-
Bitkisel Gliserin, Nikotin ve gıda aroması karışımlı likiti rezistans ile ısıtarak buharlaştıran biberon.
Müptelası oldum, mantara bağladım, organım gibi düşmüyor elimden, canım altıncı parmağım. -
Sokakta içen insanları rahat ayırt edebilirsiniz. Zira yürürken lokomotif gibi tütüyorlar. Bu cihazlar kendi içlerinde 100 tl ila 500 tl arasında değişen fiyatlara satılmaktadır. -
(bkz: e-sigara) -
bugünlerde popüler olmasından mütevellit, "acaba orucu bozar mı" diye birçoklarının aklını kurcalayan, kişisel tatmin aleti. -
Sigara içimini taklit edip o arada da nikotin ihtiyacını karşılayan cihaz. İlk etapta mesafeli yaklaştım hakkında hatrı sayılır vakıfların karalamalarını okuyunca kafada bitirmiştim. Şimdi ise ulan sigaradan daha zararlı olabilir mi allah aşkına mantığı ile ona bir şans verdim. Günlük sigara içimini çok azaltıyor ama mesela sabah sigarası yemek arkası sigarası gibi durumlarda hala daha yerine e sigara içemiyorum. Cihaz olarak smok markasının al85 ürününü kullanıyorum. Fiyatı 250 lira. Piyasanın kaliteli denebilecek bir ürünü. Çok farklı likit aromaları var ve mevzu nargileye dönüyor o açıdan biraz. Sanırım en büyük sıkıntı da aromasız bir likit bulamamam oldu. Nargile içerken yanına normal sigara içen adamlarız sonuçta yeri kolay dolmuyor.
Niye durup duruken böyle bir cihaza hatta hakkında bu da kansorejen denmesine rağmen bir şans verdim. Sırf sosyal olarak koku ve dişlerde kararma yapmaması sanırım. -
Arabada içilmesi gereken sigaradır. Arka koltuklarda kül bırakmaz, çeşitli aromaları ile arabayı yıkattığınız ilk gün ki etkiyi yaratır. -
normal sigara kokusundan bezip, geçmeyi düşündüğüm yeni model. tabi en iyisi hiç içmemek ama napalım. alışkanlıklar, günlük yaşamın dikdatörleri maalesef. en azından gittikçe soğuyan havalarda evde rahat rahat içilebilir. -
sigarayı bırakan kişilerin başladığı bir buhar makinesi. hiç içmemek en iyisi. -
(bkz: fabrika bacası) -
Nargile niyetine içtiğim meret
Tavsiye edilen kullanım
Drag mod 120w
Cloudbeast t6 coil
Space jam pluto
Tertemiz fresh duman altı bir oda. -
Çok beğendiğim fakat hiçbir zaman normal sigaranın yerini tutamayacak olan alettir. O yüzden (bkz: sigara ) devam. -
kabaca güç kaynağı batarya, ateşlemeyi sağlayan atomizer ve uygun likit ile çalışan cihaz. dl ve mtl olarak iki kategoriye ayrılır. dl, direk ciğer çekimdir, bol buhar veren bir sistemdir. mtl ise, sigara içimi gibi, önce ağza çekilir sonra ciğere. -
öncelikle yasal uyarı: türkiye cumhuriyeti içinde satışı kanunen yasaktır. satışını teşvik edecek, özendirici içerik üretmek de yasaktır. ne var ki medyada birtakım sebeplerden dolayı bu cihazlar hakkında oluşturulan negatif algı ve halk arasında dolaşan hurafeler sebebiyle, dışarıdan bakanların gözünde fazlasıyla kötü bir imaja sahiptir. bu girdi ise bahsi geçen inanışları ayıklayıp; hangilerinin bir nebze bilimsel dayanağı olduğunu, hangilerinin ise uydurma ya da kötü niyetle yayılmış olduğunu tespit etmek amacıyla çeşitli bilgiler içermektedir.
işin aslı; elektronik sigara insan sağlığına faydalı bir ürün değildir. ömrü boyunca sigaranın hiç bir çeşidini kullanmamış bir insanın sağlığı, herhangi birini hayatının bir döneminde kullanmış birinden her zaman daha iyi olacaktır. fakat elektronik sigaranın tütün sigarasından daha zararlı olduğu, amerika'daki gizemli akciğer hastalığı gibi insanları öldürdüğü gibi iddiaların da hiç bir şekilde gerçeği yansıtmadığı bilinmelidir (girdinin ilerleyen kısımlarında bunlara ayrıca değinilecektir).
elektronik sigarada fayda olarak bahsedilebilecek tek şey; sigarayı bırakan bir insanın sağlığında meydana gelecek değişimlerin önünü açmasıdır. bunu da bağımlılık yaratan etkenleri kendisine kanalize ederek, tütün sigarasının içeriğindeki çok sayıda zehirli maddeyi insandan uzak tutmak suretiyle gerçekleştirir. elektronik sigaraya geçmeyi düşünen bir insanın asıl amacı ömrünün geri kalanına elektronik sigara içerek devam etmek değil, sigarayı tamamen bırakarak sağlıklı bir hayata geçmek olmalıdır.
elektronik sigaranın tütün sigarasından farkının ne olduğunu anlamak için, en başta bu ürünlerin her birinin insan vücuduna hangi maddeleri soktuğunu bilmek gerekir. aşağıda önce tütün sigarası dumanının, ardından elektronik sigara buharının neler içerdiği aktarılmaktadır.
**** sigara dumanının içeriği ****
sigara dumanında bulunan maddeler yıllardır pek çok kaynakta paylaşılmakta olup, aşağıda yazılanlar pek çok yerden doğrulanabilir.
1) duman: yanmış herhangi bir maddeden çıkan, bol miktarda kimyasal değişime uğramış partiküller ve açığa çıkan diğer gazların bileşimidir. yakılan maddenin kimyasal yapısına göre farklı maddeler barındırır ve yanmamış haliyle son derece zararsız olan pek çok doğal maddenin dumanı; insanlar, hayvanlar, bitkiler ve diğer tüm canlılar için öldürücü etkileri olan çeşit çeşit yanma ürünü madde ile doludur.
