her şeyin fiyatının son 1 yıl içinde 5-6 katına çıkmasından nasibini almaya henüz yaz aylarında başlamış, kedinin modern insan eliyle yemeye alıştırıldığı temel besin kaynağı.
son aylarda çılgınlar gibi fiyatı artıyor bunun. en dandik, merdiven altından biraz hallice, üzerinde dev gibi "yerli üretim" yazanlarının bile fiyatları uçtu gitti. internet üzerinden 10-15 kiloluk paket alanların sayısının da azaldığını düşünüyorum. gene de parası olanın bir hobisi olabilecek evcil hayvan bakımında olmazsa olmaz tek şey mama. aşağıya uzun yıllar kullandığım, hakkında bilgi sahibi olduğum ya da olmadığım birkaç mamanın fiyat değişikliği tablosunu bırakayım (akakçe iyi sonuç veriyor, siz de oradan bakıp karşılaştırabilirsiniz:
- cat chow: purina'nın alt-orta sınıf maması bu. sanırım 5-6 yıl düzenli olarak bundan kullanmıştık. içeriğini bozup kedileri ishal ettikleri gibi de eve sokmamıştım. son 1 yıldaki fiyat değişimi %289 (geçen yılın sonlarında 15 kiloluk kısır maması 259 liraymış. şimdi 749 lira).
- happy cat: "premium cat food from germany" mottosuyla hayatımıza girmişti. "alaman malı ya, tabii ki alırım" demiştim. fiyatı uzun süre sabit kalmıştı. sonunda o da modaya ayak uydurdu ve artık pet shoplar bile "abi zaten senden başka alan/soran yok. istersen sana getirteyim ama kilosunu 120 liradan alırsın benden" diyor. son 1 yıldaki fiyat değişimi %245 (geçen yılın aynı günlerinde 10 kiloluk kısır maması 270 lirayken, şimdi 664 lira).
- felicia: "içine eser miktarda karides bile koyuyoruz" mottolu yerli mama markası. bana hep merdiven altı üretim gibi geldiği için hiç satın almadım ama piyasada en çok satılan mamalardan biri kendisi. son 1 yıldaki fiyat değişimi %247 (geçen yılın aynı günlerinde 12 kiloluk kısır maması 273 lirayken, şimdi 677 lira).
- pro plan: purina'nın orta-üst sınıf maması. genelde kedi eve girdiği gibi purina almaya başlarsanız, hayatının sonuna kadar purina yiyor. pro plan da bu atasözünün nedenlerinden biri. kedi kumlarını sürekli aldım, mamasının ise yanına yaklaşmamıştım. hoş, happy cat'i bulduktan sonra purina'ya kendimce laf çakmış da olabilirim. son 1 yıldaki fiyat değişimi %200 (geçen yılın aynı günlerinde 10 kiloluk kısır maması 467 lirayken, şimdi 934 lira).
- royal canin: orta sınıf kedi sahiplerinin vazgeçmediği mama markası. bana hep pohpohlanıp abartılmış geldiği için eve sokmadım. bu ekonomik ortamda istesem de sokamam artık. biraz daha sok demeyeyim, di' mi? son 1 yıldaki fiyat değişimi %261 (geçen yılın aynı günlerinde 15 kiloluk kısır maması 605 lirayken, şimdi 1580 lira).
- n&d: üst sınıf kedi maması. her zaman böyleydi, halâ tahtı değişmedi. veteriner maması olan hills ile birlikte aklıma gelir hep. hiç dene(ye)medim. özellikle düşük tahıllı mama söz konusuysa, n&d her zaman seçenekler arasında oluyor. son 1 yıldaki fiyat değişimi %210 (geçen yılın aynı günlerinde 10 kiloluk düşük tahıllı kısır maması 460 lirayken, şimdi 968 lira).
- hill's: üst sınıf kedi maması. veteriner mamasıydı, halâ da öyle. bazı veterinerlerin (sanırım anlaşmaları gereği) sadece hill's'i mama önerisi olarak verdiklerini duydum, gördüm. royal canin'le aynı hisleri taşıyorum kendisine karşı. son 1 yıldaki fiyat değişimi %302 (geçen yılın aynı günlerinde 10 kiloluk kısır maması 395 lirayken, şimdi 1195 lira).
