günümüz modern çağında artık eski model panoptikondan çıktık. günümüz çağı süperpanoptikon çağıdır. önce panoptikonu okuyup gelin, bekliyorum...
panoptikonda devlet izleyen ve kurumları birer panoptikondu. süperpanoptikonda ise ne yazık ki devletin yanı sıra dünya şirketleri, kurumlar ve bireyler de izleyen rolüne girdi. süperpanoptikonda diğer adıyla dijital panoptikonda gerçek manada her saniye izleniyoruz. almak istediğiniz bir ürünü düşündüğünüz de dahi telefonunuzda o ürünün reklamını görüp şaşırmışsınızdır. meta, google her an bizi izliyor. verilerimizi saklıyor ve kullanıyor. süperpanoptikonun teknolojik ürünleri vardır, bunlar: cep telefonları, sokaklar dahil her mekâna konulan kameralar, dinleme cihazları, internette yapılan alışverişler, sosyal medya, paylaşım siteleri, kredi kartlarıdır. iktidar dahil şirketler tüm bunları kontrol edip, bizi denetlemektedir.
dijital panoptikonun 3 ana işlevi vardır: 1)Tanımlama: kimlik bilgilerini elde etme anlamına gelir. Doldurduğumuz formlar, internette verdiğimiz bilgiler insanları tanımlama stratejilerine örnek verilebilir. tüketicilerin kim oldukları bilgisini verir.
2) sınıflandırma: İnsanlar ortaklaşa paylaştıkları çeşitli özellikler temelinde sınıflandırılır. Benzer karakterlere sahip olanlar benzer tipolojiler altına yerleştirilir. Sınıflandırmada elektronik dünyada yaptığımız tercihler rol oynar. Örneğin bir online kitap alışveriş sitesinde kitap satın almamız, aldığımız kitabın türü vs bilgiler bu şekilde sınıflandırmaya olanak verir. insanların onların ne çeşit insanlar oldukları karar vermeye yardımcı olur.
3) Değerlendirme: ise kişilerin ana akım süreçlerinin içinde mi yoksa dışında mı olduğunu belirlemeye yardımcı olur. İnsanlar belli tercihlerde bulunurlar. Kişilerin tercihlerine göre ana akım süreçlerinin içinde olup olmadıklarına karar verme, pazarlama stratejilerinden, politik değerlendirmelere kadar uzanan bir dizi sonuca yol açar.
tüm bu işlevler ile veriler oluşturulur, artık insan bir birey değildir verilerden ibaret ne olduğu bilinen ve ne yapacağı tahmin edilen bir üründür...
panoptikonda azınlık çoğunluğu izliyordu. süperpanoptikonda ise hem azınlık çoğunluğu (omniptikon) izlemekte hem de çoğunluk diğer çoğunluğu ve de azınlığı (sinoptikon) izlemektedir.
sonuç olarak dijital olarak her an izleniyor, gözetleniyor ve denetleniyoruz. bu durum şirketleri aşarak bireylere indirgendi. örneğin ben yavuz ile röportajlar başlığında 2 aydır tüm hafta neler yaşadım, neler hissettim yazıp paylaşıyorum. siz bunlarla beni gözetleyebilir, izleyebilirsiniz. tabii bu duruma ben izin verdim yani günümüzde herkes için "göstermek" ve "görülmek" temel bir davranış oldu. bu durumda da sizler beni izliyor oluyorsunuz.
son olarak optikonlara fazla kafayı takmayın, samimi söylüyorum manyak olursunuz