2) karbon monoksit: her dumanın içinde bulunan, yanmanın yetersiz oksijen ile gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan bir kimyasal bileşiktir. bu haliyle kararsız olan bu madde, kimyasal formülünü tamamlayıp karbon dioksite dönüşmek için bulduğu ilk oksijen atomunu kendi bünyesine dahil eder. bu durum akciğer içerisinde gerçekleştiğinde, ihtiyacı olan oksijeni kandan alır. halbuki solunum yapmanın amacı, tam tersine kana oksijen girmesidir. yoğun miktarda karbon monoksit bulunan bir ortamda alınıp verilen her nefes, kişinin kanında zaten az kalmış olan oksijeni daha da azaltacaktır.
3) katran: gırtlakta ve akciğerlerin üst tabakalarında bulunan, havadaki partikülleri temizleyerek akciğerlere ulaşmasını engelleyen titrek tüyleri kaplayıp görevini yapamaz hale getiren yapışkan bir maddedir. titrek tüyler görevini yapamadığında, havadaki partiküller akciğerlerin en derin noktalarına ulaşarak hava ile kan arasında oksijen geçişini sağlayan alveollerin üzerini kapatır ve akciğerin solunum kapasitesini yavaş yavaş düşürür. bu partiküllerin sonradan dışarı atılması çok daha zor olmaktadır.
4) fare zehiri ve böcek ilacı: tütün fabrikalarının deposunda dolanan farelerin tütünlere dadanmasını engellemek için, fabrikaya getirilen tütünlerin bantta ilerlediği sırada üzerine fare zehiri püskürtülür. böylece tütüne gelen fareler ölür ve bu leşlere gelen böceklerin de tütünlere dadanmasını engellemek için bir de böcek ilacı püskürtülür.
5) roket yakıtı: yakılıp küllüğe bırakılan tütünün sönmesini engellemek ve sürekli belli bir hızda yanmasını sağlamak için, belli miktarda roket yakıtı da tütüne dahil edilir.
6) nikotin haricindeki bağımlılık yapıcı maddeler: sigarayı bırakmak için yakın geçmişte piyasaya sürülen nikotin sakızı, nikotin bandı gibi ürünleri işlevsiz kılmak adına; bu ürünlerin piyasaya çıktığı yıllardan itibaren ne olduğu bilinmeyen başka bağımlılık yapıcı maddeler de tütüne eklenmeye başlamıştır. bunlar uyuşturucu sınıfındadır ve doğrudan merkezi sinir sistemine etki eder.
bunlara ek olarak bir de sigaranın tiksindirici etkilerini maskeleyen, tadının daha güzel algılanmasını sağlayan, ve benzeri amaçlarla sigarayı insanlar için vazgeçilmez kılmak adına sinir sisteminin ayarlarıyla oynayan farklı kimyasal maddeler de vardır. bunların da kimliği belirsizdir ve açıklanmamaktadır.
**** elektronik sigara likitinin içeriği ****
öncelikle elektronik sigaranın ürettiği şey duman değil, buhardır. ısıtılan sıvı buharlaşır ve herhangi bir yanma olmadan kullanıcıya ulaşır. yeterli kalitede ve saflıkta malzemelerin kullanıldığı bir likitte, toplam 4 adet bileşen bulunur.
1) pg (propilen glikol): kendi başlığında daha detaylı anlatıldığı üzere; uzun yılllardır yapılan pek çok araştırmada herhangi bir zararlı etkisi tespit edilememiş, gıda ve ilaç endüstrisinde yoğun kullanım alanına sahip bir maddedir. hem zararsız oluşu, hem de bazı özelliklerinden faydalanıldığı için likitlerde kullanılmaktadır.
likit içerisinde pg'nin yüzdesi çeşitli faktörlere göre değişir. yüksek boğaz vurumu için %30 ila %50 oranında bulunmakla beraber, sadece içerdiği aromanın tadını yoğunlaştırmak için kullanılacaksa %20'ye kadar bulunması yeterlidir. ayrıca akışkanlığı en yüksek bileşen olduğu için, soğuk ülkelerde ve kış mevsiminde likitin kıvamını inceltmek amacıyla %5-%10 daha fazla konulmaktadır.
propilen glikol aslında tütün sigarasında da bulunur ve belki de tütün içerisindeki zehir olmayan tek maddedir. çok basit bir deneyle bunu gözlemlemek mümkündür: kapalı bir odada sigara dumanı sürekli aynı boş alana üflendiğinde, havada asılı duran duman bulutunun içinde bir süre sonra beyaz renkli bir katmanın alta çöktüğü ve üst tarafta daha koyu renkli bir duman kaldığı görülür. işte bu aşağı çöken katman, duman kadar sıcak olmayan propilen glikol buharıdır.
2) vg (vegetable glycerine / bitkisel gliserin): likit içerisinde en yüksek yüzdeye sahip madde olup, buharın büyük kısmı bu madde tarafından üretilmektedir. yine kendi başlığında daha detaylı bilgi yer almakla birlikte; aynı propilen glikol gibi zararsız, gıda ve ilaç endüstrisinde oldukça popüler bir maddedir.
çeşitli gösterilerde aşırı yüksek miktarlarda buhar üreten cihazlarla buhar şovu yapan kişiler %100 vg'den ibaret olan nikotinsiz ve aromasız likitler kullanmaktadır. günlük kullanımda ise pg'den geriye kalan yüzdenin çok büyük bir kısmını yine vg oluşturur. vg yüzdesi arttıkça boğaz vurumu azalır, daha çok buhar üretilir ve buna karşılık aroma tadı azalır. öte yandan küçük cihazlar için üretilen likitlerde vg yüzdesi daha düşük olsa da, hiç bir koşulda vg oranı %50'den daha az olmaz.
3) aroma: elektronik sigaraların bu kadar popüler olmasının en büyük sebebi, aynı zamanda özendiriciliğiyle ilgili tartışmaları en çok alevleyen bileşendir. aroma endüstrisi uzun yıllardır yiyecek/içecek sektörünün vazgeçilmez bir destekçisi olmuş ve akla gelebilecek her şeyin tadını taklit eden aromalar yapılagelmektedir. elektronik sigara likitlerinde hiç bir zaman tek bir aroma yer almayıp, gurme kişiler tarafından icat edilmiş çeşitli karışımlar kullanılmaktadır. 8-10 adede kadar farklı aromanın belli oranlarda bulunduğu bu karışımlar, ünlü likit markaları ve onları taklit eden daha alt kademe üreticiler tarafından her fiyat seviyesindeki likite dahil edilmekte ve satılan tüm likitler, isimlerini bu aroma karışımlarından almaktadır. bir likitteki tüm aromaların toplamı, likitin %3 ila %15 arasında bir kısmını oluşturur.
ayrı bir not olarak, elektronik sigarada sadece sentetik aromalar kullanılmaktadır. bunun sebebi ise doğal aromaların içerdiği yüksek yağ miktarı ve diğer kalıntılardan dolayı cihaz içerisinde yanıcı hale gelmesi ve hem tad olarak, hem de sağlık açısından hoş olmayan sonuçlara yol açmasıdır. sentetik aromalar ise ısıya çok daha dayanıklı olup yabancı madde içermez ve bu sayede sorunsuz bir içim sağlar.