- reflex: alt sınıf kedi maması. "yok mu şöyle bütçemize göre mama yaae" diyenlerin imdadına yetişmiş, özellikle kedi kumları bi' ara yok satmıştı. artık o da içerik olarak merdiven altı seviyelerinde bence. son 1 yıldaki fiyat değişimi % 313 (bu yılın ocak ayında 15 kiloluk kısır maması 188 lirayken, şimdi 589 lira).
- mystic: manisa'daki organize sanayide üretilen yerli mama. bence orta sınıf ama adından ötürü herkes merdiven altı üretim sanıyor. bir süre hem mamasını hem de kumunu kullanmıştım. pek bilinmiyorken fiyat/performans oranı mükemmeldi. artık o da herkes gibi. son 1 yıldaki fiyat değişimi %357 (bu yılın ocak sonunda 15 kiloluk az tahıllı kısır maması 159 lirayken, şimdi 569 lira).
- advance: dünyaca ünlü affinity markasının mama grubunun adı. ülkemizde hem adı çok geç duyuldu hem de popülerliği arttığı gibi fiyat olarak hill's ve n&d ile kapışmaya başladı. piyasaya ilk girdiği zamanlarda keşke bol bol alıp depolasaydım. şimdi yanına yaklaşamıyorum. son 1 yıldaki fiyat değişimi %318 (geçen yılın aynı günlerinde 10 kiloluk kısır maması 455 lirayken, şimdi 1448 lira).
ay valla içim şişti. daha purina one, trendline, brit care (tavşan etli maması var adamların ya), bozita (isveçli, geyik etli), econature, lavital, exclusion, cat chefs (piyasanın en ucuzlarından biri olmalı) ve izmir bornova'daki temizmama tarafından üretilen micho ile mito da vardı ama yoruldum. onları karşılaştırmak isteyen olursa buyursun.
sanırım 10 yıl kadar önce evde kedi bakmak orta sınıf işiydi. veteriner bakımlarını aksatmadan, mamasına ve suyuna önem göstererek büyütüyordun, gidiyordu. şimdilerde bu iş üst sınıf işi bence. veterinere düzenli gitmeyi bırak, mamasına para yetişmiyor ki. aklında evde kedi bakmak ile ilgili hevesler olanlar varsa, önce cebine baksın; sonra düşünmeye devam etsin. hiçbir zaman ilk kriter, bu kadar yoğun bir şekilde hissedildiği haliyle para olmamıştı.
hemen hemen bütün kalitedeki çeşitleri geçen yıldan bu yana en az %150 civarında zam yemiş olan besin kaynağı.
18 temmuz'da (neredeyse 45 gün önce kadar) toplu mama almak için fiyat karşılaştırması yapmıştım. fiyattan ziyade, içeriklerini araştıra araştıra kör olma sınırına gelmiştim. aşağıya yazacağım mamaların satış linkleri de var elimde ama fiyatları 1,5 aylık kısa bir süre içinde bile %30-50 arasında zam yediği için link bırakmayacağım, moraliniz bozulmasın. fiyat olarak olmasa bile, içerik olarak belki birinizin işine yarar.
- happy cat minkas sterilised kuzu etli 15 kg: sanırım 5 yıl kadar düzenli olarak satın aldığım mamaydı bu. alman işi olduğu için güveniyordum ama artık pet shoplarda bile bulamıyorum izmir içinde. online satışı halen var ama onda da düzgün bi' fiyat bulmak için baya tırmalamanız lazım. içindekilerin önemli olanları şunlar: protein %33, ham yağ %9, ham selüloz %5, ham kül %5,5, kalsiyum %1. şeker pancarı pekmezi içermesini önemli görmüştüm ama şekerin hepsi zarar tabii. en azından sentetik bi' şeker kullanmıyor olmaları artı puan olabilir.
