sanırım en güzel tanım emekli tümamiral cem gürdeniz tarafından yapılmıştır.
''mavi vatan; abd ve ab'nin ege ve akdeniz'de türkiye için çizdiği sınırlara karşı ayaklanmadır. türkiye'yi anadolu'da karaya oturtma çabalarına, ege'de seyir özgürlüğünün reddine ve akdeniz'de körfeze hapsolmaya karşı verilen mücadelenin ideolojik çekirdeğidir''
'türkiye'yi anadolu'da karaya oturtma' benzetmesinin olayın önemini anlama açısından çok güzel bir örnek olduğunu düşünüyorum.
türkiye'nin hatalarından ziyade güç politikalarındaki tecrübesizlikleri nedeniyle ölü doğmuş ya da yaşatılamamış konsept. tecrübesizliklere bağlı olarak işlevsel olamamasının iki nedeni ya da boyutu var:
1)mavi vatan kavramsallaştırması özellikle geniş halk kitlelerine hitap eden bir şekilde kulağa hoş gelse de, "vatan" kavramı aslında genel olarak devletin ülkesel egemenliğine özel olarak ise kara ülkesine atıfta bulunan bir karaktere sahip; bu kavramsal karakteristik, kamuoyuna yönelik popülist söylemler ile birleşince, mavi vatan içeridekiler için karasuları dışındaki deniz yetki alanlarında da tam egemenlik iddiasını içeren bir karakter kazanırken, dışarıdakiler içinse lebensraum benzeri hukukiden ziyade politik nitelikli revizyonist ve yayılmacı bir söylem niteliği kazanıyor.
2) türkiye'nin politik ve operasyonel olarak oldukça başarılı şekilde hayata geçirdiği gunboat diplomacy insiyatifinin stratejik ve taktik hatalar nedeni ile akamate uğraması. türkiye, ulusal çıkar ve uluslararası hukuk odaklı bir doğu akdeniz politikası oluşturararak ve neredeyse kusursuz bir operasyonel uygulama ile doğu akdeniz'deki rakiplerini başta şoke etmeyi başarsa da; taktik olarak güç kullanma insiyatifi al(a)maması ve stratejik seviyedeki kolay ikna edilebilirliği nedeni ile insiyatifi kaybetti. Türkiye, abd yunanistan'a yerleşmeden ve yunanistan silah yığınağına başlamadan önce -belki de mayıs 2018'de savaş gemileri çarpıştığı zamanlarda- bir yerlerde bir denizaltı veya hava savunma sistemi gibi otonom bir sistem kullanarak bir yunan unsurunu net bir şekilde düşürmeli veya batırmalıydı; zira gunboat diplomacy'nin stratejik seviyedeki barışçı karakteri ancak inandırıcı bir taktik saldırganlık ile örtülürse/desteklenirse anlamlı olabilir. stratejik seviyede yapılan hata ise, türkiye'nin sırf barışçı görünmek ve masaya oturmak adına araştırma gemilerini sıklıkla geri çekmesi idi; gunboat diplomacy'i işlevsel ve etkili kılan, blöf ile ansızın kuvvet kullanma iradesi arasındaki o savaş sisi ile dolu gri -belirsiz- alan zamanla daraldı ve en sonunda da tamamen ortadan kalktı; yunanistan ve abd türkiye'nin blöf yaptığı ihtimaline oynadılar ve kazandılar.
ancak tüm bu gelişmelerin ortaya çıkardığı çok daha tehlikeli bir sonuç var; abd ve onun güdümüne girerek hızla silahlanan yunanistan er yada geç türkiye'nin blöf yapıp yapmadığını test etme aşamasına geçecekler. dolayısı ile türkiye eğer doğu akdeniz'de küçük çaplı bir askeri çatışmayı göze alarak net bir şekilde güç göstermezse, bir süre sonra türkiye'nin gücü ege denizi'nde 12 mil ilanı üzerinden çok daha büyük bir çatışma ile test edilebilir. doğu akdeniz'deki yakın zamanlı küçük çatışmanın insiyatifi şimdilik türkiye'nin elinde, ancak ege'deki uzak zamanlı büyük çatışmanın insiyatifi ise artık yunanistan'ın ve dolayısı ile de abd'nin elinde.
türkiye eğer ileriki bir zamanda abd'nin stratejik kapanına kısılarak suriye'de bağımsız bir kürt devleti ilanı ile eşzamanlı olarak ege'de 12 mil ilanı ile karşılaşmak istemiyorsa, rusya'yı kafalayıp doğu akdeniz'de silahları patlatmak zorunda kalabilir.