microsoft'un web tarayıcısı, (!) gerçekte katili. 4. sürümünün windows 98'de sisteme gömülmesi bir teknoloji faciasına yol açmıştır. 2001'de 6. sürümünden sonra gelişimi neredeyse durdu. ta ki 2007'deki 7'ye kadar. mozilla'nın gelişimi ve chrome'nin çıkışı bu tarayıcıyı hakettiği yere yollamıştır.
microsoft da illallah ederek windows 10'daki edge'yi çıkardı sonunda. neden? ie ile oynayamazsınız, api'sinin değişimi kendisine bağlı web sitelerini/programları çalışmaz hale getirir. eden bulur yani.
daha yeni yeni birçok bilgisayar kullanıcısının kabul ettiği bir şey var ki, ibne bir web tarayıcısıdır. nasıl mı?
1994 civarlarına geri dönelim. microsoft şimdiki kadar iyi bir durumda değildi, windows 3.1 görece kararsız ve kötüydü, büyük bir kullanıma sahip olsa da. windows nt 3.5 ise novell netware (linux o zamanlar yeni yeni olgunlaşıyordu) gibi çeşitli sunucu sistemleriyle mücadele etmeye çalışıyordu ve 32 bit yazılım kıtlığı vardı. os/2 son zamanlarındaydı.
windows 95 çıktığı zaman dünyanın yerinden oynadığını biliyorsunuz. belki de dünyada böylesi bir heyecanla satılmış yazılım yoktur. microsoft, oldukça iyi bir araştırma yaparak kullanıcıya basit, kullanışlı ve hızlı bir arayüz sunmayı başarmıştı. windows 3.1'den yana tak-çalıştır, düzgün çoklu görev, directx gibi birçok yeni teknolojiyi bir arada getiriyordu. bu şekilde os/2'nin fişini de çektiler. (os/2'nin 1996'da son sürümü çıktı, son güncelleme 2001'de geldi)
ancak bütün olası paralel evrenlerde bile geçerli olan * bir gerçek vardı: microsoft'un tekel hastalığı. başka bir işletim sistemi 1000 yıl çıkmasa bile sürecek bir durum.
1990'larda büyüyen internet ağına netscape, 1994'te bam diye girmişti. microsoft öncelikle durumu önemsemedi. ancak netscape 1995-96 civarında baskın hale geldi. microsoft ise tekelini kötüye kullandı ve yasadışı yollarla netscape'yi yok etti. nasıl mı?
interner explorer 1.0, windows 95 plus! ile geliyordu. o zamanlardan microsoft yolunu bulmuştu: yazılımı bir paketle kurmaya zorlamak (bundling)! ie 2 ve 3, windows 95'in osr sürümleriyle geliyordu. işler görece iyi gitse de, çoğu kullanıcı ie'yi kaldırıp netscape'yi kuruyordu.
şimdi gelelim microsoft'un ibneliklerine:
-1997 başları. windows 98 tasarımının ilk evrelerinde internet explorer 4, kaldırılamaz olduğu ve sistem bileşeni olduğu iddia edilen bir şekilde windows ile bütünleştirildi. windows gezgini, yardım, denetim masası, outlook... hepsi ie 4 altyapısını (api) kullanacaktı! sadece internette gezinmek için kullanılması gereken bir tarayıcı, artık sistemin kritik bir bileşeniydi! ayrıca, kullanıcının seçimi hiçe sayılıyordu.
-windows 95 osr 2.5 de kaldırılamaz bir şekilde ie 4 içeriyordu.
-bilgisayar üreticilerinin özel arayüz ekleme ve ie'yi kaldırma hakları kaldırıldı. aksi takdirde oem satışı yapılmayacaktı. hatta compaq, sırf masaüstünde ie simgesini kaldırdığı için tehdit edildi! (bir ara ürünlerine şöyle bir kitapçık koymuşlar: windows 95 ie 4.01'le sorunlu: bilgisayar kapanırken yanıt vermiyor)
-programlar, içeriklerini görüntülemek için ie api'lerini kullanmaya zorlandı. sürücüler bile. (windows 10'da ie ile beraber yeni bir tarayıcının gelmesinin nedeni budur. birçok program eski altyapıyı kullanıyor)
-channel bar ile masaüstüne reklam yerleştirildi.