4) nikotin: esasen insan vücudunun kendi başına ürettiği, damarların fazla genişlediği durumlarda salgılanıp metabolik dengenin sağlanmasına yardımcı olan bir kimyasaldır. zehir değildir, kimyasal kelimesi hakkında yaratılmış algının aksine doğal olmayan bir şey de değildir. ne var ki bu maddeyi sürekli dışarıdan almaya alışan bir vücutta, bir süre sonra kendi başına nikotin sentezleme yeteneği körelir ve metabolik dengeyi korumak için sürekli dışarıdan almaya ihtiyaç duyar. hem tütün sigarasının, hem de elektronik sigaranın bir fiziksel bağımlılık unsuru olmasının sebebi de budur. öte yandan tütün sigarasında bağımlılık yapan diğer kimliği belirsiz maddeler, elektronik sigara likitlerinde bulunmamaktadır.
bu bilgiler cebe konulduktan sonra, birkaç hurafenin aslı daha iyi anlaşılabilir.
**** elektronik sigara ile ilgili hurafeler ***
1) "ciğerlerde su topluyor": akciğerin su toplaması olarak bilinen hadise, bir enfeksiyon sonucunda akciğerlerin iltihapla dolmasıdır. acil müdahale gerektiğinde bu sıvı hortum ile çekilerek akciğerlerin yine havayla dolması sağlanır. bu durum bazı ağır hastalıklar sırasında meydana gelir ve sigaranın herhangi bir türüyle alakası yoktur. herhangi bir insanın akciğerine bir şekilde su kaçarsa (örneğin bir işkence ya da şaka sırasında çok uzun süre su altında bekletilirse), bu suyun büyük kısmını öksürerek, kalanını da emilim yoluyla kana karıştırarak akciğerinden uzaklaştırmış olur. elektronik sigara buharının akciğerlerde yoğuşup sıvı halde birikmesi ise tıbben mümkün olmayıp, likit içeriğinde yer alan 4 adet bileşenin her biri akciğerlerde emilerek kana karışmakta ve metabolizmanın çeşitli proseslerinde görev alan maddelere dönüşmektedir. sadece aroma doğruca böbreklerden dışarı atılır ve kan dolaşımında bulunduğu süre boyunca herhangi bir olumlu ya da olumsuz etkisi görülmez.
2) "içinde nikotin varmış, demek ki bu da zehirli": nikotinin ne olduğunu anladıktan sonra bu konuda daha fazla açıklama yapmaya gerek kalmıyor; öte yandan bu hurafelerin nasıl bir bilgisizliğin eseri olduğu konusunda çarpıcı bir örnek.
3) "tütün doğal, elektronik sigara kimyasal": öncelikle kimyasal maddenin ne olduğunu anlamak lazım. insan vücudunu hayatta tutan ve metabolik proseslerin devamlılığını sağlayan bütün hormonlar, enzimler ve diğer salgıların hepsi birer kimyasal maddedir. insanı canlandıran çay ve kahve, ya da sakinleştirip uyutan ayran, muz, rezene çayı gibi tüm gıdaların farklı farklı etken maddeleri vardır ve bunların da hepsi birer kimyasal maddedir. vücuda enerji sağlayan şeker, karbonhidrat, yağ gibi maddeler de kimyasaldır; dokuların ve organların yapı taşını oluşturan aminoasitler de kimyasaldır. kısacası vücudumuz bir kimyasal maddeler bütünüdür ve dahası, biz farkında olmadan vücudumuzda gerçekleşen sayısız kimyasal reaksiyon sayesinde hayatta kalırız. asıl konumuza dönersek; elektronik sigarada bulunan "kimyasal"ların her birinin ne olduğu ve vücuda girdikten sonra neler gerçekleştiği uzun yıllardır bilinmektedir. tütün dumanı içerisindeki kimyasal maddelerin ise bir kısmının ne olduğu ve zehir olduğu bilinmekte, bir kısmının ise ne olduğu dahi bilinmemektedir. tütünün toprakta doğal yetişen bir bitki olmasının ise bu konuyla bir alakası yoktur.
4) "elektronik sigaralar patlıyor": yanlış kullanım sonucunda her şeyin zararlı olmasının mümkün olması gibi, bir pil barındıran her ürünün patlama riskinin bulunması gibi, elektronik sigara da bilinçsiz ve yanlış kullanımda patlayabilir. fakat bir elektronik sigara pilini patlayacak duruma getirmek için, bir dizi büyük hatanın aynı anda yapılması gerekir. doğru kullanıldığında ise elektronik sigaraların pilleri, piyasada bulunabilecek en güvenilir pillerden biridir. bu konu, girdinin ilerleyen bölümlerinde "piller" kısmında detaylı olarak anlatılmaktadır.
sırada en çok merak edilen soru var:
**** sigarayı nasıl bıraktırır? ****
yasal uyarı: elektronik sigaraların sigarayı bıraktırması sadece bir iddiadır ve herkeste işe yaramamaktadır. elektronik sigara, yasal yollarla ulaşılabilen hiç bir kanaldan satın alınamayan, ülkemize vergi geliri getirmeyen, kim olduğu ve hangi amaca hizmet ettiği bilinmeyen kişilere para kazandıran bir üründür. aşağıdaki içerik sadece merak eden kişileri bilgilendirme amaçlı olup, herhangi bir tavsiye niteliği taşımamaktadır. bu bilgiler ışığında bu cihazları satın almayı düşünen kişilerin yaşayabilecekleri her türlü yasal süreç ve sağlık probleminde sorumluluk kendilerine aittir.
