"martial arts"ın yaygın çevirisi "dövüş sanatları"dır, pek çok kaynakta "mücadele sanatı" diye de geçiyor.
s : hangi mücadele sanatını öğrenmeliyim
c: muhtemelen yanlış soruyu soruyorsunuz. mücadele sanatları arasında önemli farklar olduğu doğrudur ancak iyi ve kötü iki okulun etkisinin yanında bu fark cüce kalır. çevrenizdeki okullara gidin, işini layıkıyla yapan bir okul, ücretsiz deneme dersine "tamam" diyecektir. kulaktan dolma bilgidense birinci elden görmek iyidir.
tecrübelerime göre, aynı spor salonlarında olduğu gibi, burada da en önemli faktör ulaşımdır. ilk günün gazı geçtikten sonra eve gelip çanta hazırlamak, yol gitmek, giyinmek, geri gelip duş almak önce rutininizi sonra ilginizi yok edecektir. büyük bir problem yoksa yakın okulu seçin.
s: tamam da, en iyi sanat hangisi ?
c: bu büyük ölçüde beklentinizle ilgili. kendinizi savunabilmek mi, sekle girmek mi, hayatın diğer alanlarına yayılacak kültürel ve felsefi bir bakış mı, daha fazla özgüven mi istiyorsunuz ? ne yaptığı belli bir federasyon altında çalışmak, objektif müsabakalarda seviyenizi test edebilmek önemli mi ? silahlara ilginiz var mı ? partner bulamadığınızda tek kişi çalışabilir misiniz ? eşinizi kardeşinizi , çocuğunuzu da buna yönlendirmek, beraber çalışmak ister misiniz? bazı sanatlar bu kriterlerin bazılarına diğerlerinden daha uygundur.
s: hangi sanatlar beni şekle sokar?
c: hepsi bir dereceye kadar şekle soksa da, "sparring " denilen ikili, gerçekçi çalışmalara ağrılık veren sanatlar kasa daha fazla yüklenir. muay thai , güreş , karma dövüş sanatları gibi disiplinler buna uygundur.
s: peki ya kendimi disipline sokma, konsantrasyonumu ve özgüvenimi artıkmak için ?
c: bu konuda kore- japon disiplinlerinin genel kabul gören bir üstünlüğü var gibi. açıkça belirlenmiş kuşak sistemi, geldikleri kültürün sosyal dinamikleri, meditatif öğeler taşımalar hayatın diğer alanlarına da uygulabilecek bir "bakış" kazandırabilir. elbette bu uygulayıcının yüklediği anlama da bağlıdır. öfke ve kendini kontrol problemini yenmede her mücadele sanatı işe yarayabilir.
kuşak sistemleri kendini değerlendirmede kesin bir yöntem olduğu kadar, ne yazık ki bir para kazanma aracına da dönüşmüştür. bkz: iyi okul/ kötü okul ayrımı
s: kültürel yanına gelsek?
c. mücadele sanatları ait oldukları toplumlarıın en eski fiziksel aktivitelerindendir. bu yüzden geldikleri kültürü taşırlar. eğer yaptığınız hakkında uzun uzun konuşmayı sevenlerdenseniz, ruhani yönü ağır basan aikido ve benzeri disiplinlere yönelebilirsiniz. çin ekolünden gelen "kapalı sanatlar" da (ör: thai chi ) buna uygundur, yanında ufaktan çin tarihi bile öğrenebilirsiniz
s: ben hobi olsun, insanlarla kaynaşayım, bir klüp havasında takılayım istiyorum
c. ülkemizde konunun kanayan yarası herhalde bu. okullardaki maddi yükten kaynaklanan derme çatma hava, seminerlerde bile kırılmayan egolar sosyalleşmelerin güçlenmesini etkileyebiliyor. üniversite klüpleri bu konuda en ileri noktada. mümkünse katılın, yoksa kurun.
