antik dönemdeki adıyla alexandria'dır ve şehrin kurucu mimarı dinocrates'tir. romalı mimar vitruvius, dinocrates'in iskender'in gözüne nasıl girdiğini de architectura adlı kitabında şöyle anlatmıştır:
"iskender'in dünyanın hakimi olduğu dönemde, fikirlerine ve yeteneğine sonsuz güven besleyen mimar dinocrates, kraliyetin hamiliğini kazanmak adına orduya katılmak için makedonya'dan ayrıldı. kralın huzuruna rahatça çıkabilsin diye de memleketindeki akrabalarından, dostlarından yüksek askeri görevlilere ve saray mensuplarına hitaben yazılmış tavsiye mektuplarını yanında getirdi. görevliler tarafından nazik bir şekilde karşılandıktan sonra, onlardan kendisini bir an önce kralın huzuruna çıkarmalarını rica etti. ricasının yerine getirileceğine dair vaatte bulunulmasına rağmen, görevliler doğru anı kovaladıklarından ağır davrandılar. dinocrates de kendisini oyaladıklarını düşünüp kendi işini kendi halletmeye karar verdi. ne de olsa cüsseli, yakışıklı, hoş ve son derece saygın duruşu olan bir adamdı. o da zaten bu doğa vergisi niteliklerinden emin olduğundan, kaldığı hana gidip soyundu dökündü, tüm vücuduna yağlar süründü, başına kavak yapraklarından bir taç taktı, sol omzuna bir aslan postu attı, sağ eline de bir değnek alıp kralın yargıçlık görevini icra ettiği mahkemenin yolunu tuttu.
tuhaf kılığıyla herkesi kendisine döndürmüştü ki, kral da onu fark etti. merakını gizlemeyip yanına gelebilmesi için görevlilere yol vermelerini emretti ve onun kim olduğunu öğrenmek istedi. o da "adım dinocrates" dedi ve şöyle devam etti: "yanında kralın şanına yaraşır fikirler, tasarımlar getiren makedonyalı bir mimarım. mesela athos dağını bir erkek heykeli şeklinde tasarladım, sol eline surlarıyla birlikte devasa bir şehir, sağ eline de o dağdaki bütün nehir sularını alabilecek bir çanak resmettim, sular buradan denize dökülebilsin diye."
iskender bu tasarımın altında yatan fikri beğendi ve derhal o havalideki şehrin buğday ihtiyacını karşılayabilecek tarlalar olup olmadığını araştırdı. ama buğdayın sadece deniz yoluyla ikmal edilebileceğini öğrenince, dinocrates'e şöyle dedi: "tasarımının yaratıcılığını takdir ettim ve beğendim. ama görüyorum ki, ondan koloni kurmaya kalkacak biri, bu kararının çok ceremesini çekecek. çünkü yeni doğmuş bir bebek, dadısının sütü olmadan nasıl beslenemez ve ilerleyen hayatın basamaklarına çıkamazsa, işte aynı şekilde tarım arazileri olmayan, onların ürünlerini surların içine ulaştıramayan şehir büyüyemez, bol besin kaynağı olmadan nüfusunu arttıramaz, erzak tedarik edemezse halkını yaşatamaz. bu nedenle tasarımının ne kadar tavsiye edilebilir olduğunu görüyorsam, o yerin de o kadar tavsiye edilemez olduğunu görüyorum. yine de hizmetlerinden yararlanmak için senden yanımda kalmanı istiyorum.
o andan itibaren dinocrates kralın yanından hiç ayrılmadı, peşi sıra mısır'a kadar gitti. iskender mısır'da doğaca korunaklı limanı, mükemmel ticaret merkezini, ülkeyi baştan sona saran buğday tarlalarını, o heybetli nil nehirlerinin büyük yararlarını görünce dinocrates'e kendi ismiyle anılacak olan iskenderiye şehrini kurmasını emretti."
birinin hayali, ötekinin adını sonsuza kadar yaşatıyor. iskenderiye, alexandria ismiyle dönemin bilinen dünyasındaki en kıymetli şehirdi. güçlü geçmişi sayesinde her dönem kıymetli olmaya devam edecek.
