768 yılında frankların kralı, 774 yılında lombardların kralı, en sonunda 800 yılında da romalıların imparatoru olmuş tarihi kişilik.
barbar kavimlerin içine ettiği avrupa'yı az da olsa restore etmiştir. ayrıca roma'dan sonra avrupa'daki ilk imparatorluğu kurmuştur. ayrıca karolenj hanedanı'nın ilk üyesi ve kurucusudur.
kendisinin doğum yerinin aachen şehri olduğu tahmin edilmektedir. 747 yılında doğduğu tahmin edilmektedir. kısa pepin'in ilk oğludur.
yazmayı hayatı boyunca öğrenememiş (ama okuyabiliyormuş) ama tebaasının okuma yazma öğrenebilmesi için büyük seferberlikte bulunmuştur. ayrıca sanata önem vermiş ve tahtta bulunduğu dönem avrupa'da karolenj rönesansı adıyla anılmıştır.
bir de yazıda satırın veya cümlenin ilk kelimesinin ilk harfinin büyük harfle yazılması ve sonraki harflerin küçük harf olması olayını kendisi ortaya çıkartmıştır. yazma bilmemesine rağmen ilginç bir şekilde şu anki kullandığımız latin alfabesi temelli yazının çoğu kuralını da bu adama borçluyuz.
avrupa medeniyetininin temellerini atan insanlardan birisi olmuştur.
başlık güzel doldurulmuş (kaynaksız da olsa, japon bütün nickleriyle doldurmuş; sağ olsun). ben küçük anekdotlar vereyim:
- "1. charles" ya da "charles the great" de diyorlar ama kahrolsun modernite tabii. adının başındaki char (okunuş olarak şar, biz de şarlman demişiz), çara, karl'a ve tabii ki krala kadar evrilmiş. kral dediklerimizin hepsinin isim olarak atası charlemagne. şöyle düşündüğünüzde, ismen bile olsa ne kadar etkili biri olduğunu daha rahat anlayabilirsiniz: adınız kulzos, tarihte özellikle hristiyanlar arasındaki anlaşmazlıkları 8. yüzyıl gibi kapkaranlık bir dönemde barışçıl olarak çözüyorsunuz; hem de defalarca. ölümünüzden 1-2 yüzyıl sonra ise, kulzos adlı hükümdarlara sahip olacak imparatorluklar tarih sahnesinde kendilerine yer buluyor. nefis bi' şey değil mi bu?
- kendisiyle ilgili biraz okuduğunuzda, "barışçıl ikiyüzlülük nasıl olmalı?" sorusunun cevabını buluyorsunuz. papa 3. leo'yu bizans'a karşı sürekli koruyor, bizans "yeter gari, istemiyoruz böyle papalığı" dediğinde birlik gönderiyor. batı avrupa'daki dağınık toplulukların hepsini "zorla" hristiyanlaştırıyor (putperest olan saksonlar az çekmemiş kendisinden), kurduğu "sürekli" orduyu vaftiz edilmiş bu yeni hristiyanlardan seçerek papalığa manevi destek veriyor; aynı zamanda da papanın kendisinin arkasında sürekli durmasını da sağlamış oluyor. tam bir win-win hükümdarı.
- kendi döneminin en iyisi olması -tabii ki- 1000 yıla yakın hüküm sürecek kutsal roma imparatorluğu'nu kurmasından ileri geliyor. cermenlerin tamamını tek bir birlik altında ilk kez toplayan da kendisi. avrupa'nın ortasında ulus devlet kuruyor ve hakimiyet alanı hayvani olmasıyla birlikte, arkasında papa da var. kim laf edebilir ki kendisine? bu noktada, kendisinin idealleri de önemli. julius caesar'ın hükmettiği dönemde romalıların barış içinde yaşaması için politik savaşların var olması gerekliliğini, charlemagne de doğrudan uygulamaya çalışmış. ben bunu "köktendinciliğin devlet idaresindeki tezahürü" olarak görüyorum ama tutan bir sistem bu. tek gereken ise, büyük sezar gibi, charlemagne gibi ve belki attila gibi tam teşekküllü bir devlet adamı olabilecek birini başa getirebilmekte. ya da o kişi olabilmekte.
bilgilenmelikler:
- biraz laf salatası içerse de, charlemagne'nin hayat görüşünü güzel özetlemiş bir makale: the life of charlemagne
