diego velázquez tarafından 1656 yılında yapılmış tablo. sanat tarihinin üzerinde çok konuşulan, analiz edilen kült eserlerinden biridir. resmin efsaneleşmesinin bir sebebi de doğrudan kraliyet koleksiyonu için yapılan bu resmin sınırlı sayıda insan tarafından görülüp, dilden dile anlatılmış olmasıdır. resim ilk kez 1819 yılında kraliyet koleksiyonundan çıkarak yeni açılan prado müzesinde halkın gözleri önüne çıkmıştır. o zamandan bu zamana da halen çeşitli analizleri yapılan, çok tanınmış bir resim.
i.ibb.co/... resmin teknik mükemmeliyeti konusunu bir yana bırakalım. ismi las meninas ispanyolca da nedimeler anlamına gelir ve resimde sözü edilecek en son şey belki de nedimelerdir. resimde yer alan köpek dahi soyu sopu belli, ingiltere kralı tarafından ispanya hükümdarına hediye edilen iki mastiff'in soyundan gelen bir köpek. resmin sağ yanında yer alan grubun ortasında yer alan küçük kız dönemin ispanya prensesi margaret theresa. ilk bakışta prensesi konu alan bir resim izlenimi veriyor. fakat hikaye bu da değil. resmin tam ortasında yer alan aynada prensesin annesi ve babası yer alıyor. prenses resimlerini yaptıran anne babasını izliyor yalnızca. bu ayna işini resimde ilk kullanan da jan van eyck.* öte yandan resmin içinde poz verir vaziyette görünen çiftin kayıtlara geçmiş böyle bir tablosu yok.
ne var peki. resmin sol çeyreğini neredeyse tamamen kaplayan ölçüde bir çift var. sırtını gördüğümüz tuval ve ressamın kendisi. dolaylı yoldan yapılmış bir otoportre. göğsünde uzun yıllar arzuladıktan sonra elde ettiği kırmızı haç nişanını taşıyan, soyluların arasında, ülkenin hükümdarlarını tuvale aktaran bir ressamın portresi var. kendi başarısının resmini yapan bir ressam.
resim tarihinin önemli ressamlarından biri olan diego velazquez’in 1656’da yaptığı devrim niteliğindeki tablosudur. bu tabloda valazquez’e gelinceye kadar yapılmamış çok önemli bir şey vardır: ressam, resimsel mekanın içinde yer almaktadır. oysaki klasik resim mantığına göre ressam, resimsel mekanın dışındadır ve ancak resimsel mekanın içinde eğer bir ayna varsa, aynadaki görüntüsü bağlamında resimsel mekanın içine girer. (örn. jan van eyck, the arnolfini wedding, 1434 & detay ). halbuki las meninas’ta velazquez şövalesiyle resimsel mekanın içerisinde resim yapmaktadır ve bu kez aynanın içinde kral ıv. felipe ve karısı mariana bulunmaktadır. yani; - resimsel mekanın dışında olması gerekirken resimsel mekanın içinde olan ressam: velazquez. - resimsel mekanın içindeyken ayna ile ilişkisi olmayanlar: nedimeler, köpek, soytarı vs. - resimsel mekanın dışında iken aynanın içinde olanlar: ıv. filipe ve mariana. bu durumda ressamın konumu, resimsel mekanın mantığına uygun olmamakla birlikte; tablo, izleyiciyi varlık konusunda şüpheye düşürmektedir.
