-
geriden ışıkla aydınlatılmış patiska bir perde arkasında, bir çubuk aracılığıyla hareket ettirilen deriden resim veya tasvirlerin perdede oluşan gölgelerinden yararlanılarak oynatılan oyun.
örnek: karagöz ve hacivat
bunun dışında çocukluk zamanlarında, evlerde elektrikler kesildiğinde mumun vb. zayıf ışığı nedeniyle ellerin duvara yansımasından uçan bir kuş vb. görüntüler elde edilerek oynanan oyuna da gölge oyunu denir.
-
cemal süreya'ya ait bir şiirdir,
gölgeme bak gölgeme
amma aşık, amma divane
oturmuş kanepesinde gurbet elin
kendini seyreder gözlerimde
amma aşık, amma divane.
gölgene bak senin gölgene
amma fakir, amma biçare
ceplerini elleriyle doldurmuş
aynı kanepesinde gurbet elin
amma fakir, amma biçare.
ya öbür adamın gölgesi, öbür
amma hinoğlu hin, amma hergele
ayıp fiiller kuruyor belli
kulakları toprağın üstünde kocaman
amma hinoğlu hin, amma hergele.
gölgelere bak gölgelere
amma işsiz güçsüz, amma avare
şarkılara inanıyorlar bütün gün
hepsi de aynı şarkının insanları
amma işsiz güçsüz, amma avare...
(varan, sayı: 4, 1 mart 1955; cemal süreyya imzasıyla)
-
gölge oyunun geçmişi milattan 200 yıl öncesine kadar gidiyor. menşei tam olarak net değil. çin, orta asya ve hindistan eş zamanlı olarak ilk kez görüldüğü bölgeler. bu bölgeden yayılıyor oyun. ipekyolu üzerinden doğu akdeniz ülkelerine kadar. diğer taraftan pasifik üzerinde bazı yerlerde atlaya atlaya avustralya'ya kadar. günümüzde gölge oyunlarının oynandığı her ülke bunu kendi kültürüne ait bir şey olarak görüyor. yanlış da değil. çok zaman önce yayılmış. teknik aynı olmakla birlikte her birinin içinde geliştiği kültüre bağlı olarak karakterleri, öyküleri farklı.
biz kendi gölge oyunumuza karagöz-hacivat diyoruz ve öyküyü türklerin anadoludaki erken yıllarına temellendiriyoruz. osmanlı egemenliğindeki bölgelerin gölge oyunları da birbirine çok yakın, çünkü ortak kültürün ürünleri.
ayrıca karagöz/#44973 -
geleneksel olarak hayvan derilerinden kesilerek hazırlanmış insan, hayvan, eşya gibi figürlerin bir ışık kaynağı önünde oynatılarak, gölgelerinin gerdirilmiş, beyaz bir perdeye düşürüldüğü gösteri sanatıdır. -
(bkz: şener şen) ve (bkz: şevket altuğ)'un fantastik ve mistik filmidir. film sinemaseverlerde pek karşılık bulamamış olacak ki ortamlarda pek rastlanmaz.
komedyenlik yapan demode sahne ikilisinin dostluklarını ve birden ortaya çıkıveren evsiz sağır ve dilsiz kadının bunların hayatına girmesini konu alır.
kitabi tanım: gölge oyunu, 1993 yılında yavuz turgul tarafından filme alınmıştır. artık neredeyse isimleri birbirinden ayrı anılmaz olan yavuz turgul, şener şen işbirliğinin güzel örneklerinden biridir. abidin rolündeki şener şen’e, abidin’in en yakın arkadaşı mahmut rolü ile şevket altuğ eşlik eder. tüm gizemi ile bir anda hayatlarına giren kumru rolündeki larissa litichevskaya’nın hakkında çok az bilginin oluşu, filmografisindeki tek filmin gölge oyunu olması, tesadüf eseri de olsa filmin mistik yönünü besler. abidin ve mahmut’un ev sahibi büyükhanım rolünde ise ilk türk profesyonel seramik sanatçısı olarak bilinen füreya koral vardır. -
bir yavuz turgul filmi. masalsı, gizemli ve nüktedan diliyle, senaryosu, oyunculuklar ile kullandığı tekniklerle başyapıttır. bu tarz filmleri sisli bir dil kullandığından, tıpkı şiirlerde olduğu gibi izleyicinin kendine göre yorumlayacağı, herkeste farklı anlamlar çağrıştıracağını düşünürüm.
-- spoiler --
baş karakterlerimiz abidin ve mahmut pek ilgi çekici bir yanı olmayan sıradan insanlardır, hayat onları bir noktada birleştirmiş, çok iyi dost olmuşlardır. derken tanımadıkları ve hakkında hiçbir şey bilmedikleri bir kadına yardımcı olmaya çalışırlar, onu hedefine ulaştırırlar ve kadın onları bırakıp gittiğinde kendilerini değişmiş, daha iyi halde bulurlar. ancak kadını kendileri dışında kimse hatırlamaz, sanki hiç olmamış gibidir.
bu kadını ve maceralarını birer sembol olarak algılarsak iyiliğin dönüşü olarak yorumlayabiliriz. bunu fantastik bir hikaye olarak kabul edersek de bir üst varlığın onların yardımlarına karşılık onları ödüllendirdiğini söyleyebiliriz. film sis arasından bize çok az şey söyler, neyin ne olduğu, neden olduğu, olup olmadığını asla bilemeyiz, sadece yorumlamaya çalışırız.
-- spoiler --