anıtsal özellikleri öne çıkaran romantik ulusçuluğu yücelten totaliter akımların etkisindeki yıllar arasında karşımıza çıkan 2. ulusal mimarlık döneminin; sümer, hitit, selçuklu ve osmanlı gibi anadolu nun farklı mimarlık geleneklerinden referanslar içeren en görkemli örneği.
geometrik yalınlığıyla dönemin simetriyi esas alan kesme taş bina geleneğine uygun yapının projesi, 1942 de ki yarışmada 29 u yabancı toplam 49 proje arasından seçilen emin onat ve orhan arda 'nın projesi esas alınarak 1944 - 53 arasında tamamlanmış. geçici olarak etnografya müzesine kaldırılan atatürk 'ün naaşıda 10 kasım 1953 tarihinde anıt kabir 'e alınmış. bugün, 14 kolonadla çevrili mozoleden girilen şeref salonunun karşısında, bronz parmaklıklı lahdin tam altında yer almaktadır atatürk 'ün mezarı.
120.000 metrekarelik alanda yer alan, hitit sanatını referans alan iki yana dizili 24 aslan heykelinin dizildiği 262m uzunluğunda ki aslanlı yol, tören meydanı ve mozole den oluşan yapıya, başında istiklal ve hürriyet kulelerinin yükseldiği 24 geniş basamaklı merdivenle ulaşılıyor. anıtkabir ?de, cumhuriyet değerlerini simgeleyen 10 adet kule bulunmaktadır, ki bunlar:
istiklal kulesi
hürriyet kulesi
mehmetçik kulesi
müdafaa-i hukuk kulesi
zafer kulesi
barış kulesi
12 nisan kulesi
misak-ı milli kulesi
inkılap kulesi
cumhuriyet kulesi 'dir.
atatürk'ün tabutunun etrafında, 83 pirinç kap içerisinde türkiye'nin 81 ilinden, kuzey kıbrıs türk cumhuriyet ve azerbaycan'dan gönderilen topraklar bulunmaktadır.
aslanlı yolun her iki tarafında bulunan 12 oturan aslan heykeli ise gücü ve barışı temsil etmekte olup aslanlı yolun taşları arasındaki mesafenin geniş yapılma nedeninin, atamızın huzuruna giderken saygı amaçlı başların öne eğik olmasını sağlamak olduğu da söyleniyor.
merdivenlerden yukarı doğru çıkarken önünüze bakmazsanız kesinlikle düşersiniz.merdiven aralıkları farklı şekilde yapıldığı için kesinlikle boynunuz önde olacak şekilde ata'nın huzuruna çıkmanız sağlanır.
1960-1988 yılları arasında devrim şehitleri adı altında bir bölümü de olan yapı. Bu bölüm, anıtın güneyindeki bayrak direğinin karşısında, ağaçlık alanda* bulunuyordu.
21 mayıs 1963'te talat aydemir kalkışması bastırılırken, hükümet güçlerinden 8 kişi hayatını kaybeder. Bu şehitler de ilgili bölüme defnedilir. Daha sonra 1966'da ölen cemal gürsel de aynı alana gömülür.
12 eylül darbesini müteakiben, devlet mezarlığı kanunu'nun çıkmasıyla anıtkabir'den atatürk dışındaki cenazelerin taşınması kararlaştırılır. tartışmalardan sonra 27 ağustos 1988'de ismet inönü hariç diğer cenazeler sessiz bir törenle çıkarılır. Cemal gürsel'in mezarı devlet mezarlığı'na, diğer isimler cebeci askeri şehitliği'ne taşınır. böylece devrim şehitleri bölümü ortadan kalkmış olur. yeniden defin törenine ait milliyet haberi: pbs.twimg.com/...
taşınma haberini aldığım flooda göre, 1986'da ölen celal bayar'ın da buraya defni söz konusu olmuş ancak cumhurbaşkanlığı tarafından izin verilmemiş.
Ankara şehrinin hiç bir şeyi olmasa, sadece Anıtkabir’e ev sahipliği yapmasından ötürü Türkiye’deki tüm şehirlere göre özel olduğunu hissetMesinin vesilesidir.
Tarihin en büyük liderlerinden ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ebedi istirahatgahı.
bilenler için tekrar olacak ama bilmeyenler için enteresan bir bilgi vereyim. anıtkabir'in hemen alt tarafındaki kimi cadde ve sokak isimleri: ordular sk. ilk sk. hedef sk. akdeniz cad. ileri sk.
Türk Kurtuluş Savaşı'nın, inkılapların önderi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı, Başbuğ Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün anıt mezarıdır. Yapının olduğu yerin rakımı yüksek olduğundan, daha önceleri aynı yerde gözlem istasyonu bulunmaktaydı. Bu sebeple yapının olduğu alanın adı önceden Rasattepe idi. Anıtkabir projesinin belirlenmesinden sonra tepeden M.Ö. 12. yüzyılda Frag uygarlığına ait eserler çıkarılmıştır, bu eserler şu anda Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenmektedir. Bu proje doğrultusunda mimarlık yarışmayı düzenlenmiş ve Mimar Emin Onat ve Orhan Arda'nın projesi yarışmanın birincisi olarak belirlenmiştir. Anıtkabir projesi ile tepenin adı Anıttepe olarak değişmiş ve 9 Ekim 1944 tarihinde inşaata başlanmış 1953 yılında tamamlanmıştır. Konum: Yücetepe, Çankaya, Ankara
anıtkabir'ın şu anki bulunduğu tepeye yücetepe, anıttepe denilmektedir.
