tıpkı katana gibi kılıç anlamına gelen kelimeden adını alan kılıç.
üçüncü yüzyılda üretilen yunan kılıçlarına benzerdir. ispanya üzerinden roma'ya gelmiştir ki genelde de gladius hispaniensis olarak bilinir.
bu kılıç kesme amaçlı değil de daha çok düşmanın midesine saplamak amaçlı yapılmıştır. ayrıca romalılar bu kılıcın üzerine kaplumağa formasyonunu geliştirmiş ve ilkel tank taburlarını oluşturmuştur tabiri caizse. böyle olunca da karşısında direnebilen millet pek olmamış, roma avrupa'nın hakimi olmuştur.
kılıcın ağırlığı 1 kilograma yakındır ve uzunluğu da 85 cm civarıdır (keskin yeri 60 cm civarı). genişliği de 7 cm'dir. haliyle kısa ve kalın bir kılıçtır.