İlk defa 1785 yılında jeremy bentham tarafından ortaya çıkarılmış kavram. Esasen bir hapishane modelidir. Olayı da ne zaman gözlendiğinizi kestirememenizdir. Yani her an gözlemlenme ihtimaliniz vardır o yüzden de sürekli gözleniyor gibi davranırsınız. Lâkin panoptikon devri jean baudrillard'a göre 1971'de bitmiştir. İçinde olduğumuz dönemse bir super panopticon dönemi diyebiliriz. İnternette hepimiz gözetleniyoruz ama bunu bilmemize rağmen gönüllü bir şekilde hala buralardayız.
Hapishanelerde hücrelerin hepsini görecek şekilde bir gözetleme kulesi olduğunda, kulede bir gözetleyen olsa da olmasa da hücrelerdeki mahkumların daha usturuplu davrandığının keşfedilmesiyle literatüre geçen kavram. Gözetlendiğimizi düşündüğümüzde özkontrolümüzün arttığı, yalnızca gözetleme ve gözetlenme yoluyla kişilerin daha uyumlu bir toplum oluşturduğuna dair sosyolojik, hukuk sosyolojisi dalına da giren, günümüz sosyal medya kavramıyla da birleşebilen ve iletişim fakültelerinde de anlatılan bir kavram.
Mesela birinin sizin yazdığınız şeyleri okuduğunu düşündüğünüzde yazdıklarınızla kimsenin okumayacağı yerlere yazdıklarınız arasında ne denli fark ortaya çıkıyorsa siz de panoptikon ile muhatap olma yoluna ne kadar girdiğinizi denetleyebilirsiniz.