(bkz: üniversiteye yeni başlayanlara tavsiyeler)
s: en artistiği, şekillisi hangisi ?
c: çin okulları tekniklerinin "göze güzel görünmesi"yle özellikle gurur duyar. sinema sektörünün en çok buradan ekmek yemesi boşa değil. elbette tekvando yu da atlamamak gerek. zıplama ve tekme etkileyicidir. kılıç da gözboyar ancak diğerlerine göre pahalıdır, taşıması, göstermesi de biraz sıkıntılıdır.
s: para demişken, hangisi kaça çıkar
c: karate , jiu jitsu gibi sporların üniforma masrafı başlangıçta fazla gelebilir. federasyona kayıt gerektiren dallarda bir de kayıt parası buna eklenir. kuşak sınavı varsa, her sınav paradır. bazı dallar bir de üzerine, senede belli sayıda seminere katılmayı zorunlu tutar ki en çok bu can acıtır. çoğu okulun ortak kullanıma açık eldiveni vardır ama devam etmeye karar verdiyseniz, yüzlerce kişinin terden sırılsıklam olana kadar kullandğı, yıkanmayan eldivenler can sıkar. uzun vadede en yüksek masraf okul aidatı olacaktır. çoğu zaman -haliyle- iyi okul pahalıdır.
şahsi not: tekniği anlatamayan, sonra arkasının dönüp giden, bu yüzden yerden kalkamayacak kadar incinen öğrenciye on dakikadan fazla süre dönüp bakmayan hocalar gördüm. iyi teknik bilmekle çocuğa teknik anlatabilmek neredeyse ilgisiz işler.
s:geldik en fazla sorulan soruya: sokakta hangisi en iyi.
c: bu çok zor bir soru. her sanat kendisinin savunma için son derece etkin olduğu iddiasında. bu konuda kabul görmüş iki ekol olduğunu söyleyebiliriz: gelenek ve sokak ekolü.
gelenekçiler, sokakta karşılaşılacak bir fiziksel tehditin zaten sınıfta gerçekçi şekilde incelenemeyeceğini, antremanının yapılamayacağını savunuyor. ayrıca göze parmak sokmak, gırtlağa, ense arkasına vurmak gibi "etkin ama yasak" tekniklerin savunma için dahi uygulansa insanı hapse kadar götürebileceğini, kaşınmak gerektiğini savunuyor. bu yüzden ağırlığın refleksleri geliştirmek, güç uygulamayı öğrenmek ve en önemlisi ayakta ya da yerde dengeyi korumak, korku ve öfkeyi kontrol etmek gibi genel yeteneklere verilmesini savunuyor. aikido, bazı karate türleri, japon jijitsu, çoğu kung-fu okulu bu ekole dahil edilebilir.
daha modern -sokakta etkinliğe vurgu yapan- ekol ise tekniklerin doğrudan uygulanabilirliği olmazsa, işin bir kendini kandırmaya, işe yarayıp yaramayacağı şüpheli hareketlerle havanda su dövmeye gideceğini iddia ediyor. çalışmalarını gerçek durumlara benzetmeye ve çalışmalarda tarafların kendini zorladığı, karşıdakiyle gerçekten mücadele ettikleri yöntemleri seçiyor. karma dövüş sanatları, krav maga , muay thai bunlara örnek gösterielbilir.
aklı başında herkes mücadele sanatlarının en ama en son çare olduğunda hemfikirdir. bıçak görünce kaçmak, silah görünce parayı vermek hem daha ucuz hem daha sorumlu seçeneklerdir. ego uğruna bir ömür çişini tutamamaya değmez.
"özel enerji " "felç noktası " ve benzeri doğaüstünü andıran terimlerle kendini satmaya çalışan dolandırıcılardan arkanızı dönerek kaçın.
