başlığının hala açılmamış olmasına şaşırdığım efsanevi içecek. her bölgenin kendine has gazozu vardır, çünkü o bölgede yetişen ürünlerden yapılır.
gazozu türk topraklarına getiren ilk isimse 1890'larda niğdeli bir rum olan alexander mısırlıoğlu olmuş. mısırlıoğlu, fransa'ya gidip gazoz yapımını öğrenmiş; yapım hakkını ve gazoz makinasını da beraberinde getirip karaköy'de gazoz üretimine başlamış. dolayısıyla ilk gazoz markası da mısırlıoğlu olmuş.
eskiden sifon denen seyyar arabalarda servis edilirmiş, ama tabi o günleri göremedim ben.
Ege’lilerin gazozla ilk tanışması 1932 yılında TİRE’den başlamıştır. O zamana kadar Yunan adalarından kaçak getirilir ve meraklılarına satılırdı. Ahmet Rıfat YALÇINER İstanbul veya Bursa’da bu işi öğrenip Tire’de imalathane kurmuştur. O zamanki şişelerde teneke kapak yoktu. Şişenin içerisinde gazı yarattığı basınç bir cam bilyeyi lastikli olan şişenin ağzına iterek gazın kaçmamasını sağlardı. Kırılan şişelerden çocukların sokakta oynadığı meşeler çıkardı.
Gazoz imalathaneleri 1940 lardan sonra mahalle aralarına kadar yayıldı. Aslında şişe kapanmasından başka bir zorluğu da yoktu. Hatta meyve özütüne karbon gazı ekleyerek açık gazoz satan seyyar satıcılar sokaklardan köylere gezmeye başladılar.
Gazozun saltanatı 1950 lerde Amerikan şirketlerinin piyasaya girmesiyle sarsıldı. 1960 lardan itibaren reklamlarla, bedava çıkan kapaklarla küçük işletmelere saldırıya dönüştü. 1980 başına kadar direnilsede, sonunda yerli marka kalmadı. Bazı üreticiler iki Amerikan şirketine fason dolum yapmak zorunda kaldılar.
Son yıllarda bazı eski markalar tekrar piyasaya çıkmaya çalışıyorlar. Pazar payları sadece % 4 olan 60 firmanın, pazar payı % 88 olan iki Amerikan deviyle rekabet edebilmesi çok zor görünüyor. Küçük firmaların büyümesi sevindirici olacaksa da ilk etkilenen pazar payı %2 ve %6 olan firmalar olacağı kesin.
Yazıyı okuyanlar alt tarafı GAZOZ diyebilirler. Piyasa paylarının parasal değerini bulabilseydim o kadar basit olmadığı daha iyi anlaşılırdı. Kimse kabullenmesede 1940 ekonomisine dönebilirsek ‘’GAZOZ’’ olmaktan kurtulabiliriz.
Ref: Şeref ÜSKÜP-Egede İlginç Olaylar s.51 HÜR EFE MATBAASI 1992 Gazete Vatan 21 eylül 2014 Reitix com. 23 eylül 2013