Page 7 - kulzos dergi - Sayı 2

bilim

ZAMAN’IN DOĞASI

Zaman, nokta, doğru, alan ve hacim gibi bir boyuttur. Nokta 0. Şimdi Dom’un arabasının tam önünden hayali bir çizgi çizersek,
boyut, doğru 1.boyut, alan 2. boyut, hacim 3. boyut ve zaman 4. Dom’un arabasının daha önde olduğunu görürüz. Hızları aynıydı
bir boyuttur. Daha doğru bir ifade ile uzay – zamandır. Diğer fakat Brain’ın hareketi saniyelerle de olsa daha az. Eğer ki Brain
boyutların aksine zaman üzerinde bir hükmümüz yoktur, kontrol daha keskin bir yola sapmış olsaydı bu fark daha fazla olacaktı. İşte
edemeyiz, sadece ölçmekle yetiniriz ve zaman sadece akıp gider. Einstein bunu fark etti. Einstein eğer uzayda hareket etmiyorsak
hareketimizin zamanda olduğunu, eğer ki hareket edersek bu
Peki mutlak bir zaman var mıdır? Zaman bütün evrende aynı hareketimizin zamanın geçişini etkilediğini söyledi. Yani uzay ile
şekilde mi akar gider? Modern fiziğin babası olan Sir İsaac zaman birbirine bağlıdır ve uzayda yaptığımız hareket zamanı
Newton 17. yüzyılda ortaya mutlak zaman fikrini attı. Newton’a etkiler.
göre, mutlak zaman herhangi bir algılayıcı olmadan var olur
ve evrende tutarlı adımlarla ilerler. Newton, göreceli zamanın Kendinizi bir otobüs durağında otobüs beklerken düşünün ve
aksine, mutlak zamanın algılanamaz olduğuna ve sadece yolun karşısında bekleyen bir adamın olduğunu. İkiniz için zaman
matematiksel olarak anlaşılabilir olduğuna inanıyordu. Newton’a şu anda aynı anda akmakta. Eğer adam yolun karşısına, yani size
göre, insanlar sadece hareketi hissedilen nesnelerin (ay ya da doğru gelmeye başlarsa adamın zamanı sizin için daha yavaş
güneş gibi) bir ölçüsü olan göreceli zamanı algılama yeteneğine gözükür, ta ki adam durana kadar. Bunu fark edemeyiz çünkü
sahiptir. Biz bu hareketlerden, zamanın geçtiğini anlarız. Diğer hareketlerimizin hızı çok azdır. Şöyle de düşünebiliriz; yine
bir ifade ile zaman herkes ve heryer için aynıdır. Evrenin ücra bir kendinizi otobüs durağında hayal edin. Bu sırada yoldan vızır
köşesindeki varlık ile bizler için aynıdır. vızır geçen arabalar var. Bu arabaların hızı sizler için çok hızlı
gelecektir ama arabanın sürücüsü için o kadar hızlı gelmeyecektir.
20. yüz yıla geldiğimizde Einstein, Newton’ın bu görüşünü yerle Sürücü için yaptığı hareketin hızı size göre çok daha yavaştır.
bir etti. Eistein’a göre herkesin kendine özgü bir zamanı vardır. Sürücü ile sizin algıladığınız zaman farklıdır. Bu etki gerçektir.
Yani benim ve sizin zamanınız farklıdır. Aynı yastığı paylaştığınız Ve hatta deneyi bile yapılmıştır. Bu deneyi anlatmadan önce ilk
eşiniz ve beraber yürüyüşe çıktığınız arkadaşınız ile sizin önce saatlerden bahsetmek gerekir.
zamanınız farklıdır. Peki bu neden böyle? Einstein bu fikri, önce
uzay ve zaman arasındaki ilişkiyi fark ettikten sonra ortaya attı. Saatler bize saatin kaç olduğunu gösterir ama zamanın ne
Einstein uzayda hareketle zamanın geçişi arasında çok temel olduğu hakkında fikir vermez. Saatler tekrar eden bir hareketin
bir ilişki olduğunu keşfetti. Bu ilişkiyi anlatmak gerekirse biri ne tekrarları arasındaki geçen zamanı bize söyler. Dünyanın güneş
kadar çoksa diğeri o kadar azdır. Bunu bir örnek ile açıklayalım. etrafında dönmesi gibi. Fakat saatlerimiz kesin bir doğru bir
Eğer, Fast and Furious 7 filmini izlediyseniz, Dom ve Brain’ın zaman ölçümünü bize sunmazlar. Her saat yılda bir ya da iki
filmdeki son sahnesini aklınıza getirin. İki arkadaş farklı iki araba saniye kadar sapar. Ama bir saat var ki bu saat yüz milyon yılda
içerisinde birbirleri ile bakıştıktan sonra aynı hızla aynı yöne bir kez bir saniye kadar sapar. Buna atom saati diyoruz. Atom
doğru hareket etmeye başladılar ve bir süre sonra Brain aynı saati, atomların rezonans frekanslarını sayarak zamanı ölçen bir
hızla giderken hareket yönünü değiştirdi ve bize göre kuzey batı saat çeşididir. 3 milyon yılda 1 saniye hata yapmalarının ihtimali
yönüne doğru gitmeye başladı. sadece %22,522’dir.

5
DERGİ
2017 / 5