Page 9 - kulzos dergi - Sayı 2
P. 9

bilim


                 MDMA






















                                           3,4-metilenedioksi-n-metilamfetamin
                                                yani bilinen adıyla -Ecstasy-

        İlk kez 1912 senesinde  Alman ilaç firması Merck tarafından   Yazıda  sürekli  olumlu  bir  şeymiş  gibi  bahsettik  ama  bir
        Darmstadt’ta sentezlendi. 1970’lerde Chicago sokaklarına   çalışmada hali hazırda serotonin geri alımını inhibe ettiği bilinen
        düşmesine kadar insan üzerindeki etkileri hakkında çok da   MDMA’in  transport  bozukluklarının  uzun  süreli  kullanımda
        bir çalışma  yoktu.  Kendisi  bir serotonin  ateşleyicisi  ve  geri   beyin fonksiyonlarında bozulmaya yol açtığı, bilinç bozuklukları
        alım inhibitörü olduğundan, antidepresanlarla aynı kategoride   yaptığı ortaya çıkmış. MDMA özellikle serotoninin üretildiği raphe
        inceleniyor. Zaten ilk çalışmalarda travma sonrası stres   nukleusuna etki ettiği gösterilmiş. (4) Daha can alıcı bir çalışmada
        bozukluğu, anksiyete, kronik hastalıkları olan hastalarda endişe   ise uzun süreli kullanımında beyin gri maddesinde 6.5 yıl içerisinde
        tedavisinde kullanılması düşünülmüş ki şu aralar empati   %5 hipokampüs hacminde ise %10 azalma gösterilmiş. Yani
        yoksunluğu gösteren, iç görü sahibi olmayan anmatisosyal   beyin erimiş diyebiliriz. İleri vakalarda alzheimer bulguları ortaya
        kişiliklerde, şizofreni hastalarında kullanılması tekrar gündemde.   çıkabilir diye de ekliyorlar. (5) Uzun süreli etkilerini araştıran bir
        MDMA’in etkilerinden en göze çarpanı insandaki arkadaş canlılığı   diğer çalışma ise hastaların karar verme mekanizmaları üzerine
        ve sevecenliği arttırması, ona empati yeteneği kazandırabilmesi.  odaklanmış. Bunlar hakkında yapılan 12 çalışmayı derleyen bir
        (1) Bu açıdan otizmde bile kullanılabileceği söyleniyor. Gene   reviewa göre 5 tanesi uzun süreli kullanan hastaların genelde
        2010 senesinde Journal of Psychopharmacology, MDMA’in diğer   riskli tercihler yapmaya eğilimli olduğu, diğer çalışmalarda ise bir
        yolları tüketmiş post travmatik stres bozukluğu olan hastalarda   fark olmadığı gösterilmiş. Daha önceki çalışmalarda gösterilen
        hayat konforunu arttırabileceğini, semptomatik tedavisinde   beyin  dokusu  azalmasını  pek  de  açıklamıyor  bu.  Bu  kadar
        kullanılabileceğini söylemiş(2). Döndük şimdi tekrardan başa.   büyük kaybın sonrasında ciddi bilişsel bozukluklar beklenirdi.
        Zaten maddenin ilk kullanım amacı buydu ama psikiyatrik tedavi   Hatta hafıza sorunları bile yapmadığı gösterilmiş. Gayet normal
        değil eğlence amacı ile kullanılması, istismar edilmesinden sonra   gruptan farksız çıkmış uzun süreli kullanan vakalar(6). Bu ilacın
        kullanımları kaldırılmıştı.                           en büyük sıkıntısı yapılan çalışmaların çok dar gruplarda yapılıyor
                                                              olması. O sebeple, bence araştırmacıların isteğine göre sonucu
        Ekztazinin duygudurum üzerinde ciddi etkileri var. Etkilerini   etkiliyorlar biraz.
        kabaca şu şekilde anlatalım. İlaç oral yolla alındıktan sonra etkisi   Özetle ilaç istismarı korkusu sebebi ile hala daha yeterli çalışma
        30-40 dakika içinde başlıyor ve 3-4 saat sürüyor. Bu süre zarfında,   yapılamamış olsa da, anksiyete post travmatik stres bozukluğu
        hareketlilik artıyor, bruzim (çeneyi sıkma, dişleri sıkma), horizontal   olan hastalarda kullanımına ılımlı bakılıyor. İlaç üzerine atılan
        nistagmus (göz titremesi, vertigo hastalarında da görülür) gibi   beyin dokusundaki atrofi etkisi ise çok da anlamlı bir çalışma
