beyni kafatasında değil de pelvis kemiğinin içinde barınanlar için epeyce edepsiz bir anlamı olan soru cümlesi. memleketteki insan profilinin genel anatomisi hakkında sağlıklı bir tespit yapmış olan greenpeace'in tamamen farklı bir konuda türkiye'nin dikkatini çekmek üzere kullandığı bir slogan.
ülkemizde balıkçılık vahşice yapılıyor. balığın irisini ufağını ayırmadan troll ağlarıyla deniz dibini de tarayarak yapılıyor. bu nedenle balık nesli tükeniyor. 81 ilimizden 28inin denize kıyısı var. ama şöyle doyasıya, uygun fiyatlı balık yiyemiyoruz, balık kalmadı çünkü.
işte buna çare olarak belirli bir boya gelmemiş, neslini sürdürecek yumurtaları bırakacak kadar büyümemiş balıkların avlanmasına sınırlama getirilmesi için başlatılan bir kampanyanın sloganı seninki kaç santim.
lüfer üzerinden örnek verelim. bu leziz balık vahşi avlanmanın en büyük kurbanlarından. her boyda yeniyor. minicikken bile. her boyun ayrı ismi de var üstelik:
defneyaprağı: 10 cm altında lüfer yavrusu
çinekop: 15–18 cm arasında lüfer yavrusu
sarıkanat: 18–25 cm arasında lüfen yavrusu
lüfer: 28 cm boya ulaşmış yetişkin balık.
ama bununla bitmiyor. büyümesi durmuyor.
kofana var lüferin boyu 35 cm'den fazlaysa kofana deniyor.
sırtıkara: 50 cm ve üstü lüferler için kullanılan terim. artık yalnızca ismi kalmış yadigar. lüfer nesli bu boya gelene kadar avcıdan kaçmayı başaramadığı için uzun yıllardır hiç yok.
bunların hepsi aynı türün farklı boylarının isimleri. green peace demiş ki bunların bebelerinin avlanması ve satışı yasaklansın. haklı da. hani olur ya bir sırtıkara gelse takılsa oltaya, on kişilik bir sofrayı rahatça doyurur. defne yaprağı boyundayken yemeye kalkarsan bunu, aynı sofra yirmi tanesini birden götürüp daha yok mu der. küçük balık yenmedikçe, avlanmadıkça büyüyecek.
şurada 2011 yılından kalma, kampanyayı destekleyen bir haber var: vimeo.com/... kampanya başlayalı on yıl kadar oluyor. tam başarı sağlanamasa da 18 cm altı lüfer türlerinin avlanması ve satışına bir yasak getirtmeyi başarmışlar. bu da avlanabilir lüfer türü seviyesini sarıkanat'a çekmiş. hedef 25 cm. çünkü kendi neslini yenileyecek yumurtaları bırakamadan ızgaraya düşen balığın nesli tükenmeye mahkum.
lüfer örneğinden gittik ama diğer balık türlerinin avlanabilmesi için de boy kriterleri getirilmiş.