1 ağustos 527 - 14 kasım 565 tarihleri arasında doğu roma imparatoru olmuş olan kişi. mezarı istanbul'daki havariyyun kilisesi'ndedir. doğu roma'yı silkindirip kendine getirmiştir. "uyumayan imparator" da denmiştir kendisi için.
evliliği büyük yankı uyandırmıştır. zira eşi theodora esasında fahişedir ve justinianus'tan 20 yaş küçüktür. ama imparatoriçe theodora da fahişe diye küçümsenmemesi gereken bir kadındır. doğu roma'nın canlanmasında en az justinianus kadar etkili olmuştur. bir de rum ortodoks kilisesi azize olarak kabul ettiyse demek ki hayatı bir dönüşüm yaşamış. ortodoks ve katolik kiliselerinde azizlik unvanı haybeye verilen bir unvan değil sonuçta.
vandallara ve gotlara kök söktrmüştür kendisi. zorlu bir savaşlar serisi neticesinde ostrogotlar'ı italya'dan kovmuştur. roma hakimiyeti tekrar italya, ispanya ve afrika'ya girmiştir. tabii vizigotlar tamamen hakimiyet altına alınamamıştır ama zaten onlar da zaman içinde aryanizm'i terk edip katolik kilisesi'ne girmişlerdir.
ayrıca döneminde aryanizm'in yanı sıra monofizitizm sorunuyla da uğraşmış ve 451 yılında kalkedon konsili'ni toplamıştır. elbette ki monofizitizm bu konsil sonucunda hristiyanlık dışı bulunmuştur.
aryanizm'i italya'dan kovmasının şerefine ravenna'da san vitale kilisesini yaptırmıştır. bu kilisede kendisinin theodora'nın mozaik resimleri vardır. konstantinopolis'teki isyanlar sonucunda yıkılan ayasofya'yı yeniden yaptırtmış ve bu kilise günümüze kadar ulaşmıştır. elbette zaman zaman yapılan restorasyonlar da bunda etkilidir. mezarının bulunduğu havariyyun kilisesi de kendisinin restorasyonlarından birisidir.
yüksek ihtimalle doğu roma'nın görüp görebileceği ilk ve tek muhteşem hükümdar kendisidir. zaten bildiğim kadarıyla da kendisinden sonra imparatorluk tekrar baş aşağı yuvarlanmaya başlıyor.
gotları yenip italya'yı fethedince, yaptığı ilk işlerden birisi pers kökenli papa silverius'u tahtından indirip kendi adamı papa vigilius'u papa olarak atamak olmuştur. sonra da papalık seçimlerinde yine bizans destekçisi papa i. pelagius, papa seçilmiştir. bu noktadan sonra bir süre bizans destekçisi papalar papa olmaya başlar.
tabii bu durum halkta "gotlar bile bizim dini işlerimize karışmadı. adamların yaptığına bak..." şeklinde karşılık bulur. üstüne bir de doğu roma topraklarının araplar tarafından fethedilmesiyle suriyeli mülteciler krizi başlar. sasani imparatorluğu ve doğu roma imparatorluğu'nun güneydoğu topraklarında yaşayan keşişler ve din adamları önce konstantinopolis'e sığınırlar. ama sonra ortamı beğenmeyecek olmuşlardır ki roma'ya gitmeye karar verirler.
zaten doğu roma'yı roma olarak görmeyen halk, bir de üstüne bu mültecilerle karşılaşınca hepten isyan noktasına gelir. doğu roma da araplar karşısında yenilgiye uğradıkça daha da sapıtır ve roma üstündeki baskıyı daha da arttırır.
son bizans papası olan papa zacharias, lombardlar ve franklarla işbirliği yaparak papalık üstündeki bizans etkisini kırar. bu noktadan sonra papalık tekrar latinleşmeye ve frankların koruyuculuğu altına girmeye başlar. en nihayetine papa iii. leo, charlemagne'ı roma imparatoru ilan ederek doğu roma'nın italya'daki etki alanını tamamen bitirir.
