Bazı başlıkların açılmaması gerekir. siz bunu başlığı açtıktan sonra öğreniyor olabilirsiniz. Olsun, yine de açmamalısınız. Açılmaması gereken bir başlığı açarsanız başlıkla birlikte başlıkta yazılmış olan bütün girdiler çöpe gider. litfen dikkat edelim.
ekşi sözlükte bazı kisiler hakkındaki başlıklar davalık oluyor ve girdiler siliniyor. Yönetim bu tarz bir mesaiye girmeyi istemiyor olabilir fakat YouTube kanalı ne gibi sıkıntı yaratacak anlamadım.
17. kural bünyesinde dile getirilmiştir. kuralları okuyan ve okuduğunu anlayan kişiler açmadan önce de hangi başlıkların açılmasını istemediğimizi anlayabilirler.
son günlerde erdoğan'ın youtube kanalı açması gibi ne önem arz ettiği kesinlikle belirsiz bir haber başlığı bu kurula istinaden tarafımca silindi. 17. kuralın bu konuyla ilgili maddesi şöyle der:
"kulzos bir haber portalı olmadığından önem derecesi düşük haberler için ayrı başlık açılmamalı, mutlaka konuya değinilmek isteniyorsa haberin öznesinin başlığında değinilmelidir."
bu ne demek?
erdoğan'ın youtube kanalı açması önem derecesi düşük bir haberdir. o nedenle de ayrı bir başlık açılması istenmiyor. çünkü, bunu legal kabul edersek:
* erdoğan'ın cuma namazını istanbulda kılması
* erdoğan'ın gaf yapması
* erdoğan'ın cuma namazını kaçırması
* erdoğan'ın zafer bayramına katılmaması
* erdoğan'ın dün söylediğini bugün yalanlaması
* erdoğan'ın chp'ye terörist demesi
* erdoğan'ın biz kimseyi ayırmadık diyip chp'ye oy verenleri terorist ilan etmesi
ve benzeri başlıklar da legal olur. o zaman bir erdoğan sözlüğe döneriz... kaldı ki sadece erdoğan da yok. bunun bahçeli'si var, kılıçdaroğlu'su var. var da var. sadece youtube kanalı açması haberinin 550 tane vekil için yapıldığını hayal edin bir?
o zaman kuralı okuyan kulzos yazarının yapması gereken neymiş. konunun öznesinde bunu yazmak. git recep tayyip erdoğan başlığına, yaz altına youtube kanalı açmış diye. anlat istediğini. eline vuran mı var? ama önce kuralları oku, neyi niye istemediğimizi anla lütfen.
girdi şikayet gerekçelerinden biri olan "açılmaması gereken başlık altına yazılmış girdi"nin kökeni.
başlıkta larden'in yazdığı girdiden sonra tartışmışız. sadece haber başlığı kısmında farklı düşünüyorum, geri kalan her yönüyle doğru bir kural bu. sadece adında sıkıntı var, kapsayıcılığı çok geniş. konunun bağlamına dair şikayetler de "bu kadar ciddi bi' sözlük mü olduk yahu?"dan öteye gitmemiş. "anket başlığı ile tespit başlığı arasındaki fark"ı mantığınızda oturtunca, hangi başlıkların açılmaması gerektiğini, hangilerinin açılabileceğini de bir yere kadar anlayabiliyorsunuz.
sözlük kurallarının 17.'si de bunu düzenlemiş zaten. "rte'nin camideki konuşması" başlığı nasıl açılmaması gerekenlerden biriyse (tarih olmadığı için her zaman tekrarlanabilir bir konuşma olabilir bu. tarihi olduğunda da haber başlığına dönüşebilir. 2 yönüyle de açılmaması gerekir), aynı içeriği doğrudan rte başlığına yazmak da o kadar kurallara dahildir. çoğu yeni yazarın ya da troll'lemeye çalışanların girdilerini sürekli bu 17. maddeden ötürü şikayet eden zat da benim. öncesinde ya da sonrasında uyardıklarıma da aynen şunu yazmışlığım çoktur: "yazacağın girdiyi, ilgili en geniş başlığa yaz". böylece anket başlıklarından kaçınmak da, saçma sapan tespit başlıkları sıçmaktan da kurtulmuş olursunuz. he, derseniz ki "benim amacım dikkat çekmek", o zaman günde 50 girdi yazıldığında "sol taraf akıyor galiba" denilebilecek bir seviyeye ulaşan ölü bir kasabada neden ışıltılı giysilerinizle dans ediyorsunuz ki?
tekrar edeyim: yazacağınız girdiyle alakalı en geniş başlıkta yazmak, kuralları her zaman büker. nick altı ya da hukuki olarak sakıncalı bi' şeyler yazmıyorsanız, kurallara aykırılıktan dolayı sittin sene silenmezler buradan.
kulzos yazarlarını geçtim, moderasyonunun da yer yer anlamadığı başlık cinsi.
sadece kural 17 özelinde değerlendirildiğinde şu ortaya çıkıyor: "haber başlığı açacaksan, bunun ne kadar önemli olduğunu tart ve öyle aç. bugün konuşulup yarın unutulacak, genelgeçer bi' haberse, yazacağın girdiyi başlığın ilgilendiği en geniş başlıkta yaz". ama bu yeterli değil. eğer burası lağım ekşi'ye dönmesin diye uğraşıyorsanız "çükünü elleyen insan" başlığına benzer kalıptaki başlıkları da açmamalısınız. çünkü bunun ne bir tespit değeri var ne kişisel fikir kusmak için yeterli bir alan sağlama amacı var ne başlık kirliliğini engelleme niyeti var ne de o konu hakkında arama yapmak isteyen okurlara bir katkısı var. toptan genelleme yaparak kategorileştirmeden başka bir halta ya-ra-mı-yor bu. hatta, düşünmüyorsunuz belki ama sonraki zamanlarda benzer başlıkların açılmasını da teşvik etmiş oluyorsunuz. yapmayın bunu bence. ya da yapın ve ben hepsini şikayet etmeye devam edeyim. en azından anlaşmış olalım.
