formülünün iskenderiye kütüphanesi kökenli olduğu, bizans imparatorluğunun bu formülü kaybetmesi sonucu zayıflayıp düşmanlara yenildiği konusunda rivayetler vardır. formülü konusunda bilim insanları tarafından bir çok tahminler yürütülmüş olmasına rağmen halen fikir birliğine varılmış değildir. grejuva sayesinde arapların denizden gelen saldırıları püskürtülmüş, imparator leo vi tarafından icat edilen taşınabilir grejuva silahı sayesinde savunma amaçlı kullanım alanları genişlemiştir.
çoğunlukla "greek fire" adıyla bilinen, ateş-i rumi olarak islam ansiklopedisi'ne bile geçmiş, deli gibi kızdırılmış kömür, zift ve kükürt karışımı ateş. ilk olarak peloponez savaşı'nda kulanılmış ama öncesinde de grejuva benzeri ateşlerin denendiğine dair bilgiler okumak mümkün.
sonraki dönemlerde içeriği reçine, kireç ve güherçileyle de desteklenmiş. yanan zifti suyla söndürmeye çalışan milattan önce yaşamış bilimsiz ler de bunu büyü sanmışlar. özellikle deniz savaşlarında grejuvanın etkisi uzun yıllar sır olarak kalmış. tuz ile şiddeti artan, suyla da yayılması genişleyen bir ateş, korkunç sonuçlar doğurmaya da elverişli hale geliyor tabii. kısa sürede sönmediği ve alanı sürekli genişlediği için çözüm bulamayanlar, yanmaya başlayan askerleri ölüme terk etmeyi keşfederek grejuvanın ölümcül etkilerini azaltmayı denemiş, barbarlıkta level atladıklarını fark edememişlerdir. söndürmek için sülfür ve neftyağı birleşimi olan bir tür kimyasal kullanıldığı da iddia edilmekte ama gene somut ve karşı çıkılamaz bir kanıt bulunamamakta. istanbul'un fethi'nin kısa bir süre de olsa zora girmesinin temel nedeni olarak da, grejuvaya karşı çözüm üretememek öne sürülmüş.
sirke ile söndürülebildiği iddiası ise biraz kafa karıştırıcı. sirkenin içinde bildiğiniz gibi etanol, oksijen ve asetik asit var. asitin sirkedeki oranı %5 bile değil. grejuvayı doğrudan alkol ile söndürmeye çalışmak da baya hayal ürünü gibi görünüyor ama sirkenin temel bileşeni etanol. sanırım evde grejuva yapıp onu söndürmeye çalışarak çözümü bulmaktan başka bir yol yok.
birkaç link bırakayım aşağıya, merakınızı cezbederse siz de araştırırsınız:
- islam ansiklopedisi : genel olarak kullanım yerlerinden bahsetmiş. timur, haçlı seferleri falan da bilgilerin içinde mevcut.
- bir blog sitesi : içindekiler kısmı önemli. sülfürün etkisinin "diğer sıvıların aksine, içine girdiği bileşiğin ısısını artırır" şeklinde belirtilmiş olması güzel. yani, sen grejuvaya su döktükçe, sülfürü harlıyorsun. sülfür de sönmeyen ateşe yakıt oluyor demek oluyor bu.
- hacettepe üniversitesi eczacılık fakültesi açıklaması : kaynak sayfa açılmıyor ama archive.org 2008'de önbelleğe atmış iyi ki. grejuva ile başlayan açıklamalar, kimyasal silahların üretimleri ve kullanım alanlarına kadar genişlemiş. genel kültür açısından faydalı olabilir diye ekleyeyim istedim buraya da.
- mehmet öğüt'ün felsefe soslu grejuva anlatımı : bana baya romantik geldi ama belki siz seversiniz diye ekledim. herakleitos'tan bahsederek sönmeyen ateşle ciğerleri yanmaya devam eden askerleri açıklamaya çalışmak garip geliyor bana.