her şeyden önce, sigarayı bırakmak bir irade işidir. girdinin başından beri farklı yerlerde bahsedildiği üzere, en güçlüsü nikotin olmak üzere tütün sigarasındaki diğer bağımlılık yapıcı maddeler; aynı bir uyuşturucu gibi sinir sistemini ele geçirir ve bu maddelerin yoksunluğunda aşırı zor bir psikolojik sürece girilir. parasız kalmış bir sigara tiryakisinin, aç kalmaktan çok sigarasız kalmaya tahammülünün olmaması buna en güzel örnektir.
elektronik sigara da dahil olmak üzere; sigarayı bırakmaya yardımcı olması için piyasaya sürülen her türlü nikotin içerikli ürün, benzer şekilde sigaradan tiksindirici etkilere sahip ilaçlar ya da psikiyatrik tedavilerin hiç biri bu süreci tamamen sancısız hale getiremez. bu yardımcılardan destek alındığında bile bir miktar irade göstermek ve bir daha asla sigara içmemek konusunda kararlı olmak bu işin anahtarıdır. kısacası, sihirli bir şekilde tamamen zahmetsiz bir süreç ile sigarayı bırakmayı sağlayan herhangi bir yöntem henüz icat edilmemiştir.
elektronik sigaranın diğer yardımcılardan farkı; kullanıcıya nikotin vermesinin yanında el ve dudak tiryakiliğini de sürdürme imkanı vaat etmesidir. böylece kullanıcının diğer yardımcılara göre daha az irade ile bu işten sıyrılması amaçlanır. öte yandan ilk başta tahmin edilemeyecek bazı faktörler sonradan ortaya çıkarak bu iradenin kırılmasına sebep olabilir, bu şekilde sürpizlere de hazır olmak ve iradeyi her daim güçlü tutmak gerekir.
*** geçiş süreci ve aşamalar ***
başarılı bir geçiş süreci için, beyinde nikotin ve tütün sigarası arasında kurulmuş olan ilişkiyi adım adım kırmak gerekir. bunun için ilk aşamada yüksek nikotinli ve tütün aromalı likitler, devamında ise kademeli olarak düşürülen nikotin oranıyla beraber tütün haricindeki aromalara sahip likitler kullanılır. yıllardır nikotin ihtiyacını tütün tadı taşıyan bir şeyle karşılamaya alışmış olan bilinçaltı, başlangıçta yine tadı tütün gibi olan bir ürünü yadırgamaz ve kısa sürede bu üründen de nikotin alabildiğine ikna olur.
buhara birkaç gün devam edildiğinde; tütün tadıyla beraber karbon monoksit de getirip nefesi daraltan, yakıcı bir duman ile boğazı tahriş eden, katranıyla balgam yapan bir şeyi bilinçaltı da istememeye başlayacak; bunun yerine çok daha az rahatsız edici olan buhar, ana tercih haline gelecektir. yine de tütünden dolayı bağımlı olunan diğer maddelerin yoksunluğu yüzünden, tütün sigarası içme isteği giderek yükselecek ve zaman zaman dayanılmaz hale gelecektir. iş o noktaya gelene kadar sabredilip, başka çare kalmayınca bir dal yakılıp sonuna kadar içmeden idare edildiğinde, ilk 3-4 günün ardından tütün isteği tamamen kaybolacak ve hatta tütüne karşı bir tiksinme başlayacaktır.
bu aşamada sinir sistemi nikotin dışındaki maddelerin bağımlılığından kurtulacak, bilinçaltı nikotin ihtiyacını sadece buhardan karşılayabildiğine ikna olacak ve aynı buharın farklı tadlar ile geldiğinde bile nikotin sağlayabildiğini gördükçe, nikotin ihtiyacı ile tütün tadı arasındaki bağlantı da kırılmış olacaktır. bu noktadan sonra tütün tadı ve kokusu da dahil olmak üzere tütünü çağrıştıran her şey tiksindirici olmaya başlayacak ve böylece geçişin ilk aşaması tamamlanacaktır.
bu aşamayı başarıyla tamamlamış olan her kullanıcı, kısa süre sonra buharlarken ihtiyacı olandan fazla nikotin almakta olduğunu hissetmeye başlar. bu his iyice belirgin hale geldiğinde, her kullanıcı farklı nikotin seviyelerini deneyerek hangisinin kendisi için ideal olduğuna kendisi karar verir.
devam eden haftalarda sorun yaşamamak ve çaresiz kalıp tütün sigarasına geri dönmemek için, en başta akıllıca bir alışveriş yapılmalı ve stoklar her daim yeterli seviyede tutulmalıdır. elektronik sigarayı sadece tütün sigarasını bırakmak için kullanacak ve sonrasında bu işi sürekli gelişen bir hobiye dönüştürmeyecek bir kullanıcının elinde bulundurması gerekenlerin listesi aşağı yukarı şöyledir:
+ kullanıcının içim alışkanlığına ve yaşam koşullarına uygun, kolay bozulmayacak ve yarı yolda bırakmayacak bir cihaz
+ ana cihazın bir şekilde çalışmayacak duruma gelmesi durumunda günü kurtarmak için düşük bütçeli bir yedek cihaz
+ başlangıç aşaması için yüksek nikotin oranlı, 1-2 haftalık kullanıma yetecek miktarda tütün aromalı likit
+ ilk geçiş aşamasından sonrası için farklı nikotin oranlarında, tütün haricinde aromalar içeren likitler
+ ana cihaz için 1 aylık tüketime yetecek kadar yedek bobin
girdinin bundan sonraki kısmı, merak eden kişilere daha detaylı bilgi sunma amaçlıdır. ve tekrar belirtmek gerekir ki tavsiye değildir.
**** içim türüne göre elektronik sigaralar ****
tütün sigarasındaki içim alışkanlığına göre, tüm kullanıcıları kapsayan iki farklı çekim şekli vardır:
* mtl: "mouth to lung"; yani önce ağıza, sonra ciğere çekilen içim şeklidir. sigara içerken önce yanakları büzüştürüp az miktar bir dumanı ağıza doldurduktan sonra, dudakları aralayıp nefes almak ve böylece ağızdaki yoğun dumanı havayla karıştırarak ciğerlere göndermek şeklinde tarif edilebilir. bu şekilde içime uygun olan elektronik sigara cihazları da nispeten küçük boyutlarda, hava giriş deliği toplu iğne başı kadar, epey kısıtlı hava geçişine uygun dizayn edilmiş ürünlerdir. bu cihazlardan ortama verilen buhar neredeyse görülmeyecek kadar cılızdır ve çok kısa süre içinde tamamen havaya karışıp kaybolur. aynı zamanda bu cihazlar için üretilmiş likitler yüksek nikotin oranına sahiptir ve tüketilen likit damlasına oranla daha yüksek tatmin sağladıkları için, çok az likit harcamasıyla ekonomik bir kullanım mümkündür.
