açılımı “international union for conservation of nature” olan 1948 yılında kurulan çevreyi ve doğayı korumayı amaç edinmiş kuruluş. soyu tükenmeyle karşı karşıya olan bitki ve hayvan türleri için 1964 yılında kırmızı bir liste oluşmuştur. orijinali “iucn red list” adlı bu kırmızı listenin amacı, koruma meselelerine kamunun ve siyasetçilerin dikkatini çekmek ve koruma girişimleri için uluslararası camiaya yardım etmektir. kırmızı liste ayrıca biyoçeşitliliğin durumuyla ilgili en geçerli rehber olarak kabul görmektedir.
kırmızı listeye göre, 27,000’den fazla tür tehlikededir. amfibilerin %40’ının, memelerin %25’inin, kuşların %14’ünün, kozalaklı ağaçların da %34’ünün soyu tükenmeye yakındır. kırmızı listenin kategorileri şöyledir:
EX: (Tükenmiş): Kuşkuya yer bırakmayacak delillerle soyu tükenmiş olduğu ispatlanan türler.
EW: (Doğal ortamında tükenmiş): Vahşi yaşamda soyu tükenmiş, fakat diğer alanlarda (yetiştirme veya sergileme amaçlı) varlığını sürdüren türler. güney çin kaplanı, mavi makav papağanı, pinta adası kaplumbağası.
CR: (Kritik tehlikede): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi had safhada (extreme) olan türler. vaquita, beyaz balina, siyah gergedan, dağ gorili, çita, kaplan, leopar, yaz yaz bitmez. liste
EN: (Tehlikede): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler.
VU: (Hassas): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler.
NT: (Neredeyse tehdit altında): Şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler.
LC: (Asgari endişe): Yaygın bulunan türler.
DD: (Yetersiz veri): Üzerinde yeterli bilgi bulunmayan türler.
NE: (Belirlenmedi): Şimdiye kadar yukardaki kriterlere uygunluğu değerlendirilmemiş türler.
türkiye de biyoçeşitliliği sayesinde iucn’in önem verdiği ülkelerden biridir. kuşlar için iki büyük göç rotası üzerinde olmasının yanı sıra, 4000 tür omurgasız ve 70’i balık olmak üzere 100’den fazla omurgalı hayvan sadece türkiye’de yaşamaktadır (endemic).
sayfasına girip biraz göz atmak bile insanın içini sıkıştırmaya yetiyor... yeni bir kitlesel yok oluşa hızla gittiğimizi görmemek imkânsız. www.iucnredlist.org/...