Halk ağzında 'aşk hormonu' olarak bilinen, başlıca hipotalamusta sentezlenip nörohipofizden perifere salınan peptid hormon. dokuz aminoasitten meydana gelmektedir. insanda yirminci kromozomda OXT geninde sessiz bir öncü protein şekilde ifade edilir. İnaktif prohormon bir dizi işlemden geçtikten sonra iş görür hale gelir.
OXTR uyarımı öncelikle Gαi/Gαq/Gαo protein aktivasyonu aracılığıyla sağlanır. hipotalamustaki supraoptik ve paraventriküler nükleuslarda magnosellüler sekretuar hücrelerde üretilir,
nörofizin denilen hipotalamusa özgü taşıyıcı proteinlerle arka hipofize geçer ve burada ekzositoz yoluyla akson terminallerinden perifere karışana kadar herring cisimciklerinde depolanır. sentezden hipofiz bezine geçene kadar yaklaşık birkaç gün geçmektedir.
dolaşıma katıldığı anda nörofizinden ayrılır. hedef organda g-protein kenetli oksitosin reseptörlerine (OXTR) bağlanır (reseptör geni 3p25 kromozom lokusunda bulunur). Ardından mitojen aktive protein kinaz (MAPK) ve 'nükleer faktör kappa b' yolağı ile etkisini gösterir. bunun yanı sıra oksitosin hipotalamus dışında korpus luteum, plasenta, testis, timüs bezi gibi dokularda da üretilebilmekte.
Östrojen hem salgılanmasını, hem de OXTR'lere bağlanmasını arttırırken, adrenal medulla kaynaklı hormonlar (katekolaminler, glukokortikoidler) ve relaksin tarafından inhibisyona uğrar.
oksitosin hormonu çeşitli fonksiyonlarla ilişkilendirilmiştir. bunların arasında memedeki kanallardan (bkz: lactiferous ducts) mekanoreseptörler aracılığıyla sütün akmasını stimüle ederek emziren annelerde süt çıkışı, amigdala'ya etki sonucu annelik içgüdüsü oluşmasında görev alma, hamile anne adaylarında doğum öncesi sancısı ve uterus kasılması, erken doğum, osteoklastogenez ve osteoblast aktivasyonu, orgazm fizyolojisinde yer alma bulunmaktadır. son zamanlarda erkeklerde ejekülasyonda da rol alma ihtimalinin olduğuna dair veriler de elde edilmiştir.
bir süredir sosyal davranışlarla, psikososyal hastalıklarda (anoreksiya nervosa) ve otizmde (özellikle erkeklerde) rolü mercek altındadır. söz konusu çalışmalarda sprey olarak alınan oksitosinin otizmli bireylerde göz temasının, duygu tanımanın arttığı gözlemlenmiştir. sol bazolateral amigdala'da aktivasyon sonucu gerçekleştiği düşünülmekte. ayrıca OXTR'deki bir mutasyon dolayısıyla otizm spektrum bozukluklarının oluştuğu tahmin ediliyor. kemik metabolizmasına etkileri nedeniyle ileride osteoporoz tedavisinde kullanılabilir.