sistemin ana bileşenleri soğutucu gaz, kompresör, evaporatör ve kondanserdir.
vücudumuza deodorant sıktığımızda serinlik hissederiz. buzdolabının evaporatör kısmı bu şekilde çalışır. evaporatör buzdolabının iç kısmında bulunur. yüksek basınç altında sıvılaştırılmış soğutucu, evaporatör üzerine püskürtülür, buharlaşırken buzdolabının içini soğutur.
buharlaşan soğutucu, kompresör kullanılarak sıkıştırılır. sıkıştırma işlemi kondanser (buzdolabının arkasındaki siyah renkli ızgara şeklindeki borular) içerisinde gerçekleştirilir. bu sırada kondanser ısınır, soğutucu tekrar sıvıya dönüşür ve evaporatör üzerinde buharlaşmaya hazır hale getirilmiş olur.
bu sistem ısı pompası olarak da bilinir, çünkü yapılan işlem buzdolabının içindeki ısı enerjisini dışarı pompalamak gibidir.
klimalar da aynı şekilde çalışır. bu yüzden klimanın serinlik veren kısmı (evaporatör) evin içerisine, ısınan kısmı (kondanser) evin dışına yerleştirilir.
buzdolaplarında kullanılan tek soğutma sistemi kompresör değil, ısıtarak soğutmayı sağlayan iki farklı yöntem daha var. eskiden mutfak tüpü ile çalışan buzdolapları varmış. günümüzde ısıtarak soğutma yapan sistemler tezgah seviyesi denen küçük buzdolaplarında kullanılıyor. içerisinde gürültülü bir motor kullanmadığı için sessizliği nedeniyle otellerde minibar olarak kullanılıyor.
bir soğutma sistemi daha var, o da peltier soğutucu . bunun çalışma mantığı çok daha ilginç. ısı çifti (bkz: thermocouple) olarak bilinen bir yapı var. farklı iki metali birleştiriyorsunuz. birleşim yerlerini ısıtırsanız metallerin uçlarında elektrik oluşuyor. bu cihazlar ısı ölçümünde kullanılıyor. konuyu çok dağıtmadan ısı çiftine geri döneyim, dağılırsa toplayamam mevzu derin. (bkz: geek muhabbeti) isı çiftinin ucunu ısıttık elektrik üretti ya, hah bunun iki ucuna elektrik verince de ısınıyor. ama elektriğin kutuplarını değiştirince birleşme noktası soğuyor. çok verimli bir soğutucu değil, bu nedenle küçük yerlerde örneğin mikroişlemci ya da elektronik devre soğutma amacıyla kullanılıyor. otomobil buzdolabı olarak da kullanılıyor. en son aliexpressde usb ye bağlanan kutu kola soğutucu olarak görmüştüm kendisini.
en eski buzdolapları ahşaptan ayaklı bir sandık şeklindeydi. içinde iki hazne bulunurdu. birine dolabın ebadına uygun bir buz kalıbı yerleştirilir, diğer hazneye soğuk kalması istenen gıda ürünleri. buz haznesinin alt kısmında buz eridikçe biriken suyu tahliye etmek için bir musluk bulunur. buz bittikçe yenilenir. eziyetli bir şey.
aynı odada uyumak zorundaysanız, rüyalarınıza yön verebilen elektronik alet.
şahsen eski evimin göt kadar olması neticesinde, hemen girişte olan mutfağıma sığmayan aile yadigarı koca buzdolabımı uyuduğum odaya koymak zorunda kalmıştım.
başlarda tek sorun yemek yaparken elimin altında olmamasıydı.
fakat sonra aletin farklı yeteneklerinin de olduğunu gördüm.
biraz sarhoş yattığım gece, gece uyumaya çalışırken kitlendim ben bunun çıkardığı seslere.
alet öyle sesler çıkarıyordu ki, içinde neler olup bittiğini kafamda canlandırabiliyordum.
buzlukta buzlar oluşurken, dakika dakika betimleyip izledim resmen.
daha sonra rüya görmeye başladığımda alet yön vermeye başladı.
rüyamda bir süre kutuplarda gezdim. katır kutur kar seslerini duyabiliyordum yere bastıkça.
daha sonra yağmur ormanlarına düştüm birden, şıkır şıkır su sesleriyle.
bardaktan boşalır gibi yağıyordu, yoğun yoğun.
yağmur sesinden sonra bir süre tık diye bütün sesler kayboluyor.
daha sonra da uzay aracı sesleriyle astral seyahate çıkabiliyorsunuz.
birkaç gün keyfini çıkardıktan sonra, eziyete dönmüştü.
sonra satıp mini buzdolabına geçmiştim, itiverdim tezgahın altına, oh.
ekonominin en büyük göstergesiymiş de haberimiz yokmuş. cumhurbaşkanı 2018 yılında da demişti zaten, "her eve buzdolabı giriyorsa, refah seviyesi de artmış demektir". dün yine tekrarlamış, ekonomi uçuyormuş çünkü "Buzdolabı satışlarına bakıyoruz. 2002'de 1 milyon 88 bindi. 2017 itibariyle 3 milyon 107 bin, 2019'da ise 2 milyon 486 bin adede çıktı"... **