- animal world sterilised somonlu 15 kg: gene 1-2 yıl kadar düzenli olarak satın aldığım mamalardan biri bu. balıklı olanıyla kuzu etli olanı arasında içerik açısından çok fark var. ben balıklı, küçük kalp şeklinde taneli olanından kullandım sıklıkla. aydınlı bi' firma üretiyor bunu. orta-alt sınıf mamalar içinde yer alır. içindekilerin önemli olanları şunlar: protein %31, yağ %11, selüloz %2,5, kül %8,5, taurin 1200 mg/kg (baldo pirinç %16, buğday unu %16, hamsi unu, karides unu, bira mayası. taurin oranı önemli. sülfür bazlı bi' amino asit bu. beyindeki nörolojik bağlantıları ve karaciğer enzimlerini dengeleyip güçlendiriyor. diyabette de çözüm olmasa bile etkili olduğu kanıtlanmış. kiloda 1200 mg biraz çok gibi gelmişti bana. taurin içeren benzer kalitedeki mamalarda bu oran 600-800 mg civarında değişiyor.
- purina cat chow sterilised tavuklu 15 kg: neredeyse 10 yıl kadar düzenli olarak satın aldım bunu ben. içeriği pandemiden önce değişti ve kedilerin ikisi de ishal oldu laps diye. mamanın kokusundan bile bi' şeylerin yanlış olduğunu anlayabiliyordunuz (yoğun yağ ve çürümüş sakatat kokusu). içindekiler: tahıl %39, et ve hayvansal türevler %20 (%14'ü tavuk), %2,7 kurutulmuş pancar küspesi, %2 kurutulmuş hindiba kökü, maya. tahıl oranı en yüksek kısır mamalardan biri. purina üretiyor bi' de, sen düşün (nestle'nin alt markası, biliyorsunuz). protein oranını bulamamışım herhalde ama içindeki tavuk oranı iyi değil. hindibaya, pancara falan aldanıp almak isterseniz be my guest. purina standartlarına göre fiyatı halâ oldukça uygundur.
- royal canin sterilised 37 10 kg: piyasanın devlerinden biri bu royal canin 37. kedi sahibi olup da bundan satın almayan bi' tek ben kaldım sanırım. markanın hemen hemen her kategoride mama üretmesi bilinirliğini de tavana çıkardı bence. içindekiler: protein %37, yağ %12, kül %8,2, lif %6,2 (pirinç, pancar küspesi, maya, balık yağı, soya yağı). pirinç, soya ve kül oranı sıkıntılı bence. bu kül mevzusunu da kısacık açıklayayım: bildiğiniz kül değil bu. mamanın içindeki organik maddeler (et, yağ, gırla bitkisel bok püsür işte) işlemden geçtikten sonra neredeyse yok oluyor. bu posanın içine de inorganik, bazen sentetik şeyler eklenerek satın aldığınız mama formuna getiriliyor. kül, organik hali yok olmuş mama demek. çoğunlukla mineral var içinde. bunun oranı %5 seviyelerindeyse iyi, %10 ve üzeriyse sıkıntılı çünkü mineral dengesi çok fazla anlamına gelir. günde 8 soda içen insanın vücuduna fazla mineral depolamasına bağlı yaşayacağı sıkıntıları kedi de yaşayabilir. kül mevzusu budur.
- brit care sterilised urinary tahılsız tavuklu 7 kg: çekya çıkışlı bir aile şirketinin ürettiği mama bu. piyasaya ilk girdiğinde çok ucuzdu, şimdilerde orta-üst sınıf olmuş durumdalar. içindekiler: protein %32, yağ %13, lif %3,5, kül %9, tavuk %26, kurutulmuş tavuk %26, bezelye %18, nohut %8, kurutulmuş elma %7, somon yağı %2, maya. elma, bezelye, nispeten tavuk oranı ve tahılsız olması müthiş ama kül oranı çok. %13 yağ da biraz fazla bence. çevremde kullananlar baya memnundu birkaç yıl önce. şimdi nasıldır, pek bi' fikrim yok.
