem araçlar, hem de yayalar ışığa uymak zorundadır.
3. yaya geçitlerinde geçiş üstünlüğü yayadadır. yani, görevli bir kişi yok ise, ışık yok ise, ancak yolda çizilmiş bir yaya geçidi ve/veya orada bir yaya geçidiği olduğunu belirten bir levha bulunuyorsa, geçiş üstünlüğü yayadadır.
yani, yayanın kafasına göre yola atladığı her yerde geçiş üstünlüğü yoktur. çünkü yollar, araçlara aittir. kaldırımlar ise yayalara. nasıl ki araçlar kafasına göre kaldırıma çıkamıyorsa, yayalar da kafasına göre yola çıkamazlar.
türkiye değişik bir ülke. geçen sene kırıkkale'de polis otosu arkadaşı ihtar etti "önün boş, kırmızıda neden geçmiyorsun" diye. adam jip almış, "kaldırıma parkedebiliyorum" diyor. park yasağı var, araç kaldırıma park ediyor, o parkedemesin diye bele kadar yükseltiyorlar kaldırımları, kaldırım taşını dik koyuyorlar, o da buna da çıkabilmek için teker yükseltiyor.
yaya önceliğinde de durum aynı. yaya geçidinde duruyor adam, bazen durmuyor bile üzerine sürüyor. yaya da ışığa bakmadan yola atlıyor. söke'de yol ortasında karşıdan karşıya geçen iki kişi durup sohbet etmeye başladılar gözümün önünde. korna çaldım el hareketi yaptılar. yaya geçidinden geçsinler diye melih gökçek zincir çekti bulvarın ortasına. sonra "zincirden öyle atlanır böyle atlanır" tartışmaları başladı.
avrupalı bunu içselleştirmiş, çok güzel uyguluyor yıllardır. hadi o kadar genellemeyeyim, italya falan bize benziyor biraz, almanya diyim sadece. adamlar öyle bir benimsemiş ki yaya geçidi olayını, gördüler mi bi yaya geçidi hemen yavaşlayıp duruyorlar. yayalar da o kadar emin ki arabanın duracağından hiç bakmıyor bile yola, iniveriyor kaldırımdan yaya geçidine.
bizde ise, arabalar "aman o gelmeden geçivereyim" diye yaya geçidine yaklaşınca hızlanıyor; sarı ışık yanınca yaptığımız gibi. yayalar da "bana yol vermez ki kimse" diyerekten hiç yeltenmiyor bile yola çıkmaya. bekliyor ki tüm arabalar geçip bitsin, öyle geçeyim.
"yeltenmiyordu!" diye değiştiriyorum söylemimi. yayaya yol vermek kanunda yer bulduktan ve bu da medyada cümle aleme duyurulduktan beri yayalar daha bi öz güvenli. fazla öz güvenli. buraların kralı benim diyor, atıyor kendini yola.
ülkemizde gerçekten de pek benimsenmeyen bir uygulama. hem yayalar, hem de sürücüler tarafından.
toplanın, iki anımı anlatacağım şimdi. birincisi, iki kez yayaya yol verirken birileri geldi arkadan çarptı. biri taksiciydi, bağırmaya başladı. ne duruyon yolun ortasında diye saydırdı. bebek arabalı bir çifte yol vermiştim. allahtan onlar da arka çıktı da gönderdik adamı ben üstüne yürümeden. böyle de manyaklar var yani.
ikincisi de şöyle, bir gün içinde 5 kere durdum yaya geçidinde yol vermek için. öyle ani fren falan da değil, sakin sakin gelip durdum. bunlardan üçü amcaydı, bana geç geç deyip elle gönderdiler geçmeden. sonra dikiz aynasından baktım, bir sonraki duran aracı tercih edip geçtiler. tipimi mi beğenmediler. saçı uzun aklı kısa, bunun ayağı gaza değer yanlışlıkla, alır beni arabanın altına mı diye düşündüler bilemedim. *