* dl: "direct lung", yani doğrudan ciğere çekerek kullanım; diğer adıyla "nargile içimi". işte dışarıda görülen o buhar bulutları savura savura yürüyen abilerin tercihi budur. düşük nikotinli, yüksek vg içeren likitler kullanılır ve cihaz boyutları çok daha büyüktür. ekonomik olarak daha masraflı olmalarının yanında, her ortamda kullanılamamaları ve insanlardan tepki görme gibi dezavantajları da mevcuttur.
**** elektronik sigara cihazı ve çalışma şekli ****
bir elektronik sigara, temelde iki ana bölümden oluşur. bunların birincisi buhar üretimini gerçekleştiren atomizer adlı bölüm, diğeri ise atomizere elektrik enerjisini gerekli niteliklerde sağlayan mod isimli bölümdür. bunlar piyasada ayrı ayrı bulunabilir ya da ikisi bir arada tek bir cihaz halinde (örneğin pod ismiyle) satılabilir.
*** buharlaştırıcı (atomizer) ***
basitçe anlatmak gerekirse; boru şeklinde bir yapı içerisinde likiti emmiş halde bir pamuk, bu pamuğu ısıtan bir rezistans, ve bunlar üzerinde hava akışını ideal şekilde düzenlemek üzere tasarlanmış yollara sahip hava giriş-çıkış deliklerinden ibarettir. "damlatmalı" olarak tabir edilen atomizerler dışında tüm modellerde bir de likit haznesi bulunur ve pamuk bu hazneden beslenir. içerisinde yer alan tel ve pamuk, normal kullanıma bağlı sebeplerden dolayı belirli bir ömüre sahiptir ve kullanım yoğunluğuna göre 3 gün ile 2 hafta arasında değişen periyotlarda yenilenmelidir.
** hazır bobinli atomizerler **
hazır atomizerlerde, pamuk ve rezistans tek bir parça içerisinde fabrikada monte edilmiş halde satın alınır ve 5-10 saniye içerisinde bu parça değiştirilebilir. benzer şekilde kartuşlu modellerde, pamuğun ve rezistansın ömrü tükenene kadar yetecek miktarda likit barındıran bir hazne de bulunur ve likit bittiğinde kartuş komple değiştirilir. bu tür sistemler kullanıcıya en az zahmeti vermekle birlikte, en yüksek kullanım maliyetine sahip cihazlardır.
** bobinleri kullanıcı tarafından yapılan atomizerler **
bu ürünlerde rezistans ve pamuk kurulumu kullanıcı tarafından yapılır ve "rda / rta / rdta" gibi türleri vardır (bu terimlerin açıklaması aşağıda yer almaktadır). her kullanıcı piyasada geniş bir skalada satılmakta olan tel ve pamuklardan kendisine uygun olanı seçip, sarım işlemi için gerekli pratik aletlerden kendisine minik bir alet çantası yapar. bu tür kullanıma uygun atomizerlerin içerisinde, rezistans bacaklarının oturduğu delikler ve pamuğun yerleştirildiği likit kanalları bulunur. bunlar mümkün mertebe farklı boyutlarda ve özelliklerde rezistans&pamuk kurulumuna imkan verecek şekilde, kullanıcıya tercih özgürlüğü vermek üzere dizayn edilirler. tüm bunların avantajı ise; tek seferde satın alınan tel ve pamuğun yaklaşık 6 ay yetmesi ve böylece son derece ekonomik bir kullanım sağlamasıdır.
aşağıdaki spoiler içerisinde bu atomizerlerin dünyasıyla ilgili çeşitli bilgiler yer almaktadır. merak etmeyen okuyucular bu kısmı tıklamadan geçebilirler.
-- spoiler --
* rta: "rebuildable tank atomizer", yani "yeniden yapılabilir tanklı atomizer" anlamına gelir. yukarıdaki montaj yapılabilen tabana ek olarak bir de likit tankı (haznesi) bulunur ve bu hazne genellikle buharın üretildiği odacığın üzerinde konumlandırılmıştır. böylece yer çekiminden faydalanılarak likit akışının sürekliliği sağlanır.
* rda: "rebuildable dripping atomizer", yani "yeniden yapılabilir damlatmalı atomizer" anlamına gelir. atomizer bünyesinde herhangi bir tank haznesi bulunmaz, varsa da sadece pamuğun alt kısmında çok küçük bir odacık şeklindedir. kullanıcı 2-3 nefeste bir pamuğa likit damlatır ve ıslak kalmasını sağlar. çoğu kullanıcı bu şekilde kullanımın epey eziyetli olduğunu düşünse de, en güzel tadın bu sistemden elde edildiği de bir gerçektir. bunun sebebi ise rezistans ve ağızlık arasındaki mesafenin olabildiğince kısa olması ve buharın hiç bayatlamadan doğruca kullanıcının ağzına ulaşabilmesidir. tanklı sistemlerde ise aynı buhar, soğuk likitle dolu haznenin ortasından geçen dar ve uzun bir bacayı takip ederek ağızlığa ulaşır ve bu esnada biraz bayatlayıp tadını kaybeder. bu yüzden elektronik sigaradan maksimum keyif almak isteyen kişiler, genellikle dışarıda kullanım için bir adet tanklı ve evde kullanım için bir adet damlatmalı atomizere sahiptir.
* rdta: "rebuildable dripping tank atomizer", yani hem tanklı, hem de damlatmalı atomizerin avantajlarını bir araya getirmek için tasarlanmış sistemler. bunlarda likit haznesi alt kısımda bulunur, ne var ki likiti pamuğa ulaştırmak için düzenli olarak atomizeri yan yatırmak ve hatta ters çevirmek gerekir. ne kadar dikkatli kullanılırsa kullanılsın, pamuk illa ki kuru ve ıslak haller arasında çok sık değişim yaşar ve bu esnada hacmi de büzüşüp genleşeceğinden, içerisine yerleştirildiği delikte zamanla aşağı doğru sarkarak yan kısımlarda boşluk bırakır, bu da likit sızıntılarını kaçınılmaz hale getirir. bu problemleri engellemek için, mühendisliğine güvenen atomizer üreticileri farklı tasarım değişiklikleriyle durumu kurtarmaya çalışsa da her halukarda fazla talep görmemiş 2-3 model haricinde sorunlar tamamen çözülememiş ve bu tür piyasada tutunamamıştır.