- brit care sterilised sensitive tahılsız tavşanlı 7 kg: "ha tavuk, ha tavşan; ne fark eder" demeyin. içindekiler: taze tavşan eti %26, dehidre tavşan %26, bezelye %16, nohut %10, tavuk yağı %6, kurutulmuş elma %6, somon yağı %2, tavuk ciğeri %2, maya %2, keten tohumu %1, kurutulmuş papatya %0,5, kurutulmuş kızılcık %0,2, kurutulmuş tere %0,5. protein %31, yağ %13, lif %3, kül %8, sodyum %1. tere, kızılcık, papatya, keten tohumu iyi di' mi =) bunu yiyen kedinin bokunun kokusunun evi saracağını düşünüyorum ben. tavşan etini hem taze hem de suyundan arındırarak ayrı ayrı mamanın içine koymalarının nesi önemli, ben de bilmiyorum. sıfır tahıl içeren bi' mama için protein oranı da eh işte.
- exclusion düşük tahıl gdo'suz monoprotein sığır etli narlı sterilised 12 kg: "gdo'suz bi' şeyi biz bulamıyoruz lan" diyebilirsiniz, haklısınız. '90'ların başında bi' beslenme uzmanının yarattığı marka bu. menşei italya. bileni pek yok, erişimi de sıkıntılı olabilir. sığır eti %28, bezelye, pirinç, domuz yağı, somon yağı %1, kurutulmuş nar %0,1, kurutulmuş yaban mersini %0,1, kurutulmuş böğürtlen %0,1, kurutumuş ahududu %0,1, kurutulmuş hindiba, mojave yukka(?). protein %36, yağ %12, kül %5,5, lif %5. bu yukka, meyveleri de olan, baya otsu bi' bitki (bazen de ağaç gibi oluyor). mamanın içinde bulunan mojave türü, baya çalı gibi görünüyor. sindirim için öneminden bahseden yazılar var. amerika kökenli olması lazım. ayrıca, mamanın içindeki domuz yağı da gözünüzden kaçmamıştır. tahılı düşük ama içinde pirinç var, gırla meyve var ama bence protein oranı böyle bi' içerik için yetersiz. bulursanız bi' deneyin. en fazla sindirilip atılmış yukkanın neye benzediğin deneyimlemiş olursunuz, kum temizlerken.
- spectrum low grain somon hamsi kızılcık sterilised 12 kg: izmir çıkışlı lider pet food markasının 2009'da ürettiği mama markası bu. içindekiler: işlenmiş somon ve hamsi %40, pirinç, mısır, yulaf, hamsi yağı, tavuk yağı, peynir altı suyu tozu, şeker kamışı lifi, keçiboynuzu unu, bezelye, maya, tuz, yaban mersini, chia tohumu, keten tohumu, kızılcık, aloe vera, kurutulmuş yumurta, zerdeçal, enginar, zeytin, kırmızı soğan, böğürtlen, domates, karpuz, nar, kekik, biberiye, zencefil. protein %36, yağ %16, kül %8, lif %2,5. işlenmiş de olsa, %40 balık fena değil. ama buna rağmen proteini az görünüyor. "soğanlı mama mı olur ya" demiştim ben de ilk gördüğümde ama balık-soğan birlikteliğinin lezzetini unutmuş da olabilirim artık. hem pirinç hem yulaf hem de mısır kullanmak sağlıksız kombo üretmiş olabilir, bilmiyorum. keçiboynuzu, keten tohumu, aloe vera enginar, böğürtlen, karpuz falan eser miktarda da olsa, kedinin sindirimi için işe yarayabilir. yumurta içeren bi' mama olarak 12 kilosunu en fazla 1-2 ayda yok etmek gerekebileceğini düşünüyorum. gene de denenebilir, fiyatı ortalama altına düşerse.
kendi yediğiniz içtiğiniz şeylerin içeriklerini irdeleme huyunuz varsa, mamaların içeriklerine bulaşmayın. bi' yerden sonra kafayı kırıp benim gibi "hmm, bezelye oranı düşük" falan demeye başlarsınız bi' yerden sonra. yukarıda yazdıklarım umarım birinin işine yarar.
kedinin çok ya da az yemesiyle, sağlıklı ya da sağlıksız olmasının bağıntısı olmayan ürünler. iştah açıcı katkılar bulunan dandik market mamalarını bayılarak yiyorlar. bu açıdan hem kedinin seveceği, hem maliyeti karşılanabilir, hem sağlıklı ve uzun vadede kediye zarar vermeyecek bir mama bulmak neredeyse imkansız.
