engelli yerine kullanılan kelimedir ki beni deli eder. duyar duymaz sinirlerim tepeme çıkıyor ve kafamda "neyin özrü?" sorusu canlanıyor. zaten hayatlarında binbir türlü zorluk çeken insanlar bu durumdan dolayı hiç kimseye özür borçlu değillerdir.
hakaret olarak kullanıldığı zaman durum daha da vahim. "özürlü müsün olum anlamıyo musun?" gibi cümleler duyuyorum bazen. işte asıl özürlülük budur. keyfi yapılan ve özür gerektiren bir eylemi gerçekleştiren bu insan özürlüdür.
hayatım boyunca hep duyduğum ve duymaya da devam edeceğim kelime.
görme zorluğu ve duyma engelimden dolayı kendimi bildim bileli bunun sıkıntısını çektim. kişiliğim üzerinde çok fazla olumsuz etkisi oldu. bu olumsuzlukları ne kadar yendim desem de zaman zaman yaşıyorum. üniversiteyi kazandıktan sonra edindiğim bilinç sayesinde çok da kafama takmamaya başladım.
hiç unutmuyorum. lise birinci sınıfta iken fizik öğretmenimiz vardı. hiçbir şekilde iletişimimiz olmamıştı. okula yeni yeni alışmaya çalışıyorum. ders anlattığı aklıma takılan bir konu oldu ve ben bunun üzerine soru sormuştum. ne oldu anlayamadım ancak bana bağırarak "az önce ne dedim. duymuyor musun? sağır mısın? özürlü müsün?" demişti. üstelik soruyu sorduğumda ayağa kalkmıştım ve sınıf ortasında bağırmıştı. sesim çıkmadığı gibi o yılı en kötü notlarla bitirmiştim. içime kapandığım hiç kimseyle konuşmadığım gibi soru sormaktan hızla kaçındığım en kötü yıl olmuştu. anneme daha sonra ağlayarak anlatmıştım. benim elimde değil neden bana böyle dedi hoca diye. neyse ki o günler geçti. bir sonrası seneyi manisa'da okudum. ve yaşadığım en güzel yıllarımdı. kötü yılı unutturdu bir nebze olsun. peltek ve çok olmasa da kısmı anlaşılmayan konuşmam olsa da cuma günleri istiklal marşı okunduktan sonra okul müdürü mikrofonu elime verir rap söylerdim. yaşadığım özgüven eksikliğimi o dönemlerde iyileştirdim ve üniversitede daha da toparlandım. şimdi iyi olsam da halen duyuyorum. yolda yürürken, özürlü müsün önüne bak diyen, toplumun içine karıştığın kimi topluluklarda yaşamaya devam ediyorum. ancak ilki kadar travmatik gelmiyor. alışkanlık belki de. yine de çok ağır bir kelime olduğu gibi bu da ayrımcılık içeren ve ötekileştiren bir kelime. hastanelerde sık sık bu kelimeyi kullanıyorlar. özellikle doktorlar. ne özürün var? özürün ne? ben de ısrarla engelim şu ya da özürlü değil engelli kelimesi diyerek vurgulamaya çalışıyorum. anlaşılıyor muyum bilmiyorum ancak doğru olduğuna inandığı bir şeyi dile getirmek az da olsa karşı tarafa iletilmesini sağlamak iyi hissettiriyor. koridorlarda sıra bekleyen, kimi hastaların yahut hasta yakınlarının ifadelerine, ifade ediş şekillerine diyecek söz bulamıyorum.
engelli diye güzel ve anlaşılabilir bir kelime varken, neden ısrarla, özürlü kelimesini kullanarak dışlayıcı bir kötülük saçarlar anlamakta zorluk çekiyorum.
İnsanları sevmeyişimdeki sonuca varan sebeplerden biri. Özür, herhangi bir kusur, hata gibi olumsuz durumlarda üzgün olduğunu yahut affedilmeyi istediğini beyan eden bir kelime.
Be göt! İnsanın norm kabul edilen fiziksel yahut ruhsal durumunun dışındakiler, insanın elinde mi? Ne kusuru ne özürü.
Ya arkadaş ben yürüyemiyorum özür dilerim diye bir şey olabilir mi? Ağzınıza mı sıçalar? Sora vay da tükenen deliriyor, napayım?
