yaşamlarını sürdürmek için modern toplumdan daha az efor sarfeden insanlardır. 1966'da kalahari'de yaşayan ju/’hoansi bushman halkı, üzerlerinde yapılan bir araştırmanın sonucunda bu hakikat bilimsel olarak ispatlanmıştır.
bu kabile yeterli yiyecek elde etmek için haftada ortalama 17 saat, ev işleri ve diğer angaryalar için de 19 saat harcıyormuş. günde aldıkları ortalama kalori 2300, yani tavsiye edilene çok yakın. kendilerine yetecek kadar yiyecek bulduklarında avlanmayı ve toplayıcılığı bırakıyorlarmış, yani fazlasını biriktirip saklama kültürü yok.
aynı zaman periyodunda abd'de yaşayanlar haftada ortalama 40 saati mesaiye, 36 saati de ev işleri ve diğer angaryalara harcıyormuş. antropolog james suzman'ın 90'lı yıllarda ju/’hoansi bushman kabilesinin içinde yaşayarak yaptığı gözlemler sonucu elde ettiği bilgiler de enteresan. avcıların getirdiği et en değerli yiyecek ve bu herkese eşit oranda dağıtılıyor. kabilenin önemli ritüellerinden biri de eti kötüleyip şikayet etmek imiş, bunun nedeni de avcı tayfanın tevazuyu kaybedip egolarının şişmesini engellemek. kabile üyelerinden biri bunu suzman'a şöyle açıklamış: "genç bir adam bu kadar et getirdiğinde kendini üstün görmeye, bizlere de köle ve kendisinden daha aşağı varlıklar olarak bakmaya başlar. biz böyle bir şeyi kabul edemeyiz."
suzman'ın kitabında yazdığına göre bu eşitlikçi toplumda kâra dayalı değiş tokuş, hiyerarşi ve materyal eşitsizlik asla tolere edilmiyormuş. kendilerini yakından gözlemleyen bilim insanlarının anlattıklarına bakılırsa, modern hayatın getirdiği konforlar ve modern tıbbın nimetleri haricinde adamlar aslında bizden çok daha iyi ve mutlu yaşıyor.
Çok kısa bir zaman öncesine kadar, insan topluluklarının yerleşik hayata tarım ve toprak kültürü ile geçtiği düşünülüyordu.
Ancak son dönemde yapılan araştırmalar, ilk sabit yerleşim birimlerinin tarımdan önceki avcı toplayıcı gruplar tarafından kurulmuş olduğu yönündeki bulguları güçlendirmiştir.
bu da, ilk neolitik yerleşmelerin zannedildiği gibi nehir kenarları gibi tarıma elverişli yerler yerine, evcil hayvanların yabani olarak bulunduğu yerlerde başladığı anlamına gelir. çünkü insanlar avlanmak için haliyle hayvanları takip ediyorlardı.
hayvanlar da bir yere göçüp, yaşamlarını sürdürecek etkenleri bir arada bulduktan sonra, orada yaşamaya başlıyorlardı. ve onları takip eden insanlar da onlarla beraber yerleşim yerlerini oluşturuyorlardı.
artık yapılan son bulgularla birlikte neolitik yaşamın, orta ve güneydoğu anadolu'da başlayarak batı anadolu'ya yayıldığı ve buradan da balkanlar ve avrupa'ya aktarıldığı kesinleşmiştir.