        etkiler ortaya çıkıyor. Erkeklerde erektil disfonksiyon, yani   olmadığı gözüküyor. Beyin üzerinde bir antidepresandan farklı
        sertleşme problemi de yapıyor ama bildirilmiş vakalar arasında   bir etkisi olduğunu düşünmüyorum. Fizyolojik bir bağımlılığı,
        idrar yaparken boşalma olanlar da var. Bunu basit bir fizyoloji ile   yoksunluk sendromu da bildirilmemiş ama psikiyatri servislerinde
        açıklamak mümkün. Otonom sinir sistemimizin iki parçası var:   ciddi psikojenik bağımlılığı olan hastalar var. Sizi iyi ve mutlu
        Sempatik  ve parasempatik.  Sempatik  etkiler  kaç ya  da savaş   etme etkisi çok dramatik olduğundan, yani ilacı içtim yarım saatte
        etkileri. Gözler büyüyor kalp hızla çarpıyor vs. Parasempatik   mutlu oldum fikri yüzünden ciddi psikolojik bağımlılık yapıyor.
        aktivite ise özetle, tv karşısında göbeğinizi kaşıdığınızdaki haliniz.   Tıpkı kokain gibi. Hatta kokain burundan kullanıldığında bile
        Gayet rahat kalp atım hızınız düşük göz bebekleri küçülmüş.   anında başlıyor etkisi. Psikojenik bağımlılığı daha kuvvetli.
        Şimdi MDMA sempatik aktiviteyi artıran noradrenalin deşarjı
        yapıyor. Yani göz bebekleriniz büyüyor kalp atımınız artıyor.                         @kurt adamdan hallica
        Sempatik aktivitelerden birisi de boşalma. Gel gelelim ereksiyon
        ise parasempatik bir aktivite. O sebeple ereksiyon olmasa da,   kaynakça:
                                                              1. gillinder bedi, david hyman, harriet de wit. ıs ecstasy an ‘empathogen’? effects of
        boşalma görülebiliyor.                                ±3,4-methylenedioxymethamphetamine on prosocial  feelings and ıdentification of
                                                              emotional states  in others. biological psychiatry, 2010; 68 (12): 1134 doı: 10.1016/j.
                                                              biopsych.2010.08.003
        Beyin üzerinde temporal lob ve medial frontal lob arasındaki   2. the safety and efficacy of ±3,4-methylenedioxymethamphetamine -assisted
        akviteyi azaltırken amigdala aktivitesini artırıyor ki anksiyete   psychotherapy in subjects with chronic treatment-resistant posttraumatic stress disorder:
        rahatsızlığında bunun tam tersi gözüküyor. Bunun üzerine zaten   the first randomised controlled pilot study. journal of psychopharmacology, 19th july 2010
                                                              3. the effects of acutely administered 3,4-methylenedioxymethamphetamine on
        anksiyete tedavisinde kullanılması öngörülüyor. Beynin hafıza ve   spontaneous brain function in healthy volunteers measured with arterial spin labelling and
        duygu alanlarından sorumlu bölgelerindeki kan akımını azalttığı   blood oxygen level-dependent resting-state functional connectivity. biological psychiatry,
                                                              2014
        için de post travmatik stres bozukluğu tedavisinde kullanılması   4. meta-analysis of molecular imaging of serotonin transporters in ecstasy/polydrug
        gene mantıklı bir hal alıyor(3). Gerçi bana beynin herhangi bir   users. neuroscience & biobehavioral reviews, 2016
        bölgesindeki kan akımını azaltması fikri hiç masum gelmiyor.   5. preliminary evidence of hippocampal damage in chronic users of ecstasy. journal of
                                                              neurology, neurosurgery & psychiatry, 2011
        Ayrıca hangi ilaç damar spesifik olabilir anlamak güç.   6. verbal memory ımpairment in polydrug ecstasy users: a clinical perspective. 2016
                                                                                                        7
   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14