denilene göre atatürk, anıtkabir'in bulunduğu yere çıkıp ellerini arkasında bağlayarak ankara'yı seyretmeyi çok severmiş, bu yüzden oraya anıtkabir yapılmıştır. lakin bu konu hakkında en ufak bir akademik kaynak yok ya da ben denk gelmedim.
yanlış hatırlamıyorsam atatürk dolmabahçe'de vefat ettikten sonra 13 kasımda naaşı ankara etnografya müzesi'ne taşınıyor ve burada 15 yıl kalıyor.
bu süreç içerisinde dönemin mevcut hükümeti atatürk için bir anıt mezar inşa etmek istiyor. ki gayet makul ve geçerli bir istektir. anıt mezar kavramı hem dünyada hem kültürümüzde olan bir şeydir, en eski anıt mezarlar mısır piramitleridir. ülkemizde en bilinen örneği ise anıtkabir'dir.
hükümetin anıt mezar inşa kararıyla beraber atatürk'ün mezarı nerede olacak sorunsalı doğmuştur, bunun üstüne:
-ankara kalesinin tam ortası
-eski meclis binasının arka bahçesi
-çankaya köşkünün bahçesi
-atatürk orman çiftliği
fikirleri ortaya atılmıştır. bu fikirler dönemin Kurun ve Tan gazetesinde yayınlanmıştır.
atatürk'ün manevi kızı afet inan, bir akşam yemeğinde atatürk'ün "beni; öldükten sonra çankaya'ya gömer, hatıramı yaşatırsınız." dediğini söylemiştir. lakin atam bu sözleri üzerine düşünmüş ve fikir değiştirmiş olacak ki daha sonra "beni milletim nereye isterse oraya gömsün, fakat benim hatıralarımın yaşayacağı yer Çankaya olacaktır." demiştir. afet inan'ın bunları mevcut hükümete aktarması nedeniyle anıt mezar yerinin çankaya'da olacağı kesinleşmiştir diyebiliriz.
daha sonra anıtkabir için dönemin trabzon milletvekili (ismini hatırlamıyorum kusura bakmayın) anıtkabir'in şu an bulunduğu yeri yani rasattape'yi söylüyor ve kabul ediliyor. bunun üstüne anıtkabir için bir mimarlık projesi açılıyor lakin yarışmaya sadece yabancı mimarlar başvurabilir şartı konuluyor. ve özellikler hakkında birçok madde sıralanıyor, burada yazıyor emin onat ve orhan arda bu yarışmayı görüp şikayet edip "biz atamız için bir mezar yapamaz mıyız?" diyorlar ve hükümet geri adım atıp yarışma şartlarını değiştiriyor. böylece emin onat ile orhan arda birlikte çizdikleri proje ile yarışmaya başvuruyorlar ve birinci oluyorlar (muhteşem bir olay, biz de katılacağız diyip emin adamlarla yola çıkıp hükümete geri adım attırıyorlar yetmezmiş gibi üstüne 49 projeden birinci oluyorlar) lakin emin onat ile orhan arda'nın projelerinde ufak ufak değişimler yapılıyor. onların asıl çizdiği eser bu şu anki halini zaten biliyorsunuz.
yeri ve mimari çizim hazır olduğuna göre anıtkabir inşasına başlanıyor ve ülkenin dört bir yanından valiler, başkanlar: "anıtkabir'de bizim memleketin de taşı, toprağı olsun" diyerek tırlar dolusu taş getiriyorlar, yolluyorlar. kayseri, hatay'dan ve diğer şehirlerden gelen taşlar aslanlı yol'da, mozole'de, merdivenlerde kullanılıyor (diğer şehirleri hatırlamıyorum yanlış bilgi vermemek için saymadım onları yine kusura bakmayın). ülkenin mevcut ekonomisi, ıı. dünya savaşı vs çeşitli sebepler yüzünden 9 yılda tamamlanıyor.
anıtkabir'in bulunduğu yerin çevresine 4 katlı binadan fazlasını yapmak yasak idi lakin 99 yılında dönemin belediye başkanı (evet tahmin ettiğiniz kişi) bu kararı bozdurmak için bir şeyler yapıyor. mimarlar odası, genelkurmay karşı çıksa da 8 katlı bir özel hastane yapılıyor (evet özel hastane, büyük vurgun dönmüş)
son olarak anıtkabir genelkurmay'a bağlıdır. tsk'nın şöyle bir sitesi var birçok hizmetleri var, ziyaretçi sertifikası falan da var meraklısına artık.
bir de anıtkabir proje yarışmasına katılan çizimler daha önce birkaç kez sergiye çıkmış şu an edindiğim bilgilere göre anıtkabir komutanlığı'nda arşivlerde saklı tutuluyormuş tabii bizim de ona erişim hakkımız yok ama araştırma yapacağım ben diyerek genelkurmay'a başvuru yapılırsa eserleri gösteriyorlarmış. yine de şöyle basit bir link var meraklısı için.