** tel ve pamuk *
en sık kullanılan tel türleri aşağıdaki gibidir:
* kanthal a1: elektronik sigaralarda en fazla tercih edilen tel çeşididir. çok yüksek sıcaklıklarda dahi zehirli madde salınımı yapmamaları ve tamamen tatsız olmalarından dolayı tercih edilirler. ne var ki yapısal özelliklerinden dolayı, girdinin ilerleyen kısımlarında daha detaylı değinilecek olan "sıcaklık kontrolü" işlevine uygun değillerdir. öte yandan sarımı en kolay, en az problem çıkaran tel türü de budur.
* ss316l: esasen paslanmaz çelik türlerinden biridir ve kanthal'a benzer şekilde, çok yüksek sıcaklıklara ulaşmadığı sürece zehirli madde salınımı yapmaz. ne var ki bu tel biraz daha sofistike bir teknikle aralıklı olarak sarılır, fakat buna karşılık en iyi aromayı sunan, en hızlı ısınıp soğuyan ve sıcaklık kontrolünün tüm nimetlerinden yararlanabilen nadide bir tel çeşididir. öte yandan sıcaklık kontrolüne uygun olan teller arasında, sıcaklık kontrolü olmadan kullanıma uygun olan tek tel çeşidi de budur.
* clapton: farklı varyasyonları olmakla beraber, temas yüzeyini arttırarak likitin tadını maksimum seviyeye çıkarmak üzere bir adet kalınca tel etrafında çok ince bir telin örgü gibi sarıldığı bir kombinasyondan meydana gelir. ortaya çıkan yapının epey tırtıklı bir yüzeyi bulunur ve bu sayede pamuktan bağımsız olarak kendi üzerinde az miktar likit taşıyabilir. dezavantajları ise ısınma ve soğuma sürelerinin uzun olmasından dolayı güç ünitesinde ön ısıtma gibi ilave fonksiyonlara ve çekim sırasında soğutma aşaması içeren ayrı bir çekim alışkanlığına ihtiyaç duymasıdır. clapton örümlerde genellikle kanthal ve ss316'nın farklı kombinasyonlarına yer verilir ve tercih kullanıcıya kalır. tamamen ss316'dan yapılsa dahi, teller arasındaki temas noktalarından dolayı sıcaklık kontrolüne uygun değildir.
* mesh: yeni bir teknoloji olmakla beraber, fiyatı ucuzlamadığı sürece pek yaygınlaşacak bir tür de değildir. bir teli bobin gibi sarmak yerine, görüntüsü daha çok levhayı andıran bir tel örgü ya da delikli sac şeklinde bir ısıtma elemanı baş roldedir. bu levha kullanıcı tarafından bir şerit üzerinden kesilir ve kısa kenarları, atomizer tabanındaki yarıklara yerleştirilir. pamuk ise levhanın oluşturduğu bombenin içinden geçer. aroma olarak herhangi bir tel kombinasyonu ile ulaşılabilenden çok daha yüksek seviyelere ulaşıldığı söylenmekte, bunun sebebi ise son derece dengeli ve verimli bir ısı dağılımı sunmasıdır. tek dezavantajı ise maliyetidir.
pamuk kısmında ise seçenekler aşağı yukarı belli olup, "organik pamuk" olarak tabir edilen, yansa bile zehirli bir kimyasal açığa çıkarmayan, doğal pamuğun herhangi bir ağartıcı vb. kullanılmadan işlenip temizlenmesi ve düzgün bir lif dağılımıyla paketlenmesiyle imal edilen bir ürün ezici çoğunlukta kullanılmaktadır. birtakım deneysel çalışmalar yıllar boyunca yapılmış olsa da, bu ürüne tam olarak alternatif olabilecek bir
malzeme henüz bulunamamıştır.
-- spoiler --
*** güç ünitesi (mod) ***
yukarıda bahsedilen farklı atomizer versiyonlarının hepsinin tek bir ortak noktası vardır: elektrik enerjisiyle çalışırlar. bu enerji öyle rastgele verilemez; yapısal tasarımı itibariyle her atomizerin ve içerisindeki telin belli bir "ideal watt aralığı" mevcuttur. bu yüzden güç üniteleri, çoğunlukla elektrik akımını regüle ederek belli değerlere sabitleyen çipler içerir.
sunulan özelliklere göre belli başlı mod çeşitleri aşağıdaki gibidir:
* değişken regülasyonlu modlar: bunların üzerinde güç düğmesi haricinde bir de ekran ve +/- tuşları bulunur. böylece kullanıcı, istediği watt değerini hassas bir şekilde ekrandan ayarlar ve cihazın içerisindeki pilin şarj seviyesi ne olursa olsun, atomizere her zaman stabil bir voltaj ve akım değerine sahip elektrik enerjisi ulaşır. bu cihazlar ayrıca rezistansın atomizer içindeki bir noktaya yanlışlıkla teması sonucunda oluşabilecek kısa devrelere, ya da uygun olmayan pillerin kullanımından kaynaklanacak aşırı ısınmalara karşı da çeşitli koruma devreleri içerirler.
- ön ısıtma: yukarıda bahsi geçen clapton teller başta olmak üzere, geç ısınıp soğuyan her rezistans türü için epey faydalı bir fonksiyondur. bu fonksiyon aktif olduğunda; kullanıcının belirlediği bir süre boyunca (örneğin ilk yarım saniye), yine kullanıcının belirlediği yüksek bir watt değeri uygulanır ve devamında, önceden belirlenmiş normal watt değerine düşülür.
- watt eğrisi: ön ısıtmayı yeterli bulmayan mod üreticileri tarafından, kullanıcıya birbirini takip eden süreler boyunca farklı farklı watt değerleri uygulayacak şekilde modu programlama imkanı sunulmuştur. kullanıcı kendi çekim tarzına uygun şekilde bu eğriyi belirler ve 3-4 saniyelik bir çekimin başından sonuna kadar sabit bir sıcaklık, dolayısıyla da stabil bir buhar yoğunluğu elde etmeyi amaçlar.