öte yandan ideal bir porsiyonu bir fare ya da bir kuş ya da herhangi bir kemirgen/sürüngen, yani büyük oranda sıvı (%60-75) olan hayvanı sadece kuru mama ile beslemek de ayrı bir soru işareti. kedisini sadece yaş mama ile besleyenler, sadece kuru mama ile besleyenler, ikisini karıştırıp besleyenler, sabah kuru mama akşam yaş mama verenler, mamasını kendi hazırlayanlar, çiğ diyet yapanlar olmak üzere farklı insan grupları var. milyon tane şey okudum işin içinden çıkamadım. ama anladığım kadarıyla en sağlıklısı kedinin diyetinin yarı yarıya sıvı içerikli olması.
yaklaşık bir senedir sokak kedilerini besleyen ve sayfalarca makale, kedi sahibi yorumları okumuş biri olarak bana göre artıları eksileri:
çiğ et, ciğer: tüyleri çok güzel oluyor diyorlar, dışkısı daha az oluyor. etin içindeki sıvıdan da sıvı ihtiyaçlarını karşılıyorlar. ama iç parazit riski var, hem kedi hem sizin için sağlıksız.
haşlanmış tavuk, ciğer: bu da parazit riskini elimine ederken, aynı zamanda mamaya göre daha da ucuza mal oluyor. ama haşlanınca içindeki besin değerleri ne kadar ölüyor bilemem. uzun vadede dengesiz olduğu ve ihtiyacı olan tüm mineral ve vitaminleri alamayacağı söyleniyor. burada vahşi doğada kedilerin gerçek besin ihtiyaçlarının avlarının iç organlarından karşılandığını belirtmek gerekiyor.
kuru mama: kedinin diş sağlığı için iyi. aynı zamanda güvenli sular. ama yukarıda lake'in karşılaştırmalarından da göreceğiniz üzere hem kedinin yiyeceği, hem maliyeti uygun, hem besin dengesi iyi, hem sağlıklı bir tanesini bulmak neredeyse imkansız. kedi eğer az su içen bir tipse ileride böbrek sorunlarına yol açabilir.
yaş mama: içindeki katkı maddelerini saymazsak teorik olarak kediler için daha sağlıklı görünüyor ama o da uzun vadede dişler için zararlı.
yaş mama/kuru mama %50-50: tüm artıları eksileri düşününce mantıklı görünüyor ama bu hazır mamalardaki katkı maddeleri hala soru işareti.
ev yapımı mama: birçok kişiye göre en sağlıklısı bu. bununla ilgili internette sınırsız tarif var. veteriner olmadığım için hangisinin doğru formül olduğunu bilmek imkansız. ama yapanlar kedilerinin tüylerinin çok daha sağlıklı olduğunu ve kedilerin bayılarak yediğini söylüyor. yine de temkinli olmak lazım.
dünyanın en uzun yaşayan kedisine (38 yıl) ve en uzun yaşayan 5 kedisinin 2'sine sahip kişinin beyanına göre, kedisini kuru mama ile besliyormuş ancak arada sırada yumurta, brokoli ve çok çok az miktarda kremalı kahve ve şarap ile destekliyormuş. görüldüğü gibi diyette kediye verilmemesi gereken şarap ve kahve var ama kedi 38 sene yaşamış.
Yavru kediler tavuğu daha kolay sindirdikleri için genelde yavru mamaları tavuklu olur. Ama tavuklı kedi mamaları aslında birçok kedide deri sağlığı için pek iyi değildir ve bazı kediler için alerjik olabilir. Tüy ve deri sağlığı için en ideal kedi mamaları eğer alerjileri yoksa balıklı olanlardır.