1651-1707. İsminin yazılışı çoğu kaynakta farklı farklı gözükmektedir, orijinal dilindeki yazılışıyla başlığını açalım deyip üç beş bişi aşağıya bırakayım.
Meşhur mum u zin adlı mesnevi tarzında yazılmış eserin yazarı olan şair, bilim insanı. Hakkari’nin xani adlı köyünde doğduğu için bu mahlası kullanmıştır. Xani; aynı zamanda mensubu olduğu aşiretin de ismidir. Zengin bir aileden gelmesinin yanında ailesinin eğitime verdiği öneme çevresel faktörlerin de buna elverişli olması gelişimi açısından çok büyük bir şanstır.
Bağdat, bitlis, ağrı/doğubeyazıt gibi dönemin büyük ilim merkezlerinde medreselerde hocalık yaparak gelişimini üst noktalara taşıyan xani ölmeden evvel mem u zin dışında kürtçe-arapça sözlük niteliği taşıyan nubahara bıçukan, dini konularda oluşturduğu akida iman, lirizmden izler taşıyan çarkuşe Ve çeşitli konularda şiirlerini barındırdığı divanı bırakmıştır.
Mezarı; eğitim-öğretim hayatının büyük bir kısmının geçtiği doğubeyazıt'ta bulunan ishak paşa sarayı’nın yanındadır.