* sıcaklık kontrolü: üst seviye bir çip ve sofistike bir yazılımla beraber, atomizer içerisinde epey özenli sarılmış ss316l veya uygun başka bir telden yapılmış rezistans kurulumu gerektirir. tüm bunlar karşılandığında, güncel teknolojiyle mümkün olan en stabil içim deneyimi ortaya çıkar. yukarıda belirtilen ön ısıtma ya da watt eğrilerinin hiç biri, tam olarak beklenen stabiliteyi sağlayamaz. çünkü anlık hava sıcaklığı, haznede bulunan likitin akışkanlığı, ve en önemlisi de kullanıcının çekim şiddeti hiç bir zaman sabit olmaz. işte bu yüzden, telin anlık sıcaklığını "hisseden" ve vereceği gücü buna göre ayarlayan bir mod bu işin tek çözümüdür. böyle bir fonksiyon aynı zamanda pamuğun kuruduğunu da hisseder ve komponentleri yakmadan gücü tamamen kesip, kullanıcının zarar görmesini engeller.
sıcaklık kontrolünü mümkün kılan şey; ss316 ve bazı başka metal alaşımlarının (nikel, titanyum, vb.) ısındıkça direncinin değişmesidir. bu sayede bir rezistans kurulumunun oda sıcaklığındaki direncini ve telin cinsine bağlı olan sıcaklık değişim katsayısını bilen bir cihaz, rezistansa güç verdikçe aynı zamanda direncini de takip eder ve beklediği aralığa yaklaştıkça gücü azaltıp, altına düştükçe arttırır. bu sayede koşullar ne olursa olsun, tel mümkün olan en kısa sürede ideal sıcaklığa ulaşır ve çekimin sonuna kadar aynı sıcaklıkta kalır. bunun kullanıcıya yansıması ise her defasında aynı sıcaklıkta aynı yoğunlukta buhar çekiyor olmaktır.
* sabit regülasyonlu modlar: bu cihazlar yukarıdakilere göre çok daha uygun fiyatlı olmakla birlikte, sadece tek bir hazır yapılı atomizere uygun güç üretir ve kit halinde satılırlar. beraberinde gelen atomizerin ihtiyaç duyduğu voltaj ve amper belli olduğundan, modun içerisindeki basit bir çip sadece pilden gelen enerjiyi bu sabit değerlere dönüştürür ve pilin şarjı bitene kadar o şekilde kalmasını sağlar. pod cihazların da çoğunda böyle bir sistem bulunmaktadır.
* mekanik (regülasyonsuz) modlar: sadece ve sadece pil ile atomizer arasında elektrik akışını sağlayan kablolardan ibaret olup, pilden gelen güç neyse onu direkt olarak atomizere ileten basit düzeneklerdir. bu tür modları kullanmak için, üzerine takılan atomizerin direnç ve ısı üretim kapasitesi çok dikkatli hesaplanmalı ve kesinlikle hatasız bir montaj yapılmalıdır. herhangi bir koruma devresi olmadığından, güç butonuna yanlışlıkla basıldığında ya da hatalı bir kurulum yapıldığında patlamaya kadar varan sonuçlara sebep olurlar. fiyatı ne kadar ucuz olursa olsun, yeni başlayan veya üzerine taktığı atomizerin direnç değerini bilmeyen tüm kullanıcıların uzak durması gereken tehlikeli bir modeldir.
** piller *
elektronik sigara güç ünitelerinin tamamı, güç kaynağı olarak şarj edilebilir piller kullanır. bu pillerin ortak özelliği, tek seferde yüksek amper değerlerine ulaşabilen ve endüstride kendini uzun yıllardır kanıtlamış ürünler olmalarıdır.
* dahili piller: mod üreticilerinin cihazları küçültmek ve tecrübesiz kullanıcılara daha fazla güvenlik sunmak için ürettiği, nispeten uygun fiyatlı modlarda tercih edilir. ne var ki şarj kapasiteleri genellikle düşük olur ve pil ömrü tükendiğinde cihazın değişmesini gerektirir.
* 18650 piller: kendi başlığında detaylı bir şekilde anlatılmış olan, standart endüstriyel pillerdir. çoğu mod bu pillerden 1 ya da 2 adede ihtiyaç duyar. şov amaçlı kullanılan bazı özel modlar 3 ya da 4 adet pille de çalışabilir, ne var ki olağan günlük kullanım için böyle modlara hem boyutları, hem de ağırlıklarından dolayı pek sıcak bakılmaz; kaldı ki 2 pilli modlar ihtiyaç duyulan gücü fazlasıyla sağlayabilmektedir. pil konusunda bir kullanıcının dikkat etmesi gereken en önemli şey, alacağı pilin akım kapasitesidir. basitçe 20 amper ve üzerini anlık olarak veren, sürekli olarak da 15 amperden düşük olmayan piller tercih edilmeli; bol buharlı kullanım yapılacaksa 30 amperlik pillere yönelinmelidir.
elektronik sigaralarla ilgili en büyük korkunun sebebi olan pil patlaması ise şöyledir: her şeyden önce, laptop bataryasından çıkma düşük amperli bir pili sırf ucuz olduğu için kullanan bir kullanıcı, hayati derecede büyük bir hatayı en başında yapmış olur. cihazın talep ettiği akım değerini karşılayamayan pilin içerisinde aşırı ısınmadan dolayı kimyasal bir reaksiyon başlar ve önce şişip üst kısmındaki tahliye deliklerinden gaz çıkartır, devamında kıvılcım atmaya başlar ve nihayet bu kıvılcımlar roket benzeri bir alev püskürmesine dönüşerek patlama gerçekleşir. popüler bir videoda, cebindeki elektronik sigara (aslında telefon olduğu da iddia edilmektedir) tarafından püskürtülen kıvılcımlarla bacağı yanmaya başlayan ve acı içinde sağa sola koşturan bir adamın görüntüsü bu şekilde ortaya çıkmıştır.
