japoncası 江戸時代 (edo jidai) olan dönem. 1603-1868 yılları arasındaki dönem olsa da, bazı japonologlara göre hala içinde bulunduğumuz dönemdir. zira bazı japon tarih yazıcılarına göre meiji, taishou ve shouwa esasında dönem isimleri değil, hanedan isimleridir ve onlar da edo dönemi içinde değerlendirilmektedir.
tokugawa ieyasu'nun -ki soyu hala devam etmekte bu amcanın. torunları müze sahibi falan.- edo şehrine (günümüzde tokyo) karargah kurması sonucu hükümet buraya taşınmış ve böylece edo dönemi başlamıştır.
edo dönemiyle birlikte japonya'nın feodal devlet düzen merkezileştirilmiştir. daimyou'ların edo'da zorunlu görev yapması sağlanarak daimyou'ların isyana teşebbüs etmelerinin önü alınmıştır. böylece beyliklerin birbirleriyle yaptıkları sonu gelmez savaşların önüne geçilmiştir.
ayrıca japonya dış dünyaya kapatılmış ve japonya'nın kolonilerinde bulunan japonlar da mecburen bulundukları ülkelerin insanlarına karışmışlardır. mesela kore'deki bir japon kolonisi bu şekilde yok olmuştur.
esasında ülkeyi dışa kapatma politikasını japonlar çinlilerden öğrenmişlerdir. çinliler de yabancılarla çok sorun yaşayınca, yabancıları sadece belirli bölgelere (örneğin shanghai) kabul etmeye başlamışlardır. japonlar da yabancılarla çok sorun yaşayınca sadece nagasaki'deki dejima adasına çoğunlukla hollandalıları kabul etmişlerdir. günümüzde dejima adası adeta koca bir müze şeklindedir. gidip görmenizi tavsiye ederim.
japonya'nın konfüçyüsçü devlet düzeni de bu dönemde sarsılmaya başlamıştır. normalde tüccarlar en aşağı sınıfken, samuraiların sürekli tüccarlardan borç alması (malum, büyükşehirde yaşayanın harcaması da çok oluyor) üzerine samurailar, tüccarların sözüne girmeye başlamışlardır. haliyle sınıf piramidi ters dönmüştür.
Japonların bu dönemin sonunda yaşamak zorunda kaldıkları değişim, batının ülkelerine doluşması, bir uzaylı istilası olarak resmedilmiştir. Sanıyorum ki çoğu japon hala bu şekilde düşünüyor.
şehirleşmenin getirdiği yeni kültürlerle, japon toplumunun büyük boyutlarda değişime uğradığı ilk dönemdir. günümüzde bazı japonlar hala edo dönemi'nin yaşandığını savunurlar ki, toplum yapısına bakıldığında hakikaten de edo dönemi toplum yapısına günümüzde de rastlanmakta. üstelik abd'nin japonya'nın kültürüyle oynamasına rağmen.
japonca bu dönemde, edebiyata artan ilgi sayeside değişime uğramış ve kadınlara özel edebi diller de bu dönemde ortaya çıkmıştır. devlet yönetiminin sansür uygulamasına rağmen, gelişen matbaa teknikleri sayesinde pornografik yayınlar alıp başını yürümüş. başkent edo* yavaş yavaş ahlaki yozlaşmışlığın merkezi olmaya başlamıştır.
ahlaki yozlaşmışlığı salt cinsellik üzerinden değerlendirmemek lazım elbette. konfüçyüsçü devlet düzeni, meiji dönemi öncesinde aslında bu dönemde yok olmuştur. edo'nun renkli hayatına alışan samurai sınıfı, tüccar sınıfına borçlanmak zorunda kalmış ve meiji dönemi'ni hazırlayan liberalizmin temelleri bu dönemde atılmıştır. konfüçyüsçü sistemin en alt tabakasında yer alan tüccarlar, borçlarını ödeyemeyen samuraiların eşlerine ve kızlarına el koymuş ve fuhuş yaygınlaşmıştır. ayrıca samurai sınıfı da yavaş yavaş tüccarların emirleri altına girmeye başlamış ve yakuzanın yükselişine zemin hazırlanmıştır. bu dönemde samurai sınıfı, osmanlı'daki yeniçeri sınıfı gibi yozlaşmış bir durumdadır.
yine de tüm bunlara rağmen medeni kanun diyebileceğimiz kanun taslakları da bu dönemde hazırlanmıştır. erkeklerin tek eşli olması, boşanmış kadınların istekleri dışında aileleri tarafından evlendirilmelerinin yasaklanması bu dönemde yasallaşmıştır. ayrıca çocuk sahibi olamamak harici bir sebeple boşanmalar da toplum tarafından ayıplanan bir durum haline dönüşmüştür.
japonya'nın önceki dönemlerinde çekirdek aile kavramına pek önem verilmezken, bu dönemde yavaş yavaş çekirdek aile kavramı öne çıkmaya başlamıştır. bunda evliliğin ve tek eşliliğin öneminin artması da etkilidir elbette.
ama japonya'da kadının eş olarak değeri arttıkça da, kadınlar sosyal hayattan daha çok çekilmeye başlamıştır. "eşinden harçlık alan japon erkeği" modelinin oluşmasına ön ayak olan kadın, edo dönemi kadınıdır. çünkü kadın artık evin ekonomi bakanı olmaya başlamıştır bu dönemde. haliyle kadın zamanın büyük bölümünü ev yönetimine ayırmış ve edebiyata daha az zaman ayırmaya başlamıştır. böylece kadın yazarların sayısı, edo dönemi'nde çok azalmıştır.