bir başlığa yazılan girdilere kategori ataması yapılırken girdinin kategorisini başlığın kategorisi sanan arkadaşlarımızın birbirine sıkça karıştırdığı iki kategori anket ile tespit.
bunu anlayabilmek için önce kategorinin başlığa ait olduğu, girdi ile sadece ilişkisi bulunduğu gerçeğini özümsemiş olmak gerekir.
şöyle ki:
başlık: "kahveyi şekersiz içen insan"
girdi: "en asil duyguların insanıdır..."
buna benzer bir başlık ve buna benzer bir girdi görüldüğünde, çoğu arkadaşımızın ilk tepkisi, bunun bir tespit olduğu yönünde. oysa tamamen hatalı.
"en asil duyguların insanıdır..." cümlesi bir tespittir. evet. ama kategori girdiye ait değil, başlığa aittir.
ne demek istiyorum.
başlık: "larden loughness"
girdi: "en asil duyguların insanıdır..."
kategori tespit diyebilir misiniz? girdi tespit. ama kategori başlığa ait. başlık bir sözlük yazarı. haliyle sözlük yazarıyla ilgili yapılmış olan tespit girdisi, başlığın kategorisini değiştirmez. girdi, sözlük yazarıyla ilgili olduğu için, girdinin kendi vasfından bağımsız olarak söz konusu girdiyle ilgili başlık kategorisi sözlük yazarıdır.
biraz daha kafa karıştırayım.
başlık: "larden loughness"
girdi: "en asil yarı tanrıdır..."
kategori şimdi ne oldu? girdide yine bir tespit yapılmış. ama bu önemsiz. yarı tanrı olan sözlük yazarı larden olamaz, ama eser karakteri olan larden bir yarı tanrıdır. haliyle girdi, kendisi bir tespit olsa da, başlığın eser karakteri yönüyle ilgili olduğundan girdiyle ilgili başlık kategorisi eser karakteri olur.
şimdi anket mi tespit mi kısmına geri dönelim. kahveyi şekersiz içen insan başlığına yazılan, kendisi bir tespit olan girdi, anket başlığı hakkında yapılmış bir tespittir. ama işin özü, başlığın anket başlığı olması. "kahveyi şekersiz içen insan" başlığını "kahveyi şekersiz içen insanlar ve özellikleri" şeklinde düşündüğümüzde bu durumu algılaması daha kolay olur. böyle bir başlık altına "buyrun benim" de yazsak "en asil duyguların insanıdır..." da yazsak, ankete katılmış oluruz. girdimizin kendi içerisindeki halinden bağımsız olan başlık kategorisi her durumda anket olur.
peki ne zaman tespit olur?
örneğin: "kahveyi şekersiz içen insanların ağız tadının bozuk olması"
böyle bir başlık olur ise, bu bir anket değil, tespittir.
özet geçecek olursak, hemen her başlıkta kategori istisnaların kaideyi bozmaması şartıyla başlığın sonuna eklenen "nedir" sorusunun cevabıdır. "kahveyi şekersiz içen insanlar ve özellikleri nedir?" sorusunun cevabı anket ise bu başlığa yazılan tüm girdiler, kendi iç dinamiklerinden bağımsız olarak ankettir. hani olmaz ama, "kahveyi şekersiz içen insanlar ve özellikleri" adında bir belgesel çekilir ve başlığa yazılan girdi söz konusu bu belgesel hakkında yazılır ise, bu girdilere atanması gereken kategori belgesel olur. çünkü artık nedir sorusunun iki cevabı vardır. birisi anket, diğeri belgesel. işte bu noktada girdi bu iki şıktan hangisinin seçileceğini belirler. girdinin kendi içindeki formu, başlığı ilgilendirmez.