bir başlık nitelendirildiği, bir insanı ve/veya insan tipini işaret ettiği için kurallara uyan bir başlık olamaz, olmamalı. "sabah traş olan insan", "bacaklarını sürekli oynatan insan", "parkta yalnız yürümeyi seven insan", "yanız içmekten hoşlanan insan", "hayat yolunu kendisi seçen insan" gibi saçmalıklarla dolar burası da; aynı lağım ekşi gibi. açtığınız buna benzer başlıkları gören biri "ben de 'eli telefonundan ayrılmayan insan' başlığını açarım, kimse de silemez" demeyi kendine hak sayar. sonra da "vay kurallar uygulanmıyor, vay benim açtığım başlık neden silindi" goy goyunda boğuluruz hepimiz. bunun olmasını istiyorsanız, aynen devam edin. istemiyorsanız da, lütfen başlık açarken neleri tetikleyebileceğinizi de göz önünde bulundurun.
bir moderasyon üyesinin zamanında dediği gibi "burası sözlük yaae, bu kadar ciddiye almayın" mantığındaysanız, daha boktan başlıklar da açabilirsiniz tabii, karar sizin.
zümre kategorisine girenler özellikle kafa karıştırır. nitekim yanılmıyorsam bu türde açılmış ilk başlık "çayı şekersiz içen insan" olmalı. ya da ilkler arasında en çok ilgi gören. ve bu başlığın yaklaşık 6 senedir hayatta olması, trollemek için açılmadığı aşikar olan, benzeri başlıkların da legal olarak düşünülmesine sebep olur. moderasyon da bu düşünceyle hareket eder. kaldı ki bu başlıkların tamamı eylem kategorisinde de açılabilir. yani "çayı şekersiz içmek" de olabilir. ve insanlar bu eylem ya da bu eylemi yapan kişi hakkında fikir beyan ederler.
haliyle bu uygulaması yoruma dayalı bir kuralın yarattığı bir kavramdır. açılmaması gereken başlık ama neye göre kime göresi vardır. biraz da girdiyle birlikte ele alınır. yani bu başlığı açanın anlattığına da bakılır. geçmişte benzerlerine nasıl davranıldığına da.
zordur biraz yani çünkü fazlaca görecelidir. "sabah üşenmeden ekmek almaya giden insan" misal bu kapsamda değerlendirilip silinebilir. ama o zaman 6 sene önce açılmış "çayı şekersiz içen insan" başlığının da silinmesi gerekir. çünkü derler ki o duruyorsa bunun silinme nedeni sadece fazladan bir "üşenmeden" mi. ya da "sabah" mı. o nedenle bir noktada yorumla karar vermek şarttır. öteki türlü zümre'den eylem'e ve tespit'e, oradan anket'e, pek çok başlığı daha silmek gerekir. o durumda da sözlük sadece tematik bir sözlük olarak kalır. sözlük çizgisinden çıkıp wikipedia çizgisine kayar. oysa sözlüğün olayı bokunu çıkartmadan bu tür başlıklarda da bir şeyler anlatmaktır. ha elbette "çayı şekersiz içen insan" başlığına "buyurun benim" yazmak kadar saçma bir şey yok ve zaten o nedenle bu tür başlıklar içerikleriyle birlikte ele alınmalıdırlar. asker kafası ile kural neyse odur diyerek heves kırmak, başlık trollemek için açılmadıysa, mantıksızdır genelde.
yine de bir kaç kez söylediğim gibi, zordur bunun değerlendirmesi. zarar fayda dengesine bakmak gerekir...
bu kurallar silsilesinin içerisinde, bu başlık altında, bunların "boktan" başlıklar olduğunu da öğrenmiş oldum.
dün sabah yazdığım bir girdinin hala sol cenapta durmaya devam ettiği, bir elin parmaklarını geçmeyen kişilerin iş aralarında, az biraz vakit bulduklarında iki üç şey yazarak katkıda bulunmaya çalıştıkları başlıkları "boktan" gibi değerlendirerek gelişmesini, sosyalleşmesini ve büyümesini arzu ettiğimiz bir sözlüğe pek de katkıda bulunmuyoruz sanırım.
kaldı ki örnek başlıkların bir saygısızlık çerçevesinde olmadan, hemen herkesin gözlemleyebildiği, gerçekten genelleme yapılabilecek başlıklar olduğu görülebilir.
yok ben aynı görüyorum "çükünü elleyen insan" şeklinde bir başlık açacağım, onlara bir şey demiyorlar, bana da diyemezler gibi bir açı kullanacaksanız da o da sizin takdirinizdir. pek aynı terazide değillerse de, kimsenin kişisel tercihlerini inceleyecek değiliz. bir kural ihlal durumu varsa da bizim işimiz değildir, bakar değerlendirirler.
akla bir iki gülümseten detayın gelme olasılığı olan genellemelerin, dediğim gibi sayılı girdiyle canlanmaya ve yorumlarla vs aktifleştirilmeye çalışıldığı başlıkların "lağım-boktan-bir halta yaramadığı" gibi kaba bir dille eleştirilmesi de kaş yapayım derken göz çıkarmaktır. insanları incitmektir, hevesini kırmaktır ve biraz da ayıptır.
konu sözlüğün işleyişini eleştirmekse, daha önce açılmış muhtelif başlıklar yukarıda görüldüğü üzere varsa, onun da bu eril dille yapılması pek de çözüm odaklı değildir.