Mostar Köprüsü Bosna Hersek'in Mostar şehrinde bulunan Neretva nehri üzerinden geçen bir köprüdür. Mostar köprüsünün orjinali Mimar Sinan'ın öğrencisi mimar Hayrettin tarafından 1556 yılında inşa edilmişti. Edilmişti diyorum zira 1993 senesinde Boşnak hırvat savaşında hırvat topçu birlikleri tarafından ağır top atışı sonrası yıkıldı. Maalesef bu yıkımın videosunu izleyebilirsiniz.
www.youtube.com/...
Mostar köprüsü 427 yıl kullanılmış enfes bir yapıydı.
Bunun gibi talihsiz olaylarda aklıma hep john Berger'in şu cümleleri gelir.
"Profesyonel sanatçının, yöneten ya da yönetmeye soyunan sınıfla ilişkisi karmaşık ve çeşitlidir; bu ilişkiyi basitleştirmeye çalışmamak gerekir. Ancak eğitimi -ki onu profesyonel kılan da bu eğitimdir- sanatçıya üzerinde toplumsal olarak uzlaşmaya varılmış bir dizi hüner kazandırmıştır. Yani profesyonel sanatçı, bir dizi uzlaşımı kullanma hüneri edinmiştir. Kompozisyona, çizime, perspektife, ışık ve gölgeye, anatomiye,poza, simgeciliğe ilişkin uzlaşımlar. Bunlar da sanatçının hizmet ettiği sınıfın toplumsal deneyimine -ya da en azından toplumsal tavırlarına- öylesine yakın düşüyordu ki, birer uzlaşım olarak bile görülmüyor, ebedi doğruları kaydedip korumanın tek yolu sayılıyordu. Bununla birlikte, diğer toplumsal sınıflar için böylesi profesyonel resimler kendi deneyimlerine öyle uzaktı ki, bunları yalnızca toplumsal bir uzlaşım, kendilerine hükmeden sınıfın donanım ve teçhizatından ibaret birşey gibi görüyorlardı: işte ayaklanma sırasında genellikle resim ve heykellerin parçalanmalarının nedeni budur."
John Berger bu satırları savaş, iç savaş ve ayaklanma gibi durumlarda sanat eserlerine, heykellere, resimlere yapılan şiddetin sebeplerini anlatmak için yazmıştı ancak elbette tarihi bir köprü de bu garip ezik iç dünyanın şiddetinden nasibini bu yolla almıştı.
Elbette köprünün hoşgörü ve kültürel çeşitlilik sembolü olarak kullanılması ve hırvat ve müslüman kesimi birbirine bağlaması da son derece önemli etkenlerdi.
Mimar Hayrettin köprünün yapımında 456 kalıp taş kullanmış ve bu taşları anadolu'dan getirmişti.
savaş sonrası ingiliz güçler geçici bir demir köprü yaparak durumun idare edilmesini sağladılar zira iki bölge için tek geçiş de bu oluyordu.
1997'de zemin güçlenmesi ve köprünün yapımı için yine bir türk inşaat firmasıyla anlaşıldı ve firma sular altından çıkararak sağlam taşların birçoğunu kullandı. Bombalanma sırasında ağır hasar alan taşlar yerine Afyon'dan özel üretimle taşlar getirtildi.
2004 tarihinde 24 metre yüksekliğindeki köprü tekrar açıldı.
Biraz da magazin bölüme gelirsek köprü her zaman (geçmişte de günümüzde de) özellikle boşnak evliliklerde kızı vermeden önce damat adayının cesaretini göstermesi gereken bir yer olmuştur. Şimdilerde köprü üstünde yeterli bahşiş toplarsa atlayan bir takım yürek yemiş arkadaşlar var. Özellikle bu atlayışı aşağıdan nehir kenarından izlemenizi tavsiye ederim. Kendi çektiğim videoyu eklemek isterdim ancak o kadar çok konuşmuşum ki sizlere kıyamadım. Bir başka video ekliyorum.
Bunun yanında köprünün bir kemer köprü olmasından ötürü eğimlerinin çok tehlikeli olduğunu söylemeliyim. Zemin inanılmaz kaygan, köprüye tutunmadan ilerlemek biraz zor. Köprüye geçiş bölümüne kadar ve sonrasında da aşağıya nehir kenarına inen çok tatlı küçük dükkanlar, cafeler mevcut. Gerçekten uzun bir gün ayırmanızı öneririm.
not: son zamanlardaki girdilerimin pek çoğunun seyahat ile ilgili olduğunu fark ettim. Pandemide ne çok sıkıldığımı anladım. Dilime vurmuş durumu yaşıyorum. Kusura bakmayın.
hırvatların yargılanmaktan kurtulmak için yıkılması hakkında "mayın patladı ya, isteyerek yapmadık" dediği köprü. sonra yine hırvatlar "biz patlattık evet" demişlerdir.
Mimar Sinan'ın en güzel eserlerinden biridir.eser ile ilgili bilgiler hemen hemen her yerde mevcuttur.bana ilginç gelen kısmı Köprünün yapım harcında yumurta akı ve keçi kılı kullanılmış olmasıdır.
bosna-hersek'in mostar şehrinde bulunan köprü. orijinali nedense mimar sinan'a atfedilir ama yoktur öyle bir şey. ama köprünün mimarı hayrettin (Mostar köprüsü/#213018), mimar sinan'ın öğrencisiymiş. belki bu sebeple sinan ile çok ilişkilendirilmiş.
9 kasım 1993 tarihinde bosnalı hırvatlar tarafından obüs atışıyla havaya uçurulmuştur. yıkım emrinin slobodan praljak tarafından verildiği iddia edilse de, kanıtlanamamıştır. hatta praljak'a göre köprünün yıkılmasından boşnaklar veya sırplar sorumludur, hırvatlar köprüye zarar vermemiştir. Slobodan Praljak/#64322 numaralı girdide bahsedilen bir itiraf olayı yok. ama hırvat güçlerinin liderlerinden birisi vermiş köprünün yıkım emrini.
köprünün yıkılması konusundaki başka bir iddia ise, köprüye bombaların bağlandığı şeklinde. ama akademik araştırmalar sonucunda top mermisiyle köprünün vurulduğu sonucuna varılmış.