Lan olm kadın gece uyurken aort damarı patlıyor. osurayım derken kalp krizi geçiriyorsun. Bi çay koyayım diye çabalarken ömrün boyunca yanık içinde kalıyorsun. Kırılası bacaklarının kırılmaması hele de bu ülkede mucize gibi bir şey. İki mal birbirine gider yapıp silah çıkarıp ateş ediyor ve o kurşun seni buluyor felç oluyorsun. Ne baktın birader diye eleman bıçağı çıkarıp çat diye kalbine saplıyor.
Anladın mı diyeceğim ama kibrini sikeyim çünkü anlamazsın. Götünü devirip yatabiliyor, rahatça sıçabiliyor, yürüyebiliyor, konuşabiliyor, görebiliyor, duyabiliyorsun ya anlamazsın. götünde çıban çıksa ama en mağdur da sen olursun.
Özürlü bir hakarettir gerizekalı beyinsiz mal.
Hayır acı bir biçimde, bu engellerin çok sessiz ve hatta mimiklerle insanların birbirlerine anlatmaya çalıştığı dönemden, kibirli kibirli özürlü deme dönemine geçmek çok koyuyor lan.
Hayır özrü bir kusur bir defo olarak görüyorsun ya, olm kusursuz insan yok ki. Mesela senin beynin var ama düşünemiyorsun ya da az düşünüyorsun. iq özürlü diye yayın mı yapalım? merhaba bu arkadaş kitap okuma özürlü, hiç kitap okumuyor o yüzden yardım edin lütfen mi diyelim?
bana bu hep şu batının arı ırk muhabbetini hatırlatıyor bu. bu orospu çocukluğu ordan geliyor çünkü. Biz üstün ırkız, kusursuzuz, siz de bize hizmet için varsınız durumu. Kusursuzluğunu siktiğimin beyinsizleri.
Kullanmadığım ama fazla büyütüldüğünü düşündüğüm sıfat. "kimi yetersizlikleri için geçerli nedeni var" gibi bir çıkışı var anladığım kadarıyla.
kavramları yumuşatma basamakları var. 'sakat' diyorsun, zamanla insanlar sakatı hakaret amaçlı kullanmaya başlıyor, "özürlü" diyorsun zamanla o küfür haline geliyor, "engelli" diyorsun böyle gidiyor bu. meselenin özü sözcüğün kendisi değil ki, tanımladığı özelliğin aşağılama amaçlı kullanılması. yarın "ne engeli ya, sanki aşılamaz engeller normalmiş gibi, demeyin engelli"ye de döner bu iş. 'alternatif bedenli' falan demeye başlarız. sorun aynen devam eder.
mesela işitme problemi olan bir yazara öğretmen olacak hayvanın teki "özürlü müsün?" diye çıkışmış. "engelli misin?" diye bağırsa üstüne gitse daha mı tercih edilir olacak?
alabileceği eğitime, yapabileceği işe, seyahate erişimi olmadıktan sonra istersen 'şafak yıldızı arwen' de boş. keşke adı "sakat asansörü" olsa da sapasağlam amcalar teyzeler değil ihtiyacı olan binse. şifalı yokuşlar yerine körler, sağırlar, topallar için ışıklı, sesli uyarılar artsa, rampalar standart haline gelse. gelişim geriliği olanların da yapabileceği bir dünya iş sahasının önü açılsa da anası babası "ben ölünce ne olacak yavruma" diye dört kat üzülmese.
dediğim gibi bu dil meselesi fazla abartılıyor. biraz sözel bölüm akademisyenlerinin "bizim yaptıklarımızın da topluma çok büyük etkisi var" iddiasını yanlış yerden zorlayıp çarpıtmasından. yukarıdakiler üzerine eğilsek bunlar olumlu, kabul edilmiş sözcükler haline bile gelir. hatırlayın bir haftada "çapulcu" kelimesi nişan gibi oldu, iktidar bile olumlu algılandığını kabul edip kullanmayı bıraktı. eskiden ingilizce'de aşağılama sözcüğü olan "nerd" şimdi ana akım kültürün adı oldu ne bileyim artık ecnebi kadınlar da direk aynı anlamda "fuck" diyorlar ya, o hesap işte.
Kelime. O kadar da büyük bir ifadesi yok. Sen değer biçtiğince biçimlenir kelime dağın. Eğer kelimeleri de olduğu gibi ele alırsan özürlü engelli, küfür müfür takmazsın kafaya.