-active desktop eklendi. bir web sayfasının masaüstüne arka plan olarak eklenmesini sağlıyordu. (performans sorunları...) ayrıca activex teknolojisi de geldi. (infectivex! virüs kapısı resmen)
-ie 4 başlangıçta ram'a yükleniyordu. bu şekilde "daha hızlıydı". uygulamaların yavaşlamasına da sebep oldu.
-outlook 98, 97'ye ücretsiz bir güncelleme olarak sunuluyordu. ama ie 4 gerektiriyordu.
-iis'nin en son sürümü ie 4 gerektirmeye başladı.
-microsoft, apple'yi varsayılan tarayıcı olarak ie'yi eklemeye zorladı, yoksa mac için microsoft office çıkmayacaktı. steve jobs 1997'de geri döndüğü zaman bir sunuma katılmış, bu açıklamayı yaptığında yuhalanmıştır. (youtube'ye steve jobs booed diye yazın)
-microsoft ürünleri sadece ie teknolojilerini kullanmıştır. bir yerden sonra çoğu web sayfası sadece ie için yazılmıştır doğal olarak. (bu site ie x ve yukarısını gerektirir yazılarını hatırlıyor musunuz?)
-ntlm doğrulaması sadece ie'de vardı. yerel ağlarda başka tarayıcılar kullanılamazdı.
üzerine, ie 4 çok hata veriyordu, sistemi oldukça yavaşlatıyor ve dll sorunlarına yol açıyordu, fazla kaynak istiyordu... (98lite adlı bir programla ie'nin kaldırılabileceği kanıtlandı)
1997 başından itibaren microsoft, netscape'yi böyle ezdi geçti. netscape tekel davası açtı ve 7 haziran 2000'de microsoft, tekelini kötüye kullanmaktan ve ie'yi sistem bileşeni haline getirmekten suçlu bulundu. ancak pek bir etkisi olmadı, atı alan üsküdar'ı geçmişti.
1999'da yayınlanan ie 5 çok daha iyiydi, ie 4'ün birçok sorununu ortadan kaldırmıştı ancak web standartlarıyla uyumsuzdu, sadece kendi anlayabileceği kodlar istiyordu. netscape kaybetmişti. 2001'deki ie 6'yı hepimiz biliyoruz. bu dakikadan itibaren ie gelişimi birkaç düzeltme dışında neredeyse durduruldu. artık gelişen standartlar dikkate alınmayacaktı. zamanla ie zararlı yazılımların giriş kapısı haline geldi, yavaşlığını saymayalım.
netscape mi? 1998'de aol tarafından satın alınmadan önce kaynak kodlarını açtı ve mozilla vakfı'nı kurdu. yıllar içinde gecko motoru yazıldı. netscape'nin küllerinden ne mi doğdu? firefox! 2004'teki firefox 1 büyük bir şey yapmadı ama 2006'daki firefox 2, intikamı sağlam almaya başladı. 2007'deki ie 7 doğal olarak durumu toparlayamadı. kısa süre sonra çıkan chrome ile beraber ie tarihe gömüldü neredeyse. yeni sürümü çıkmayacak. 2002'de %90 gibi bir payı olan ie, şimdilerde %10'un altında.
bugün ie'nin kullanımı hepten dursa, bazılarımızın nefreti en az 20 yıl daha devam eder. eminim. ie dünyaya en çok zarar veren programdır!
devlet dairesi ve doğru düzgün çalışmayan boktan kurumsal sitelere girmek (muhtemelen IE8 için yazılmıştır) ve chrome/firefox indirmek için muhteşem tarayıcı. son hali oldukça iyi fakat tüm web standartlarının anasını **** için artık takla atsalar bile fayda etmeyecek bir tarayıcıdır. ayrıca bir websitesi yapıyorsam üzerinde düzgün çalışıp çalışmadığı umrumda bile olmamaktadır; internet explorer kullananlarla ticaret yapmam!