merkez bankası ppk ( para politikası kurulu) 'nun yapacağı toplantı. çıkacak kararlar döviz kurunun yıl sonuna kadar ki seyrini belirleyeceğinden hem yatırımcılar, hem de ekonomi çevreleri tarafından merakla bekleniyor.
mb 625 baz puan gibi piyasanın beklentisinin çok üzerinde bir faiz artışı açıkladı. dolar kısa süreli 6.05 seviyelerine gerilese de şu anda 6.18 seviyelerinden işlem görüyor. açıkçası bu kadar büyük bir faiz artışının kur üzerinde sadece %2.5 luk bir indirim sağlaması bu hamleyi boşa çıkardı. olan inşaat ve otomotiv sektörüne oldu. her ikiside bu gün itibari ile çöktü.
kısa vadede 400 puan olumlu hava estirir denilse de reisin zorlamasıyla 200 puan üzerine çıkılacağını kimse tahmin etmiyordu. finansla uzaktan yakından alakam yok lakin piyasanın durumunu az çok biliyorum, en azından inşaat adına. ödemeler yapılmıyor, ki uzun süredir piyasada nakit değil çek dönmekte. bu nedenle kendimce doğal dolar kurunun 6 lira olduğunu düşünüyordum. kırılganlığın da zaman zaman 7 liraya çekeceğini bekliyordum.
gidişat pek iyi değil sektörde. bugün çıkan 625 baz puan da açıkçası okuduklarımı düşününce şok ve sürpriz oldu ancak çok kısa vadeli ve suni bir pozitif hava estirebilir de. emin değilim çünkü müthiş bir 3 maymun ve skimde değilcilik mevcut memlekette. lakin şundan eminim ki, alınan önlemler ne olursa olsun nakit akışı sağlamayacak ve piyasada gene canlı para dönmeyecek. ayşe teyze değilde, büyük firmalar yastık altında tuttukları paraları ne bok yiyorlar merak ediyorum.
bazı mecralarda faiz artmayacak, reis faiz arttıranın götünü keser minvalinde söylemler dolaşıyordu. buna inanmak aşırı saflıtı...ki zaten öyle de olmadı, faizi beklentilerin üzerinde artırdılar. tabi yine beklentiler doğrultusunda dolar geriledi. fakat iktisat derslerinde öğretilen bir şey vardır. faiz arttırmak yayı germektir. okun ucunu hedeften biraz uzaklaştırırsınız fakat ileride daha hızlı gitmesini sağlarsınız. yani bıldırın hurmaları durumu.
faizlerin artması doğal olarak kredi oranlarınıda yükseltecektir ki bu dolar ilk yükselirken öngörülen kimse yüksek meblağlı otomobil ve konut alım satımı yapamayacak uzun bi müddet öngörüsüne bir çivi daha çakmış oldu. fırsatçı dediğimiz (kötü anlamda değil) elinde nakit parası olan veya döviz girdisi olanlar bu durumu fırsata çevirip satışların azalıp fiyatların düşeceği bu dönemde alım satım yapacaklardır fakat bu durum bile yıl bazında toplam konut ve otomobil pazarında %35-40 daralmayı engellemeyecektir.
peki ne yapmak gerekiyor, belki daha önceki girdilerde de yazmışımdır, bireysel olarak tasarruf yapmanın tam zamanı, mümkün mertebe gereksiz harcamaları kısmak gerekiyor çünkü bu durumdan çıkmak en iyi haliyle 2020 yılının başı (bunu ben demiyorum konjonktüre baktığınızda bu tür krizlerden çıkma süresi en az 15-2 yıl) belki daha bile uzun sürebilir çünkü neden mi?
dünya ülkeleri ihraç edilen ürünleri 3 sınıfa ayırmışlar, yüksek teknoloji içeren ürünler, 1. sınıf, orta teknoloji içeren ürünler 2. sınıf, düşük teknoloji içeren ürünler 3. sınıf. burada ürünü üretirken kullandığınız teknoloji değil nihai ürünün ne olduğu ile ilgileniyor sistem. türkiyenin yıllardır ihracat rakamı 140-150 milyar dolar civarında ki dünya ihracat payının %1 inden daha az.
bu 140-150 milyar doların sadece ve sadece %3-3.5 i yüksek teknoloji içeren ürün. almanyada bu rakam %40-45, korede % 30-35 ler civarında. o yüzden vaktiyle bir bakan 1 tır havlu gönderiyoruz ama 1 iphone kadar kar elde edemiyoruz demişti.
ayrıca bizim ihracat kg fiyatımız 1.4-1.5 ler civarında. bu ne demek biz 1 kg mal ihraç ediyoruz karşılığında 1.5 dolar para alıyoruz. koreli ne kazanıyor peki kg başına tam 45 dolar.
son bir karşılaştırma daha, diyelim ki aynı ürünü aynı yere ihraç ediyoruz. ne olsun bu, buzdolabı...nereye gitsin, amerika. amerika aynı özellikteki buzdolabını bizden 1'e alıyorsa koreliden 1.5'e almandan 2.5'e alıyor. yani burada ülkeler biraz da ismini satıyor.
ez cümle, üretmek gerekiyor ama öyle her şeyi değil. biz wimbledon'da türk havluları kullanılıyor diye övünüyoruz iyi güzel de bunu ingilizden daha iyi ürettiğimiz için değil, ingiliz bunu üretmek istemediği için üretiyoruz. ingiliz o arada kar marjı yüksek ürünler üretiyor.