amerika birleşik devletleri'nde bulunan, dünyanın en büyük aktif yanardağı, bir (bkz: süper volkan).
yellowstone anlatılırken, yanardağ ile bulunduğu bölgeyi birbirinden ayırmak pek mümkün değil. o nedenle bölge hakkında da bilgi vermeye çalışayım.
bulunduğu bölge, yellowstone millî parkı olarak anılır ve dünyadaki ilk millî park olma özelliğini taşır. 1978 yılında (bkz: dünya mirası) kapsamına alınmıştır.
park alanı oldukça büyüktür (yaklaşık 9000 metrekare). birçok bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yapmaktadır. boz ayılar, bizonlar, geyikler... hatta içerisinde bulunan bizon sürüsü, abd'nin en eski ve en büyük bizon sürüsüdür. ayrıca içerisinde 290 adet şelale bulunur. dünyanın en büyük fosilleşmiş ormanlık bölgesi de burada bulunur.
park alanı birçok turistik gezi ve spor için uygundur. doğa yürüyüşü, kamp gibi spor ve dinlenme faaliyetlerinin yanısıra, dünyaca ünlü (bkz: gayzer)leri de turistler için bir cazibe merkezidir. en meşhuru olan old faithful için tıklayınız:
www.youtube.com/...
park alanının sınırları 3 ayrı eyalete yayılmıştır: büyük bir kısmı wyoming, %3'lük bir bölümü montana, ufak bir kısmı ise idaho. harita için:
i.pinimg.com/...
biraz da volkanik özelliklerine değineyim. burası bir "sıcak nokta". yani şöyle; magmanın yeryüzüne çıkma isteği gösterdiği yer aynı, ama yer kabuğu hareketli olduğundan kabuk kaydıkça, kabuğun sıcak noktaya denk gelen yerinde her seferinde yeni bir volkan ortaya çıkar. ne demek istediğimi 1:30'dan itibaren animasyondan izleyebilirsiniz:
www.youtube.com/...
yellowstone neden bir süper volkan? çünkü magma odası dediğimiz, patlamadan önce magmanın biriktiği yer altı oyuğunun ölçüleri çok büyük ve yaklaşık şu şekilde: 60 km uzunluğunda, 29 km genişliğinde ve 12 metreye kadar bir derinliğe sahip.
dağın şu anda sahip olduğu 1 km derinliğindeki (bkz: kaldera) yaklaşık 640 bin yıl önceki devasa bir patlama sonucu oluşmuş. bu patlamayla etrafa 1000 kilometreküp kül, taş ve (bkz: piroklastik akıntı) saçılmış. kayaçlar üzerinde yapılan çalışmalara göre en büyük patlama 2.1 milyon yıl önce gerçekleşmiş ve bu kez etrafa 2450 kilometreküp malzeme saçılmış.
bölgenin yer altında kalan kısmı sürekli aktif durumda olduğundan, burada çok fazla sayıda gayzer var. bugüne dek en az 1283 gayzerin patladığı biliniyor bu bölgede. en az 10 bin hidrotermal oluşum var burada ve dünyadaki gayzer ve hidrotermal oluşumların yarısı sadece bu park içerisinde bulunuyor.
her yıl burada binlerce küçük deprem gerçekleşiyor. büyük depremler çok sık görülmemekle beraber, görüldüklerinde beraberlerinde heyelanları getirebiliyorlar. 1959'da gerçekleşen bir tanesi, 28 kişinin ölümüne yol açmıştı.
park içerisinde 1700'den fazla bitki türü yaşıyor. memeli hayvanlardan ise en az 60 tür bulunuyor. uzun aralıklarla olsa da, hemen hemen her ormanlık alan gibi burası da yangınlardan nasibini alıyor bazen.
bölgede sıcaklıklar 40 ile -55 derece arasında olabiliyor. tabi bu iki uç da rekor sıcaklıklar. sürekli bu şekilde çok sıcak ya da çok soğuk değil.
patlaması durumunda küresel bir iklim değişimine neden olabilecek bir volkan yellowstone. ilk patlama anında, etrafındaki 100 km çaplı daire içindeki tüm canlıların hayatını anında yok edecek kapasiteye sahip. patlamadan kısa bir süre sonra, 500-600 km çaplı daire içindeki hayat da tamamen sona eriyor. daha sonrasında ise atmosfere salacağı külün bolluğu nedeniyle güneş ışınlarının gezegen yüzeyine erişmesini engellemek ve yiyecek kıtlığı, volkanik kış gibi sorunlara sebep olarak dünyadaki canlı hayatının çok büyük bir kısmını dolaylı olarak ortadan kaldırmak da maalesef işten bile değil bu volkan için. bu nedenle Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu (usgs) tarafından sürekli olarak gözlem altında tutuluyor.
sık sık oluşan depremler ve yüzey altındaki kabarıp alçalma hareketleri aslında olağan durumlardan sayılıyor. yine de işi şansa bırakmaya gerek yok. en azından olası bir patlama sinyali alındığında hızlı bir tahliye ile insanların yaşama şansı yükseltilebilir.