bomba gibi patlama ise, herhangi bir 18650 pilin tek başına başarabileceği bir iş değildir. bunun için bir de bu patlamayı sağlayacak şekilde özel olarak tasarlanmış bir mekanik mod gerekir. yukarıda bahsedildiği üzere sadece kablolardan ibaret olan bu modları imal etmek yüksek bir elektronik bilgisi gerektirmediğinden, bunları üreten kişiler pil konusunda da bilgisiz olabilmekte; tasarladıkları modun hiç bir noktasında gaz tahliyesi için boşluk bırakmayıp, tam tersine hava sızdırmayacak şekilde üretilen gövdenin içinde pilden çıkan gazlar sıkışarak birikir ve kimyasal reaksiyon devam ettikçe aşırı yüksek basınçlara ulaşıp en sonunda bomba gibi patlar. geçmişte banyoda buharlarken böyle bir patlama sonucunda lavobonun kırıldığı, tavanda ve kapıda şarapnel parçalarının bulunduğu, kullanıcının ise yüzünün tanınmaz hale gelip dişleriyle beraber çene kemiğinin parçalandığı bir vaka yaşanmış ve bu olaydan sonra mekanik modların popülaritesi epey düşmüştür.
düzgün bir cihaz ile kullanılan, sağa sola düşürülmeyen, düzgün bir şekilde şarj edilen, herhangi bir sıvı temasına maruz bırakılmayan 18650 pillerin 2-3 yıl sorunsuz bir şekilde kullanılabildiği bilinmektedir.
**** netice ***
bu girdi, elektronik sigaraların kapsamlı dünyasını merak eden, kullanıcılardan dağınık halde çeşitli bilgiler edinirken bir yandan da halk arasında dolaşan söylentilerle kafası karışan, işin aslını tam olarak öğrenmek isteyen kişilere her şeyi bir arada sunmak amacıyla yazılmış olup, 4 yıllık araştırmalar sonucunda elde edilmiş birikimin ürünüdür.
elektronik sigaraların ülkemizde yaygınlaşmaya başladığı ilk dönemlerde pek çok kişi, aynı birikime erişmek adına yoğun bir araştırma mesaisi yapmış, kendilerine en uygun ürünleri bulmak için ihtiyacının çok üzerinde satın alımlarda bulunmuş, deneme-yanılma yoluyla sonuca ulaşmak için hem maddi hem de manevi bedeller ödemiş ve kimileri bu birikimi ticarete de dönüştürerek gelir sağlamıştır. öte yandan yine bu kitle içerisinde bazı kişiler, youtube başta olmak üzere çeşitli mecralarda her şeyi tane tane anlattıkları içerik serileri oluşturmuş ve bir takipçi kitlesi edinmiştir. bu dönemde kurulmuş olan "elektronik sigara forumu" sitesi ise kurulduğu günden beri en az 3-4 defa yasal süreçlerden dolayı domain değiştirmek zorunda kalmış ve gün itibariyle esfvape.com adresi üzerinde halen faaliyetine devam etmektedir.
yaşanan bu gelişmeler, tabii ki beraberinde istenmeyen bir kitleyi de ortaya çıkarmıştır. popüler olmak uğruna eksik ve hatalı bilgisiyle insanları yanlış yönlendiren kişiler ve bu sektörü hızlı bir kazanç kapısı olarak görüp hiç bir bilgisi olmadan müşterilerine sadece ellerindeki malı itelemenin peşinde olan kötü esnaflar yüzünden bazı insanlar kötü başlangıçlar yaparak sigarayı bırakma umudunu tamamen yitirmiş, neticede bunlara sebep olan kişiler de zaman içinde itibarını yitirip piyasadan silinmiştir.
yıllar geçtikçe elektronik sigara satışlarının patlama yapması ile birlikte pek çok yeni marka ortaya çıkmış, aynı zamanda dünya çapında sağlık ve ekonomi odaklı tartışmalar yapılmış, tütün firmalarının baskısıyla bazı ülkeler elektronik sigaraya karşı çok sert önlemler almıştır. elektronik sigara tarihinde gerçekleşmiş en acı olay ise; amerika birleşik devletleri'nde bir gün aniden onlarca kişinin elektronik sigaraya bağlı solunum yetmezliği ve çoklu organ iflaslarıyla hastanelere başvurması ve kısa sürede çok sayıda hastanın ölmesidir (bkz: gizemli akciğer hastalığı). bu ölümlerin sebebinin araştırıldığı sırada, dönemin a.b.d. başkanı trump televizyon karşısına geçmiş ve "elektronik sigara insanları öldürüyor!" cümlesini kurmuştur. kısa süre sonra, sadece küçük bir coğrafi bölgede birkaç gün boyunca gerçekleşen ve devamı gelmeyen, dünyanın başka hiç bir yerinde tekrarlamayan bu ölümlerin sebebinin çok başka olduğu ortaya çıkartılmış; fakat bu sonuçlar ana akım medyada hiç yer almayıp, tersine bu olayın yankıları uzun süre bilinçli olarak medya tarafından sürdürülmüş ve elektronik sigaraları karalama kampanyasına malzeme edilmiştir.
dünyada bunlar olurken; ülkemizde ise büyük bir satış hacmine ulaşmış satıcılar başta olmak üzere pek çok tedarikçiye baskınlar düzenlenip piyasa değeri milyonlara ulaşan ürünlere el konulmuş, hatta kullanmadığı cihazları ikinci el olarak satışa çıkartan ya da likit yapımında kullanılan malzemeleri ayrı ayrı satın alıp kendi likitini yapan ve eşine dostuna dağıtan kullanıcılar bile zaman zaman bu baskınlardan nasibini almıştır. öte yandan bir gün bir youtube yayıncısının canlı yayınına bağlanan bir avukat, "bu ürünlerle ilgili bilgi veriyorsunuz ama bir gün başınız derde girebilir" dedikten kısa bir süre sonra tüm videolar yayından kaldırılmış, bu tür içerikleri üreten kişilerin çoğu sırra kadem basmış ya da nick değiştirerek forum ortamında fazla dikkat çekmeden yazmaya devam etmişlerdir.
tüm bu yaşananların ardından; günümüzde hala riski göze alarak satışına devam eden kişiler ve internet ortamında faal olarak bilgi alışverişinin devam ettiği mecralar mevcuttur. gelecekte ise cihazların ve likitlerin vergilendirilerek satışı için lisans verileceğiyle ilgili söylentiler zaman zaman gündeme gelse de, bu durumun fiyatları ulaşılamaz seviyelere çıkaracağı ya da çeşitliliğin çok az olacağıyla ilgili tartışmalar da kullanıcılar arasında devam etmektedir.