türkiyede hiçbir anlam ifade etmeyen beyaz çizgiler bütünü, bazı yerlerde sarı çizgiler bütünü. ecnebi ülkelerine gidip yola kendimizi atınca tüm araçlar zınk diye duruyor ya hah işte oralar. sanırım gördüğüm ülkelerde geçiş önceliği araçlarda olan tek ülke türkiye. önce araç geçecek sonra yaya geçecek. eğer araç trafiği bitmiyorsa yaya eşşek gibi bekleyecek yoksa canından olur.
zaytung'un bi haberine denk geldim, haber zaytung haberi ama görüntüler gerçek, işte bunun tamda aynısı başıma geliyordu neredeyse. eskişehirde kadının biri bisikletiyle karşıdan karşıya geçecek bekliyor yaya geçidinde, görünce durdum elimle işaret ettim "buyrun geçin diye" o ara arkada bi cayırtı, arkadan gelen zor durmuş, indi, bi hönkürme bi hönkürme, yolun ortasında durulurmuymuş, canıma mı susamışım, yanımda babam vardı, yürü oğlum yürü dedi sabah sabah iş almayalım başımıza.
neyseki bize göre değil, boşuna belediyeler boyamasınlar yolları, boya masrafı da olmaz hem.
içişleri bakanlığının yeni kararına göre, yayalara geçiş üstünlüğü sağlayan yer. tabii sadece sözde. çok medeni bir kural olmasına rağmen, türkiye'de maalesef uygulanamayacaktır. iki kere araçla, yayaya yol verdiğimde arkadan çarptılar. şansıma iki seferde de hasar oluşmadı arabada. bir kere de yaya geçidinden yaya olarak geçerken, iki şeritli yolda, bir araç yol verirken, diğer şeritteki araç durmadı, diğer arabanın önüne geri kaçarak ucuz kurtardım. medeni ülkelerde hiç düşünmeden araçla bu kurala uyulurken ve yaya olarak da bu kuraldan faydalanırken, türkiye'de, arkadan gelen aracın hızını hesaba katmak, sağdan solan gelen araçları kollamak gibi bir sürü bilinmeyeni düşünmek gerekiyor.
türk şoförlerinin gözünde yolun üzerine çizilmiş anlamsız çizgilerden ibaret olan geçit. bunun üzerindeki insanların üzerine araba sürmek kasten adam öldürmeye teşebbüs veya kasten adam öldürme suçları üzerinden ceza almalı.
bugün mesela hem u dönüşünün yasak olduğu yerden u dönüşü yapan, hem de yayalara yeşil yanarken yaya yolunun üzerinde olan şahsımın üzerine arabasını süren, annesi geçmişte gabriel garcia marquez romanına konu olmuş, ana rahmi yerine şifonyerlerde gelişimini tamamlamış bir insansı* sperm artığıyla karşılaştım. arabasının tamponunun (araba da honda'ydı ki japonlara da iyi sövdüm o sırada) topuğumu azıcık ezmesi haricinde çok fazla bir hasar almadan kazayı ucuz atlattım neyse ki. olayın şokunun etkisiyle de arabanın plakasını alamadım ne yazık ki... plaka aklıma geldiğimde ise çoktan kayıplara karışmıştı kendisi.
ondan sonra bana da "sen neden hep insanları eleştiriyorsun? neden kimseyi sevmiyorsun?" diyorlar. neyini seveceğim ben bu insanların?
yürüyerek dolaşanların yanlış anladığı geçit. yaya geçidi diyince olayı anlama kısmında tamamen bana bağlıyorlar. böyle yaya yaya geçiyorlar. yol verdiğine pişman oluyor sonra insan. yaya yaya geçme geçidi değildir orası efendiler! koşun da demiyorum da azıcık kalksın olm o göt! olmuşun zaten çeyrek ton. kıpırda biraz. evet sana diyorum!
türkiye'de yanlış kullanılmakta olan trafik fasilitesi. araçlar yaya geçidinde yol vermesi gerektiğini senelerdir öğrenememiş durumda.
ama ben çok da sürücülere kızamıyorum bu konuda çünkü genel olarak yaya geçitlerinin inşaları da yanlış. yolun her 30 metresini kesen bir yaya geçidi görmek mümkün. ve bunlardan sadece yolun başında ve sonunda trafik ışıkları var. dolayısıyla her 30 metrede durmak bir araç sürücüsü için gerçekten sinir bozucu olabiliyor.
ama bu durumu sürücüler de suistimal ediyor çünkü yol verilebilecek olan geçitlerde de yayaya yol vermek bir yana koşturtmak zorunda kalıyorlar. öyle ki, bazen ışığın da olmadığı bir yaya geçidinde dakikalarca geçen arabaların bitmesini bekliyorsunuz.
"peki çözüm nedir?" diye sorulacak olursa çok da uzağa gitmek gerekmiyor. kktc'de ingiltere sömürgeliği zamanlarından kalma bir trafik anlayışı var. ve gerçekten takdire şayan. akıllı kavşak denilen -aslında tüm kavşaklar akıllıdır, türk sürücüsü aptaldır- kavşaklara girmeden önce, hız tespit kameraları var. böylece kavşağa giriş yapma hızının yasal sınırlar içerisinde olması garantilenmiş oluyor. ayrıca yaya geçitleri de bu kavşaklardan sonra oluyor. böylece sürücü kavşaktan çıkarken zaten yavaşladığı için yayaya yol verebiliyor. yollar görece daha dar olduğu içinse, yaya kendini streste hissetmeden sakince karşıdan karşıya geçebiliyor.
ayrıca kıbrısa özel olarak, sürücüler yayalara saygılı. yaya geçidi olmayan bir yerden bile geçseniz yol veriyorlar.