çaba harcamadan, çok kısa süree savunma öğretmeyi vaad edenler ise yalancıdır.
s: fazla şişmanım, zayıfım, uzunum, kısayım...
c: fiziğiniz hangi sanatı seçeceğiniz konusunda büyük rol oynamaz. her sanat, farklı fiziksel özelliklere sahip insanların katılacağı kadar zengindir. fiziksel özellikleriniz sanattan çok, sanat içinde kullanacağınız, ön plana çıkaracağınız teknikleri, genel stratejinizi belirler.
s: kadınım. hangisini seçeyim ?
c: cinsiyet bu seçimde çok da önemli bir kriter değil. ne yaptığını bilen her okul karma sınıflarda bayanların kendilerini rahat ve güvende hissetmeleri için gerekli ortamı sağlar. eğer sizden başka bayan öğrenci yoksa güreş gibi yakın temas ve uzun süreli boğuşmaya dayalı sporlarda -yine kişisel bir kriter- rahat hissetmeyebilirsiniz ki bu zaten işin başında hoca tarafından söylenir. bir kez daha: iyi okul, kötü okul...
s: tamam, anladık, önemli olan iyi okul. e peki iyi olup olmadığını neredne anlayacağım ?
c: yukarıdaki kriterleri aklınızda tutrarak deneme derslerine giderek. gerekirse sizin için önemli olan kriterler için puanlama yapın. bazen gözden kaçırdığınklarını görmenize yardımcı olur.
kurumsallık : istisnaları olan bir kaide olarak, kurumsal çatısı olan okullar (ör:spor klüplerinin bünyesindekiler), federasyon geçmişi olan sporlar keyfilikten daha uzak yönetilir.
müsabakalar : müsabakası olan sporlarda hocanın müsabaka başarıları yol gösterici olabilir. her hoca birkaç madalya, kupa gösterecektir. bunların ne kadar bilindik tunuvalarda alındığına dikkat etmeye çalışın.
köken : hocanın hocasının kim olduğu bir işaret olabilir. yine burada da pek çok hoca kendi hocasının en geleneksel, sınanmış vs. olduğunu iddia eder. dikkat edin.
seviye : eğer daha düzgün duruş gösteremeyen insanlara bile sırf süreye bakılarak kuşak dağıtılmıyorsa, kuşak bir gösterge olabilir.
s: önce bir şekle mi girsem ?
c: hımbıl da olasanız başlayabilirsiniz. eğitimizni ve hocanız şekle girmenize yardımcı olacaktır. yeter ki çabalayın.
s: [x] yaşındayım. çok mu geç kaldım ?
c: herkesin yaşlanma hız farklıdır. genel olarak, 70in üzerinde değilseniz, size uygun bir mücadele sanatı mutlaka vardır. 40-60 yaşları arasındaysanız, fazla vuruş ve düşme içeren sporlardan uzak durmanızda fayda var. 40ın altındaysanız, bir arızanız yoksa rahatlıkla her sanata başlayabilirsiniz. yeter ki madalyalar almayı, harikalar yaratmayı beklemameyin.
s: internette bir sürü video, kitap var. evde kendim başlasam ?
c: olmaz. yanlış teknik oturtmak sadece sanatta ilerleme olasılığınızı değil, sağlığınızı da tehlikeye sokabilir.
martial arts, türkçeye -tartışmalı şekilde- hatalı olarak "dövüş sanatları" olarak çevrilmiştir. dün tai chi chuan başlığına yazdığım üzere, "uzakdoğu dövüş sanatları" olarak adlandırılan sanatların temellerinde yatan felsefe ve teknikler askeri doktrinlerde yer alır. zaten wikipedia'dan bakarsanız askeriye ile ilgisi söylenmiştir . nitekim çincede karşılığı wuyi'dir, "askeri yetenek" anlamına gelmektedir.
martial arts, orijin olarak adını roma savaş tanrısı mars'tan alır. uzakdoğu'da daha yaygın görülse de genel anlamda bilinen adını avrupa'dan, latinceden almıştır. yani aslında "savaş sanatları" anlamına gelmektedir.