başta işitme ve görme olmak üzere bütün duyular vasıtasıyla dış dünyadan gelen sinyalleri alıp beyinde saklayan hücrelerdir. o an kullanılmasa bile beyin gördüklerini kaydeder, ortama uygun bir zaman bulduğunda da dışarı yansıtır.
kısaca taklit etme, empati ve karşıdakinden öğrenme şeklinde de açıklanabilir.
örneğin; biri çok güldüğü zaman siz de otomatik olarak gülmeye başlarsınız ya da televizyondaki yarışma programlarında kendinizi yarışan kişinin yerine koyup onun yerine de sinirlenir, heyecanlanır, sevinirsiniz. sohbet ettiğiniz ortamdaki kişilerin mimiklerini bazen farkında olmadan kendiniz de kullanıyormuş gibi hissedebilirsiniz.
Ramachandran, öykücü beyin isimli kitabında ayna nöronlar ile ilgili daha detaylı bilgi veriyor.
Ayna nöronların keşfedilme anı da ilginçtir. Laboratuvar ortamında maymunlar üzerinde testler yapılıyor, maymunların kafalara elektrotlar yerleştirilmiş; ödül - ceza yöntemleri, motor nöronlar, karar mekanizmaları vs. üzerinde çalışılıyor.
Bilim adamlarının maymunlara ait beyin sinyallerini daha rahat algılayabilmeleri için sinyalleri sese dönüştüren yapılar vs. sağlam para dökülü bir çalışma.
Mola sırasında bilim adamlarından biri maymunlara ödül olarak verilen fıstıklarla dolu bir kaseye elini uzatıyor ve "fiyuvvtt" diye cihazlardan ses geliyor.
Bilim adamı şok. Elektrot maymuna bağlı, hareket eden kol kendine ait ama maymunun beyninde bir hareketlilik var.
Böylece ayna nöronlar keşfediliyor.
Ramachandran, kitabında başka detaylar da veriyor. Karşıdakini izlerken sanki hareketi biz yapıyormuşuz gibi nöronlar çalışıyor ama aynı hareketi bizim yapmamızı engelleyen ne? İstemsizce aynı hareketi tekrar etmememizi sağlayan ne? (Efendim? Tikli insanlar değil mi?)
Vücuttan gelen dokunma duyusunun beyinde değerlendirilerek "tamam bilader, hareketi sen yapmıyorsun, problem yok" doğrulaması yapan bir yapı keşfediliyor.
Peki bu yapı anestezik yöntemler ile bastırılırsa neler oluyor? Karşıdakinin yaptığı hareketi sanki biz yapıyormuşuz gibi hissetmeye başlıyoruz. Yani karşınızda masaj yaptıran biri mi var? Aynen siz de mesajı sırtınızda hissediyorsunuz. Ancak bunun için ensemizden aşağısının uyuşturulması gerek.
Önümüzdeki yıllarda porno ve uyuşturucu sektörleri el ele verip ayna nöronlar sayesinde paranın gözüne vuracak, keltox demişti dersiniz.