sonuç olarak, eğitimle halledilmesi olanaksız bir konu. çünkü belki de on yıllardır sürücü kurslarında bunun eğitimi veriliyor. artık cezalara başlanması gerekiyor ve bununla birlikte gerçekten işlevsel yaya geçitlerinin yapılması gerekiyor.
varlığını avrupa ülkelerinde hissedebileceğiniz bir geçit türü. özellikle hollanda'da bisikletlilere ve yayalara fazlasıyla -tc'den giden biri olarak tabii ki şaşırıyorsunuz- saygılı davranan sürücüler olduğu için, yaya olduğunuz halde 'önden siz buyrun' diyebilirsiniz. arabaları kollayarak karşıya geçme refleksinin bizim için evrimsel bir kazanım olduğunu düşünüyorum. zira hollanda'da yaya geçidini kullanırken sağına soluna bakan hiç görmedim, herkes çatır çutur geçiyordu. bense 20 saniye kadar arabaların geçmesini beklediğim için ufak çaplı bir trafiğe sebebiyet vermiş, sürücülerden azar işitmiştim...
türkiye'de bir çok il-ilçe vesairede yollara çizilme şekliyle kurulan tuzak. yaya avcısı. bir ara bir kampanya vardı yayalara öncelik verilecek falandı hani, hatta kamu spotları ile desteklenen, ne oldu o? ben anlatayım ana arterlere koyulan o tuzaklar sayesinde bir sürü kaza oldu. yaya geçidi, engelli parkı, bisiklet yolu gibi kavramlar bizler (bir çoğumuz için) için anlamsız kelimeler bütünü..
bir ülkenin veya genel anlamda ortamın medeniyet seviyesini anlamak için kullanılan araçlardan birisidir. yaya geçidinden geçerken hala sağınıza solunuza bakıp "acaba araba çarpar mı? " diye endişeleniyorsanız bulunduğunuz ortamın medeniyet yolunda atacağı daha çook adım olduğu anlaşılmaktadır.
beş yıl hollanda da çalıştım. türkiye'ye hiç gitmedim. tatillerimde avrupa'da fink attım. özellikle orta ve kuzey avrupa ülkelerinde trafik şöööön vundeba tadındaydı. özel sebeplerle kesin dönüş yaptım. yaya geçitlerinde ilk iki hafta 4, 5 kez ölüm tehlikesi atlattım. ilk ayın sonunda yaya geçidindeki yayaya yol verdim. kadıncağız sapık mıdır nedir bakışıyla beni süzerken güüüüüüm arkamdan minibüsçü dayı çarptı. dayı ve yolcular tarafından tartaklandım. neyse efendim aradan neredeyse 20 yıl geçti türkiye'de yaya geçidi mevzu aynı, ama ben değiştim. Netekim vahşi doğada en önemli dürtü hayatta kalmaktır efenim.
türkiye’de doğru kullanılmamasının sebeplerinden birinin şehir planlaması yapmayı bilmeyen kafasına göre yaya geçidi koyan kurumların olduğu trafiği düzenleyici hede
turkiye'de yayalarin kullanmadigi bir olgudur. suruculer kadar yayalarda da hata oldugunu kabul etmek lazim. yaya gecidi ve/veya trafik isigina 20 metre uzaklikta olsalar da yolun ortasindan gecen insanlar soz konusu.
suruculer de, zaten surekli bu insanlara yol vermek zorunda kaldiklari icin olsa gerek, yaya gecitlerinde durmamakta israr ediyorlar. bu araba onune atlayanlar yuzunden istanbul'a gittigimde araba kullanmaya korkuyorum ama baska sehirler icin de gecerli bu durum. sehirlerarasi yollarda bile sagina soluna bakmadan yolun bir tarafindan diger tarafina kosan insanlara sahit olabilirsiniz.
avrupa ve kuzey amerika'da ise neredeyse yola adim attiginiz an araclar durur ve yol verir. insanlar yayalar icin yapilmis gecitleri kullanmaya ozen gosterirler cunku dogal olarak ''ezilmek istemezler''. polis yogunlugu olan sehir merkezlerinde mutemadiyen yaya gecidi kullanmaya ozen gostermezseniz, siz farkinda bile olmadan polis size cat diye ceza kesiverir cunku araclar gibi yayalar da trafik kurallarina uymalidir.
yukarıda çokça medeni ülkeri medeni olmayan ülkelerden ayırdığından bahsedilmiş. gözlemlerime dayanarak, kısmen doğru bir tanım. yaya geçidinde eğer araçlar olması gerektiği gibi yaya için durmuyorsa o ülke kesinlikle medeni bir ülke değildir. bu kısmı doğru; ancak duruyorsa da o ülkenin medeni olduğu anlamına gelmez.
büyük ihtimalle bir dönem yaşadığım kazakistan'da olduğu gibi son derece caydırıcı trafik cezaları vardır. buna karşılık beni en çok şaşırtan, şimdiye kadar yaşadığım en ilkel ülke olan ekvator ginesi'nin başkenti malabo'da yaşadığım sürece şahit olduğum kadarıyla araçların bir kısmı yaya geçidinde duruyordu ki caydırıcı trafik cezaları mevcut değil. bu türkiye'de neredeyse hiç gerçekleşmiyor.
tanım, trafik kurallarına uyuluyor olması bir ülkenin medeni olduğunu kanıtlamadığı gibi, uyulmuyor olması da bir ülkenin medeni olduğunu kanıtlamaz. hergün 160-170km araba kullanmak zorunda olduğum evlere şenlik trafiğe sahip hamilton-toronto ekseni ile kanada trafiği bambaşka bir başlık konusu.